Eerherstel voor Ann

De Australische literatuurwetenschapper Germaine Greer is natuurlijk voornamelijk bekend geworden met feministische werken als De vrouw als eunuch, Het lot van de vrouw, Bent u nog feministisch? en De jongen. Met dit boek keert zij echter terug naar het begin van haar eigen carrière, haar afstudeerscriptie zelfs, en weet zij met succes twee van haar meest geliefde onderwerpen te combineren: Shakespeare en het feminisme.

Genealogie

Toegegeven, het begin van De vrouw van Shakespeare is even doorbijten. De eerste hoofdstukken behandelen voornamelijk de genealogie van zowel Ann als William Shakespeare, en met de gigantische hoeveelheid namen die genoemd worden is het lastig om de draad te blijven volgen. Een kleine stamboom achterin het boek zou geen overbodige luxe zijn geweest, maar helaas blijft de lezer daarvan verstoken. Ook een klein plattegrondje van Stratford en omgeving zou welkom zijn geweest, maar wellicht is de uitgever zo gul om dit in een toekomstige druk toe te voegen.

Wanneer deze eerste pagina’s achter de rug zijn, gaat het boek steeds meer tot de verbeelding spreken. Zodra de namen en plaatsen wat gaan bezinken en er andere onderwerpen aan bod komen dan wie er is gedoopt en wie er is begraven, krijg je de kans om je in te gaan leven in de wereld van Ann Shakespeare. Door velen is ze afgedaan als een kenau zonder een greintje gevoel; het tegenovergestelde van wat Shakespeare beschreef als de romantische liefde. Dit, zoals Greer suggereert, enkel en alleen omdat Shakespeare haar een aantal jaar heeft verlaten om fortuin te gaan maken in Londen, en omdat lange tijd aangenomen werd dat zij, omdat ze ouder was dan haar man, hem wel op sluwe wijze tot een huwelijk gedwongen zal hebben. In De vrouw van Shakespeare wordt Ann terug in haar tijd geplaatst en tracht Greer om haar waardigheid te herstellen.

Feminisme
Greer is en blijft in de eerste plaats natuurlijk een feministe. Ook in dit boek wordt dat hoofdstuk na hoofdstuk duidelijk. Maar anders dan in het grootste deel van haar eerdere werken heeft het feminisme hier niet de overhand. De ‘oude academische mannen’ hebben het dan wel per definitie fout, en op sommige punten had Greer net wat meer argumenten mogen geven voor haar eigen punt, maar over het algemeen benadrukt ze te allen tijde dat ook zijzelf slechts een gefundeerde gok kan wagen. Niets is tenslotte zeker als het om Ann Shakespeare gaat, want er is vrijwel geen documentatie over haar leven bewaard gebleven.

Aan de hand van het door academisch materiaal geschilderde ‘gangbare’ leven van een vrouw maakt Greer pijnlijk duidelijk dat Ann’s leven niet altijd over rozen ging. Ze werd verlaten door haar man, had een paar kleine monden om te voeden en er waren ziektes, zoals de pest, die voortdurend een dreiging vormden. Ann heeft naar alle waarschijnlijkheid haar hele leven lang zwaar lichamelijk werk moeten verrichten om haar kinderen in leven te houden. Gezien de vermoedelijke levensstandaard die te vinden is in het kleine beetje documentatie dat wèl beschikbaar is, is het haar echter bewonderenswaardig goed gelukt om zich staande te houden.

Zakenvrouw
Juist in de passages waar aan bod komt hoe Ann zich waarschijnlijk met en zonder haar man gered heeft, schuilt de kracht van dit boek. Het is namelijk juist op deze punten dat het boek zowel het meest speculatief als verbazingwekkend wordt. Buiten het feit dat Greer voortdurend blijft gokken wat er met Ann gebeurd zou kunnen zijn, worden er de meest verassende feiten aangehaald. Wie wist er bijvoorbeeld dat een vrijgezelle vrouw of een weduwe een succesvolle zakenvrouw kon worden in het Stratford van de zestiende eeuw? Dat brouwen een geaccepteerde bijbaan was? Dat kwik gebruikt werd als medicijn tegen syfilis? Of dat de vrouwen van Stratford de opstand tegen de wrede landadel leidden omdat zij moeilijk veroordeeld konden worden?

Bovenstaande toont eigenlijk waarom dit boek zo leuk is om te lezen: meer nog dan het leven van William en Ann Shakespeare kom het leven in het algemeen aan bod. Door werkelijk alle informatie die we hebben aan de kaak te stellen, schopt Greer een aantal vast gewortelde opvattingen onderuit en weet ze deze te vervangen door nieuwe en soms verbazingwekkende inzichten. Greer weet het meest waarschijnlijke leven van Ann Shakespeare mooi en zeer geloofwaardig voor het voetlicht te brengen. Op het netvlies van de lezer verschijnt een gewone vrouw in een gewoon dorp, die voor haar kinderen doet wat ze kan terwijl haar man bezig is geschiedenis te schrijven.