Boeken / Fictie

Traumaverwerking

recensie: Geerten Meijsing - Malocchio

Italië is behalve het land van Berlusconi ook een land voor toeristen. Hoewel de staatssecretaris deze liever weert en dan vooral de Duitse toeristen, wonen er ook buitenlanders. Ze zullen nooit als Italianen worden beschouwd, maar ze voelen zich ook zeker verheven boven de toeristen, die cappuccino’s drinken. Geerten Meijsing laat zijn hoofdpersoon los in een van de mooiste plaatsjes van Toscane: Lucca.

~

De schrijver voedt daar in Lucca zijn dochtertje Chiara op en schrijft er boeken. Ze wonen op het landgoed van een ‘bevriende’ buurman, die hen eerder het leven zuur maakt door telkens te dreigen met het opzeggen van de huur. Alleen tegen de blikken van de kleine Chiara is hij niet opgewassen.

Boze oog

Malocchio is de bijnaam die de schrijver Chiara geeft. Zij denkt dat het zoiets betekent als Pinocchio die ook uit de buurt van hun dorp komt. Maar in plaats van pijnboompitzaadje betekent malocchio ‘het boze oog’. De schrijver en vast ook trotse vader denkt dat zijn dochter speciale krachten bezit. Er is een bijzondere manier waarop ze bijvoorbeeld de buurman weet te betoveren met vriendelijkheid. Wanneer de schrijver aan het einde van zijn memoires komt, vermoedt hij dat de buurman het boze oog heeft. Hij was het immers die vader en dochter uit het huis probeerde te jagen, maar dan komt hij er achter dat hij het zelf is.

Een schrijver als hoofdpersoon zorgt vaak voor een soort verwarring. Wanneer treedt de schrijver zelf op? Zou dit boek deel uit maken van zijn niet bestaande oeuvre? In Malocchio komt de schrijver er dus achter dat hij het boze oog is. Hij is de man die zijn leven construeerde, hij heeft de gebeurtenissen in de hand en hij kan ze beïnvloeden. Hij werd niet beïnvloed door zijn dochtertje, maar hij regelde en bedacht haar leven en dat van de andere personen in het boek. Hij voerde de geboortedata, sterrenbeelden enzovoort in en maakte zijn eigen SimCity.

Geen Sim

~

Meijsing gebruikt de vergelijking met de Sims meerdere malen. Hij was de invoerder en de persoon die alles onderging wat anderen voor hem besloten. Maar aan deze manier van leven zijn nadelen verbonden. Wanneer je het spel Sim toepast op je eigen leven, laat het echte leven zich niet voegen naar de manier waarop de Sims bestaan. De schrijver kan in zijn eigen leven niet een mindere dag wegstrepen, maar een interessante vraag is of hij dat nu wel doet in zijn eigen verhaal of niet. Aan tragiek ontbreekt het in ieder geval niet, getuige de vele vrouwen die hem verlaten.

Wat opvalt aan het boek is de warrige stijl, die het enthousiasme van vertellen aangeeft. De eerdere verhalen gaan over zijn dochtertje, de vrouwen die hij had, de haat-liefde verhouding met de buurman. Hij is nog in de bloei van zijn leven, maar met het vertrek van Chiara houdt zijn leven een beetje op. Hij wordt meer beschouwend, wat ook interessante passages oplevert, zoals over herinnering. Die stukken vindt hij dan in andere literatuur, maar de wijsheden gaan zeker voor hem op. Want dat is het boek eigenlijk, een verzameling van memoires.

Men kan geboren worden met een in aanleg fenomenaal geheugen, maar men wordt niet geboren met een hang om te herinneren; die komt pas bij veranderingen en scheidingen in het leven- scheidingen van mensen, plaatsen, gebeurtenissen en situaties, vooral wanneer ze van groot belang zijn geweest, als men ze intens heeft gehaat of lief gehad.

Spel

De roman kan als een spel of een video gelezen worden. Een van de eerste bladzijden van het boek bestaat uit een lijstje met aangekruiste spelopties. De hoofdstukken beginnen met een play-teken en eindigen met een forward-teken. De eerste hoofdstukken lijken allerlei aan elkaar gemonteerde shots, die door verschillende tijden en periodes heen lopen. Dit is ook een aspect van de warrigheid van het boek. De hoofdstukken zouden zelfs los van elkaar gelezen kunnen worden door het thema dat het hoofdstuk kent. De titulatuur doet soms wat overdreven modern aan en misleidt misschien, want het boek is niet hypermodern, ook al worden er metaforen uit een computerspel gebruikt.

Misschien juist door het gefragmenteerde van het boek, is er veel informatie maar wordt die door leuke flashbacks en allerlei eerst nog onduidelijke verbanden verteld. Vooral aan het einde van de alinea’s of hoofdstukken zitten grappige en soms tragi-komische wendingen, zoals wanneer de schrijver vertelt over een vrouw die hem verliet. De persoon van Chiara is soms wat vervelend. Het is een erg zinnig meisje dat met haar blik mensen tot stilte kan manen en niets eet wat door haar vader gekookt is. Door dat eigenwijze dochtertje wordt de vader een beetje een sul.

Rotparadijs

Zoals bij meerdere werken van Meijsing zitten ook in dit boek autobiografische elementen. Het persbericht vertelt ons dat ‘hij zelf uit dit paradijs (Toscane) verdreven is.’ En ook met de schrijver uit zijn boek zal het niet helemaal goed aflopen. Hoewel Meijsing graag met het geweldige imago van Toscane af wil rekenen, lukt dat maar moeilijk. Er zijn te veel boeiende beschrijvingen van het landschap, verhalen over de taarten die daar te koop zijn en het enigszins romantische leven met een houtkachel en een grote tuin. Het boek maakt nog meer nieuwsgierig naar de haarspeldbochten en de befaamde focaccia van een bakkersfamilie uit Lucca. In die opzet is Meijsing dus minder geslaagd. Dergelijke ’traumaverwerking’ zou ook niet te veel in een roman moeten zitten.

Alleen het brood en de olie! In Lucca maken ze de enige focaccia die de naam verdient. De beste olie ter wereld komt uit de olijfgaarden in de heuvels boven Lucca, ik zeg het voor de tweede keer. Op deze plekken boven de wereld raakt de aarde aan het paradijs.

Malocchio is eerder het verhaal van een vader en een dochter, die met elkaar samen leven. De setting, Italië, geeft het verhaal een leuk extraatje. Ze moeten namelijk met een andere cultuur om zien te gaan en niet alleen met de relatie die tussen hen voortdurend verandert door vriendinnen van de vader en andere omstandigheden. Dat Italië een land was om samen te leven blijkt wel uit het feit dat de vader ook zal vertrekken wanneer zijn dochter al vertrokken is naar Nederland. Dan pas haat hij Toscane, maar misschien nog meer de eenzaamheid.