Boeken / Strip

Woutertje Pieterse met tekstballonnetjes

recensie: Jan Kruis - Multatuli's Woutertje Pieterse

Jan Kruis is vooral bekend door de strip ‘Jan, Jans en de kinderen’, die hij bijna dertig jaar lang tekende voor het vrouwenblad Libelle. In 1999 ging Kruis officieel met pensioen, maar helemaal gestopt met werken is hij niet. Na twee lange verhalen van ‘Jan, Jans en de kinderen’ voor de Leprastichting verscheen er onlangs nog een nieuw werk. Een boek waaraan hij vele jaren heeft gewerkt.

Het betreft een ‘verstripping’ van Woutertje Pieterse, het andere bekende werk van Multatuli. Daarmee is deze onvoltooide roman aan een opmerkelijke comeback bezig, onlangs verscheen er ook al een bewerkte versie door Ivo de Wijs. Dat Kruis niet stil heeft gezeten na zijn officiële pensioen wordt duidelijk uit Multatuli’s Woutertje Pieterse, want de strip is een zeer bijzonder werk geworden. Zelf noemt Jan Kruis het een grafische multimediashow en dat is niet overdreven. Kruis heeft alles uit de kast gehaald om te laten zien welke grafische technieken hij in de vingers heeft. In het boek staan schetsen, potlood- en pentekeningen, schilderijen en strips. Het is dan ook niet verwonderlijk dat het Van Gogh Museum in Amsterdam graag een tentoonstelling wilde inrichten over de totstandkoming van dit boek. De naamgever van het museum was tenslotte ook een multigrafisch talent.

Wervelende tekst

Wouter in de Hartenstraat
Wouter in de Hartenstraat

In het boek is geen enkele bladzijde hetzelfde. Dat maakt op het eerste oog wellicht een onrustige indruk, maar blijkt eigenlijk een heel efficiënte manier te zijn om de verschillende karakters en omstandigheden, de wereld van het dromerige jongetje Wouter en de harde, bepaald niet dromerige werkelijkheid om hem heen, neer te zetten. Multatuli’s tekst – in de oorspronkelijke spelling – wervelt daar doorheen en krijgt er meer vaart door dan je van een negentiende eeuwse tekst zou verwachten. Jan Kruis heeft overigens heel bewust voor die spelling gekozen, omdat die naar zijn smaak een eenheid vormt met het verhaal. En zijn purisme gaat zelfs zover dat hij vormgever Rudy Vrooman teksten uit de eerste druk van het boek heeft laten inscannen om ze vervolgens letterlijk weer te geven in het boek. We zien als lezer dus niet alleen de oude spelling, maar ook de oude letter. Voor de fijnproever verhoogt dat uiteraard de sfeer die het boek toch al direct uitstraalt.

Aardig is ook dat er een aantal negentiende eeuwse illustraties is opgenomen die het werkelijkheidsgehalte, het documentaire karakter van het boek, verhogen. Tegelijkertijd laten ze zien dat voor Multatuli fictie en werkelijkheid naast elkaar lagen. En bijzonder fraai is de gastenpagina die Jan van der Voo heeft mogen verzorgen. Deze striptekenaar, bekend van zijn Pipo de Clown-strips in Donald Duck, heeft voor de droombeelden mogen zorgen uit Wouters droom. Opmerkelijk is dat in het colofon de verwijzing naar zijn pagina’s verkeerd is, wat trouwens ook geldt voor de verwijzing naar de pagina’s met het werk van Nicolette Wever. Maar dat is een detail in een boek dat verder van uitzonderlijke klasse is. Een groot tekenaar en een groot schrijver hebben elkaar in dit boek gevonden.

De tentoonstelling ‘Jan Kruis tekent Woutertje Pieterse‘ is nog tot en met 26 augustus te zien in het Van Goghmuseum in Amsterdam. Meer informatie:
website tentoonstelling

~