Krasjes op de ziel

van NOS-verslaggever Kees van Dam. Het boek is een interessante verzameling van opmerkelijke en aangrijpende verhalen die schuilgaan achter de korte nieuwsitems,  maar kwalitatief laat het te wensen over.

In de inleiding wordt kort geïllustreerd hoe onvoorspelbaar het leven van een verslaggever kan zijn: op het ene moment bestel je een cappuccino in je stamcafé, en na een telefoontje van je chef ben je op weg naar Schiphol om een schietpartij in Duitsland te verslaan. Dat onvoorspelbare is tegelijkertijd spannend en verschillende delen van het boek doen dan ook denken aan een jongensboek, zoals een reis naar Roemenië in 1989:

Ik heb me neergelegd bij de gedachte ook deze omwenteling in Oost-Europa vanachter mijn bureau op de redactie buitenland mee te moeten maken. Maar omdat de onrust aanhoudt in heel Roemenië, vertrekken we alsnog, voor een lange autorit. Met in de achterbak dikke jassen, want het is daar koud. En met onze kerstpakketten, want veel te eten zal er wel niet zijn.

Puntjes op de i

Koude koffie in Brno is onderhoudend, maar dat is veel eerder een gevolg van de verhalen dan Van Dams schrijf- en vertelkunst. Het bovenstaande citaat toont een manco dat in alle twintig hoofdstukken terugkeert: de zinnen zijn soms rommelig en lopen niet soepel. Daarnaast staan passages soms verloren in een hoofdstuk, wordt er geschakeld in tijd en zijn er opzichtig geconstrueerde spanningsbogen terwijl er amper sprake is van spanning.

Ook het plaatsen van de foto’s had wel wat secuurder gemogen: in het eerste hoofdstuk, over een reportage van Eerste Wereldoorlog-veteranen, staat een foto van Obama’s verkiezingsoverwinning en bij een hoofdstuk over Suriname staat een foto van een pantserwagen in Kosovo – wat voor het volgende hoofdstuk is bedoeld. Het schrijven van een boek is een compleet andere discipline dan het maken van reportages voor het NOS-journaal, zo blijkt hier duidelijk. En dat is jammer, want Van Dam wil de lezer verhalen vertellen die schuilgaan achter de soms belachelijk korte journaal-items:

Maar dan komt het telefoontje uit Hilversum waarvoor je op locatie altijd bang bent. In verband met allerlei nieuws en veranderde inzichten mogen we niet, zoals afgesproken, een reportage maken van drie minuten, maar slechts eentje van maximaal twee minuten. ‘Liever nog iets korter.’ Wat we al hadden gemaakt, gooien we weg en beginnen opnieuw.

Onder de huid
‘Dit boek pretendeert niet een overzicht te zijn van twintig jaar contemporaine geschiedenis’, staat in de inleiding geschreven. En dat klopt. Koude koffie in Brno geeft eerder een interessant overzicht van gebeurtenissen die vaak in luttele minuten voorbij zijn geschoten in een Achtuurjournaal en in de vergetelheid zijn geraakt. De hoofdstukken aangaande de Balkan maken de meeste indruk, mede omdat Van Dam zich blootgeeft: hij vertelt dat de beelden en verhalen bij thuiskomst blijven knagen, maar hij wil niet toegeven dat de Balkan-ellende onder zijn huid is gekropen omdat er collega’s zijn die veel ergere dingen hebben meegemaakt.

Twintig jaar het wereldnieuws verslaan laat krasjes na op de ziel en stelt je in staat een onderhoudend boek te schrijven waar wellicht een therapeutische werking van uitgaat. Jammer alleen dat er middelmatig redactiewerk is verricht waardoor de kwaliteit hier en daar te wensen overlaat.