Boeken / Non-fictie

Chinese monstermeisjes

recensie: Leslie T. Chang (vert. Albert Witteveen) - Fabrieksmeisjes

Schijfster Leslie T. Chang volgt in Fabrieksmeisjes twee meisjes die hun droom najagen in de industriële monstersteden van China. Hiervoor gaan ze erg ver. De meedogenloze kapitalistische mentaliteit verandert de meisjes in carrièrebeluste marketingmonsters voor wie geen risico te groot is.

Fabrieksmeisjes behandelt een onbekend hoofdstuk uit de recente Chinese geschiedenis. De hedendaagse migratie naar fabriekssteden is de grootste ter wereld, ze overtreft zelfs de totale migratie van Europeanen naar de VS. Het is een proces dat eeuwenoude Chinese tradities doorbreekt en het leven van miljoenen Chinezen beïnvloedt.

Kapitaaljagers

In dit boek wordt het leven van Chinese vrouwen in fabriekssteden weergegeven. Als dochters van plattelandsouders hebben de jonge vrouwen geen huis tot zij getrouwd zijn en zijn hierdoor vrij om zich te ontplooien. De meisjes verlaten in hun tienerjaren de boerderij om in de stad te verdwijnen als klein kwetsbaar radertje in de reuzenmachine genaamd ‘Made in China’. Het contrast met het plattelandsleven is groot. De hoofdpersonen in het boek ontplooien zich als ware kapitaaljagers:

Mijn verwanten vertelden niet graag hun eigen verhaal. Ze begonnen meestal met te benadrukken dat ze niets te vertellen hadden. (…) De jonge vrouwen in de fabriekssteden van het zuiden dachten hier heel anders over. In een grote stad die geen hinder van het verleden had, leefde, vertelde en schreef iedereen zijn eigen verhaal; te midden van deze miljoenen afzonderlijke worstelingen schoot het individualisme wortel.

American Dream

Aangekomen in de grote stad leren de migrantenmeisjes snel dat ze enkel op zichzelf kunnen vertrouwen. Schrijfster Chang gaat met finesse in op de nieuwe waarden van individualiteit en zelfontplooiing waaraan de meisjes worden blootgesteld. De hoofdpersonen duiken op self-marketingcursussen en piramidespelen alsof hun leven ervan afhangt. En dat is ook zo. Hun obsessieve jacht op succes is de Chinese reïncarnatie van de American Dream.

De Chinese droom is corrupter en meedogenlozer dan de Amerikaanse. De meisjes zijn hiervan het beangstigende bewijs. Een dappere spruit van het platteland verandert in een mum van tijd in een kapitalistische bloedzuiger. Zo ook de twintigjarige Chinming. Eenmaal aangeraakt door de industrialisatie telt voor haar vriendschap enkel zolang ze ervan kan profiteren. Geld verdienen wordt haar hoogste doel: ‘In de zomer van 1996 schreef Chunming in haar dagboek: Vrienden we zijn arm ter wereld gekomen zonder dat we daar schuld aan hadden. Maar arm sterven is een zonde.’

Darwinistische monsters

Voor de meisje is hun carrière hun leven. De zelfkastijding die ze met miljoenen ondergaan in de fabrieken is verbluffend. De concurrentie is moordend en de enige weg die er is leidt omhoog. Schrijfster Leslie T. Chang verbaast zich over de risico’s die de meisjes nemen in hun carrièrejacht. De manier waarop Chang overlevingsdrift van de meisjes beschrijft is indringend realistisch. De schrijfster geeft je het gevoel alsof de meisjes vooruitgang in- en uitademen.

Eigenlijk zou de gruwelijke mentaliteit van de meisjes hen voor de lezers moeten veranderen in monsters. Dat dit niet gebeurt, is te danken aan de liefdevolle pen van journaliste Leslie T. Chang. Als de journaliste haar familiegeschiedenis beschrijft, begrijp je dat haar enthousiasme voor migranten voortkomt uit een eeuwenoude familietraditie.

Op een lezer zonder Chinese familie werkt de fascinatie voor het eenzame bestaan van de kwetsbare schepsels en hun kuren aanstekelijk. Survival of the fittest in haar brutaalste vorm vind je in het industriële China. Fabrieksmeisjes boeit tot de laatste zin.