Boeken / Fictie

Veelzeggend zwijgen

recensie: Hans Nijenhuis - Wat je verzwijgt

Iedereen heeft wel iets te verbergen. Als het niet voor een ander is, dan wel voor zichzelf. In Wat je verzwijgt komen we tien voorbeelden tegen van mensen die niet altijd alles met hun medemens delen. En dat is niet altijd in hun voordeel.

~

Na zijn debuutroman Man van beroep komt Hans Nijenhuis, redacteur van NRC Handelsblad, nu met de verhalenbundel Wat je verzwijgt. In deze bundel zijn tien verhalen opgenomen over mensen zoals jij en ik, mensen met goede of minder goede relaties die er vaak een dubbele agenda op nahouden. Dit levert soms verrassende, maar vaak ook vervelende situaties op voor de betrokkenen.

Voorspelbaar

In alle tien korte verhalen die hier gebundeld zijn, komen we iemand tegen die iets verzwijgt. Dit levert voor de personages wellicht verrassende of spannende situaties op, voor de lezer is het op den duur allerminst verrassend. Doordat je de rode draad van de verhalen kent – het verzwijgen van iets – ben je er al snel achter wat er gebeurd is. Dit wordt nog eens versterkt door het feit dat de verhalen te kort zijn voor meerdere plotwendingen.

Doordat je al snel weet waar de schrijver naar toe wil, zijn deze behoorlijk korte verhalen meestal toch nog te lang. De afronding van het verhaal, de uitwerking van de clou, laat nét iets te lang op zich wachten. Vooral in het eerste verhaal Spoorloos is dit storend. Het verhaal had op z’n minst een halve pagina korter gekund en dat is op een verhaal van 12 pagina’s behoorlijk veel. Nu word je als een klein kind naar de ontknoping geleid zonder dat je ook maar een moment zelf hoeft na te denken. Als Nijenhuis zijn verhaal eerder beëindigd had en niet alles had voorgekauwd, zou de lezer zelf zijn conclusies hebben kunnen trekken, zonder dat dit afbreuk zou doen aan de uiteindelijke ontknoping. Nu lijkt het alsof Nijenhuis er niet op vertrouwt dat de lezer zelf in staat is de overduidelijke aanwijzingen juist te interpreteren.

Alle verhalen ontwikkelen zich volgens een vast stramien. De schrijver laat je kennismaken met een hoofdpersoon die de omstandigheden waarin hij verkeert meent te doorgronden, terwijl aan het eind blijkt dat dit in het geheel niet het geval is. Op zich geen slecht concept, het probleem ervan is echter wel dat het op den duur nogal voorspelbaar is. Bovendien is er, gezien de ontwikkeling van het verhaal, uiteindelijk maar één ontknoping mogelijk. Dáár gaat het mis met deze bundel. Als Nijenhuis zijn verhalen niet tot in de puntjes zou hebben afgerond, zou hij de spanning langer bewaard hebben. In dat geval had de schrijver zijn leidersrol niet halverwege af hoeven staan aan de lezer. Deze laatste meent nu al na de eerste paar zinnen te weten hoe het eind in elkaar steekt en blijkt daarin telkens nog gelijk te hebben ook.

Uitzonderingen

Uiteindelijk blijkt het merendeel van de verhalen net iets te doorzichtig. Positieve uitzonderingen daarop zijn echter het titelverhaal en het verhaal Het afstuderen. Het eerste omdat het steeds terugkerende motief van het ‘verzwijgen’ in dit verhaal een ander vorm aanneemt dan in de andere verhalen, en omdat het een van de weinige verhalen is dat je na afloop nog even na laat mijmeren. Het tweede vanwege de afwijkende vorm waarin het verhaal gegoten is: het wordt achterstevoren verteld.

Geen Roald Dahl

In Wat je verzwijgt staan twee erg leuke en acht aangename, maar niet bijzondere verhalen. Hans Nijenhuis kan aardig schrijven, maar zijn verhalen missen de diepgang om spannend of verrassend te zijn. Hoewel op de omslag verwezen wordt naar de stijl van Roald Dahl, kan Nijenhuis bij lange na niet tippen aan deze meester van het korte, bizarre verhaal. In tegenstelling tot Dahl beschikt Nijenhuis niet over de sublieme timing die nodig is voor een goed afgerond kort verhaal.