Tikje overbelicht

Deze oorlogsfotografe, Anna Landman, maakt voor een krant fotoreportages in oorlogsgebieden. Ze woont in Amsterdam, de stad waar vijftig jaar geleden de belangrijkste prijs voor persfotografie – World Press Photo – werd ingesteld. Anna is goed in haar werk, maar op sociaal vlak gaat het minder – ze voelt zich niet altijd even goed bij haar vriend, heeft een stroef contact met haar zuster en haar moeder begint te dementeren. Anna reist veel voor haar werk. Aan de ene kant is daar het veilige Amsterdam, waar ze leeft tussen vrienden en familie. Aan de andere kant ligt de havenstad Charcuz, waar chaos heerst en verschillende groepen om de macht strijden. In Charcuz ziet ze haar minnaar veel, raakt ze bevriend met een klein jongetje, en ontmoet ze de gevangene Kalchas Chazzami, die haar nieuwsgierig maakt naar zijn verhaal.

Hannibal Lecter

De oorlog in Charcuz is de achtergrond waartegen de belangrijkste gebeurtenissen zich afspelen. Het is een anonieme oorlog, zoals er op ieder moment tientallen worden gevochten overal ter wereld. Centraal in het boek staan de fotografie en gebeurtenissen in Anna’s leven, en dat gaat ten koste van de personages. Want hoewel Anna het hele boek door wordt gevolgd, wordt ze niet erg uitgediept. Ook de andere personages blijven vrij oppervlakkig en zijn vooral belangrijk voor de interactie met Anna. Haar zus Saskia en vriend Erik completeren het beeld van haar sociale situatie, haar minnaar Rainer geeft veel van de informatie die noodzakelijk is voor het verhaal, uit hoofdredacteur Maarten blijkt de stand van haar werk en de gevangene Chazzami zorgt voor de nodige spanning. Deze laatste doet overigens in de verte denken aan Hannibal Lecter uit Silence of the Lambs. Er hangt eenzelfde mysterieuze waas om hem heen en hij lijkt aanvankelijk eenzelfde controle over zichzelf te bezitten, maar dan veel minder geraffineerd.

Afstandelijkheid

“U hebt, net zoals heel veel anderen die zijn vastgelopen in ambities, uw gevoel al lang geleden uitgeschakeld,” zegt Chazzami tegen Anna. Haar minnaar verklaart die houding al veel eerder in het boek: “Je doet iets omdat je meent dat het je plicht is om je nuttig te maken. Het doet er uiteindelijk niet toe of het juist is wat je doet.” Deze houding is typerend voor de fotografe, hoewel zij meer vastberaden dan ambitieus is, en bepaalt daarmee ook de sfeer van het boek. Aangezien Anna vrij koud en zakelijk is, is het moeilijk om sympathie voor haar op te brengen.

Gevoelloosheid

Creyghton schept afstand tussen de lezer en de oorlog door Anna en haar fototoestel als tussenpersoon te gebruiken. Hij toont daarmee de gevoelloosheid die nodig is om te overleven in een oorlogsgebied, een afstandelijkheid die ook bij Anna vaak te vinden is. Verwijzingen naar de oorlog zijn niet alleen aanwezig in de beschrijving van Anna’s verblijf in Charcuz. Zo ziet ze in Amsterdam “straten in een militaire slagorde, in de onafzienbare woestenij van de voorsteden.” Creyghton geeft de bekende uitdrukking weer: de mens gaat wel uit de oorlog, maar de oorlog gaat nooit uit de mens. Toch verlangt Anna terug naar Charcuz wanneer ze in Amsterdam verblijft, omwille van het levensgevoel en de spanning die ze in de havenstad ervaart.

Veel vaart

In tegenlicht is een roman die in een hoog tempo voortgaat, af en toe bruusk afgeremd door korte tussenzinnen. Een minpunt zijn de soms te lange en poëtische zinnen die niet in de roman lijken te passen, omdat ze buiten het ritme van de rest van het verhaal vallen. Ook schakelt Creyghton vaak net iets te opvallend over op een afleidende gebeurtenis om de spanning op te bouwen.

Ondanks de minpuntjes is In tegenlicht zeker geen slecht boek. Het verhaal roept nieuwsgierigheid op en loopt prettig. Om die reden is de roman bij uitstek geschikt om tussendoor te lezen. Verwacht echter geen hoogstaande literatuur, In tegenlicht laat geen diepe indruk achter. Tot slot nog een tip: lees niet de omslagtekst – het is tenslotte niet leuk om de tweede helft van het verhaal, op de clou na, al te kennen…