Het leven onder zee

Een wijs kereltje

Miles is een jongen van dertien wiens ouders uit elkaar dreigen te gaan. Hij is te klein voor zijn leeftijd en het meisje op wie hij verliefd is ziet hem slechts als een goede vriend. Miles is echter absoluut geen Adrian Mole, de puber van Sue Townsend, die alles wat op hem af komt bekijkt met de verwarde blik van een hormonaal op hol geslagen jongeman–in-wording. Miles is een heel slim ventje, veel slimmer dan zijn vader die hem elke eerste van de maand met meetlat en al tegen de deurpost drukt, om toch te moeten verzuchten dat Miles wéér niet is gegroeid. Veel slimmer ook dan zijn vriendje Brooks, die heel goed is in luchtgitaar spelen en zich verder met zijn haarlok bezighoudt.

Miles weet veel van het leven in de zee, maar van de grote mensenwereld, daar snapt hij niet zoveel van. Als hij op een van zijn nachtelijke kanotochten een reuzeninktvis vindt, is dat het begin van een reeks gebeurtenissen die zijn leven en dat van vele anderen zal veranderen. Het zal een zomer worden waarin de jonge naïeve Miles groot wordt, en de wereld rondom hem gefascineerd raakt door dit kleine wijze kereltje.

Ecologisch met vleugje humor

Het is knap dat Jim Lynch in een roman het ecologisch systeem en het onderzeese leven centraal weet te stellen zonder dat je al te veel het gevoel hebt naar Discovery Channel of National Geographic te kijken. Het is meer de biologie van Midas Dekkers; nuchter en met humor beschrijft Miles zijn vondsten aan zee, in de inham van een zeearm. De Amerikaanse Rachel Carson (1907), ecologist en schrijfster, is de grote inspiratiebron voor de jonge Miles. Zij heeft in de eerste helft van de twintigste eeuw een basis gelegd voor ecologisch gedachtegoed. De gedachte dat mensen de wereld om zeep kunnen helpen met chemische middelen en andere dingen die het ecosysteem aantasten, was toen nog niet wijdverbreid.

Miles de messias

Miles’ vondsten nemen steeds vreemdere vormen aan; zo vindt hij een enorme reuzeninktvis, met een oog als een wieldop, en een enorme dweilvis. Beide dieren leven heel diep in de oceaan, hun aanwezigheid aan land zou er weleens op kunnen wijzen dat er iets groots staat te gebeuren. Florence, een oude vrouw die in een klein huisje aan het strand woont, is de beste vriendin van Miles. Hij gaat vaak bij haar langs, en dan helpt hij haar met wat klusjes en vertelt hij over zijn omzwervingen. Ze heeft paranormale gaven en vertrouwt Miles toe dat er aan het eind van de zomer heel hoog tij zal komen.

Nadat Miles de reuzeninktvis vindt, weet een opdringerige journaliste hem in de plaatselijke krant neer te zetten als een bijzondere jongen met paranormale gaven, onder de wervende kop The beach speaks to Miles O’Malley. Een sekte raakt geïnteresseerd en vraagt of Miles niet eens langs kan komen om te praten, een hele batterij journalisten wil met hem mee als hij langs het strand loopt – maar Miles wil enkel dat er niet teveel verandert. Dat zijn ouders bij elkaar blijven en dat Angie, zijn mooie depressieve buurmeisje, gelukkig wordt, en dat hij gewoon ongestoord in zijn kano over het water kan peddelen. Miles balanceert tussen de rust en onverstoorbare oerkracht van de natuur en de gekte die ‘de mensheid’ heet. Hij voelt zich thuis op het water, tussen de krabbetjes en heremietkreeftjes, maar hij beseft dat hij zich ook in de samenleving weerbaar moet maken en voor zichzelf op moet komen. Deze subtiele spanning, die misschien juist iemand van dertien zo goed kan ervaren, maakt dit boek bijzonder. The Highest Tide is geen kinderboek over rare visjes in de zee, het betreft hier een veel grotere en diepere thematiek, al blijft Lynch terughoudend. Wereld en mensen, individu en samenleving. Universele, tijdloze thema’s – Lynch weet er een mooie eigen toon in te vinden dankzij de natuur, die boven alles gaat.

Jim Lynch • The Highest Tide • Uitgever: Bloomsbury USA (Import: Penguin Benelux) • Prijs: € 17,90 (hardcover) • 272 bladzijden • ISBN: 1582346054

Jim Lynch (vertaling: Peter Abelsen) • Hoogtij • Uitgever: Contact • Prijs: € 17,90 • 271 bladzijden • ISBN: 9025427057