Moord zonder spanningsboog

‘er in de winkel. Veroordeeld moordenaar Humphrey Ludiwg schrijft in Veroordeeld het systeem de grond in. Helaas doet hij dat met een waardeloze pen.

Vanaf de eerste bladzijde steekt de schrijver de dramatiek niet onder subtiele stoelen of banken. Ludwig beschrijft hoe in zijn jeugd zijn neiging tot gewelddadigheid onstaat, hoe hij zijn vriendin Anita ontmoet en hoe hun relatie verandert in een gewelddadig dubbelspel. Ludwig blinkt uit in onnodige repetitie en saaie ellenlange beschrijvingen van messenverzamelingen en gewelddadige gedachtes:

Naarstig was ik op zoek naar een doel, steeds meer beseffend dat het gevoel over wie ik was, botste met waar mijn leven heen dreef. Al dwalend, blind door een gebrek aan fantasie, greep ik terug op mijn oerdriften. Gedreven door testosteron begon ik me te verdiepen in in geweld, het stil en efficient uitschakelen van tegenstanders, en het gebruik van wapens. Zo cultiveerde ik een oerinstinct dat de meeste mensen juist zo diep mogelijk willen onderdukken.

Moeilijk moordboek

Hoewel het duidelijk is dat we afstevenen op een vreselijke moord, ontbreekt het in het eerste deel volledig aan spanning. Telkens als er naar een climax wordt opgebouwd, breekt de schrijver voortijdig af. Hij gaat zijn vriendin vermoorden, maar dan bedenkt hij zich weer. Hij legt het mes klaar, maar nee hoor. Deze traagheid zorgt ervoor dat je als lezer de neiging krijgt door te bladeren naar de moord.

Hiernaast is de stijl amateuristisch, waardoor de personen niet tot leven komen. De dialogen waarin de hoofdpersoon met de psychiater spreekt, boeien het meest. De lezer vraagt zich met hem af wat er voor een hulp geboden kan worden als iemand zo overduidelijk op het noodlot afstevent:

‘Ik ben het probleem niet. Dat is zij,’ zei ik grimmig. Ik kon dan toch gewoon weggaan, stelde hij. Ik bewoog me langzaam naar hem toe. ‘Waarom gaat zij niet weg?’ Er zat lading achter mijn woorden. Ik bleef hem doordringend aankijken, terwijl ik zag dat hij verlegen zat om een antwoord. Het einde van onze gesprektijd redde hem van de hamvraag.

Als Ludwig in het tweede deel zijn tijd in de gevangenis of TBS-kliniek beschrijft, komt er meer vaart in het verhaal. De voorbeelden van misstanden over onbehoorlijk gedrag, conspiracy theories van therapeuten en verziekte therapeut-patiëntrelaties zijn niet aan te slepen. Het gaat plotseling ergens over. De vaart komt wellicht ook voort uit de versnellingen die de schrijver maakt. Maar de stijl blijft zwak en het verhaal is dus alleen interessant om het verhaal zelf.

Gemiste kans

Door de aanstellerige stijl blijft de hoofdpersoon een vreemde. Dit maakt het voor de lezer moeilijk hem honderd procent te vertrouwen en zijn aanklacht tegen het systeem serieus te nemen. Ook lijkt het erop dat de schrijver té overtuigend wil zijn. Hij wijst schuldigen aan en draagt soms zelfs oplossingen aan, terwijl hij er beter aan zou doen enkel het beeld te schetsen en de beoordeling aan de lezer over te laten. Dat was overtuigender geweest.

Het TBS- en gevangeniswezen beschreven door iemand die de situatie van binnenuit kent, biedt meer mogelijkheden dan in Veroordeeld worden benut. De auteur had beter kunnen kiezen, óf voor de details omtrent zijn relatie met Anita óf voor zijn aanklacht tegen zijn behandeling, Nu wankelt het verhaal op twee manke poten. Als dit verhaal goed was opgeschreven, had het wel eens de genadeklap kunnen zijn voor het TBS-systeem.