Behekst manuscript
Eva is een heks. Dat kan niet anders met haar achtergrond. Als haar oma opgepakt wordt omdat ze verdacht wordt van hekserij, weet ze dat ze de stad moet verlaten. Samen met een reisgenootschap trekt ze in Jacqueline Zirkzee’s Het Heksenhuis het oude Duitsland door, op zoek naar vrijheid.
Jacqueline Zirkzee (1960) schreef al eerder de historische romans Mykene en Het Boek van Tristan en Isolde. Voor Het Heksenhuis baseerde zij zich op een bestaande brief van een verdachte van hekserij, die hij in 1628 aan zijn dochter schreef. Zirkzee is naast schrijfster ook journaliste en historica. Dat laatste stelt haar in staat een feitelijk correcte historische roman te schrijven als Het Heksenhuis.
Beschuldigingen
Iedereen heeft op de middelbare school vast wel in een geschiedenisles over de heksenvervolgingen gehoord. Gruwelijke verhalen die vooral voortkwamen uit valse beschuldigingen. Deze verhalen laat Zirkzee met Het Heksenhuis herleven en dat doet ze op een angstaanjagend realistische manier.
Haar roman vertelt het verhaal van Eva Babel, een bastaardkind dat door een verschrikkelijk drama is verwekt. Haar oma neemt de zorg voor Eva op zich en een tijd leiden zij een betrekkelijk goed bestaan. Maar wanneer Eva’s oma wordt verdacht van hekserij en opgesloten wordt in de gevangenis, waar zij op gruwelijke wijze verhoord zal worden, weet Eva dat ze moet vluchten. Tenslotte is hekserij erfelijk en het zal dan ook niet lang duren voordat zij ook opgepakt zal worden. Ze ontvlucht haar woonplaats en komt terecht in Bamberg, de hoofdstad van de heksenvervolgingen. Ze vindt daar werk in het inmiddels beroemde Heksenhuis, de gevangenis waar alle verdachten van hekserij worden vastgehouden, gemarteld en verhoord.
Gevaarlijk dichtbij de mensen die haar kunnen oppakken, vindt ze een brief van een gevangene gericht aan zijn dochter Veronica Junius. Ze leest hem opnieuw en opnieuw en opnieuw, totdat het te heet onder haar voeten wordt en ze gedwongen wordt Bamberg te verlaten. Gewapend met de herinnering aan de brief gaat ze op zoek naar Veronica. Wanneer ze haar vindt gaan ze samen met haar broertje en een chaperonne op zoek naar een plaats waar ze veilig zijn, terwijl ze doen alsof ze op bedevaart zijn. Onderweg wordt Eva geconfronteerd met valse beschuldigingen en oude herinneringen. Waar zal ze veilig zijn? En wat heeft de toekomst voor haar in petto? Want niets komt zonder prijs.
Herhalende geschiedenis
Het Heksenhuis is op een geheel eigen manier erg aangrijpend. Niet alleen door de overtuigende manier waarop Zirkzee vertelt, maar ook omdat ze van tijd tot tijd afstandelijke opsommingen maakt van de verdachten die opgepakt zijn en van wat er met hen gebeurd is. Op die manier worden de slachtoffers zo direct gepresenteerd, dat je wel moet lezen wat Zirkzee te vertellen heeft. Ook het feit dat de brief waarop het manuscript gebaseerd is echt is, draagt bij aan de realiteitszin die het boek bezit. Je weet dat je niet zomaar een verhaal leest, maar je leest iets dat echt gebeurd is en dat vervolgens pas een verhaal geworden is.
Door alle eerder genoemde elementen is Het Heksenhuis niet alleen een historische roman, maar ook een tragische en dramatische roman, die je doet inzien dat de geschiedenis in dit verhaal zich iedere keer weer herhaalt. Alleen is dat steeds in een ander jasje: in de Tweede Wereldoorlog waren het geen heksen die vervolgt werden, maar Joden en met de oorlogen van vandaag is het eigenlijk niet anders.
Het Heksenhuis is dus tegelijkertijd een verhaal uit het verleden én actueel. Doordat Zirkzee gruwelen van lang geleden nog maar eens onder de aandacht brengt kan er bij de lezer een gevoel van schaamte voor wat de mens elkaar allemaal aandoet eigenlijk niet uitblijven.
