Verteller aan het werk
Van Geert Mak (1946) zijn we inmiddels gewend dat hij een vlotte pen heeft en een innemende, bijna achteloze stijl van vertellen. Na eerder Nederland en Europa konden ook de Verenigde Staten niet ontkomen aan zijn nieuwsgierigheid. Aan de hand van het boek Travels With Charley van de Amerikaanse schrijver John Steinbeck reisde Mak door de VS en maakte een boeiend portret van het land.
Het land van de onbegrensde mogelijkheden kwam naar Europa via een paar glimmende tijdschriften, via een speelgoedauto van zacht en taai plastic en via de Donald Duck. Voor veel Europeanen in de jaren vijftig en zestig waren de Verenigde Staten een soort droomland waar alles kon, zo schrijft Mak – zelf een kind van de babyboomgeneratie. Maar hoe zou het zijn als je dwars door het land reist? Is dan alles nog steeds zo mooi? Mak was niet de enige die het zich afvroeg. In 1960 ondernam John Steinbeck, auteur van The Grapes of Wrath, eenzelfde reis om het ‘echte’ Amerika te ontdekken. Vijftig jaar later deed Mak deze reis over en het resultaat mag er zijn.
Op reis
Mak neemt de lezer mee vanuit Sag Harbor, New York, dwars door het noorden van de Verenigde Staten tot San Francisco en dan terug via Texas en New Orleans. Onderweg komen talloze historische thema’s aan bod, variërend van de opkomst en neergang van de auto-industrie in Detroit, de communistenjacht van Joseph McCarthy en de opkomst van de megakerken. Tussendoor spreekt Mak met lokale bewoners en put hij uit verhalen van Amerikanen die hij kent van eerdere reizen naar het land. Hierdoor biedt het boek een aangename mix tussen een historisch werk en een reisverslag – vervelen doet het geen moment.
Mak doet waar hij het beste in is: de grote lijn van de geschiedenis pakken en die herleiden tot het leven van een paar mensen. Wat betekende een historische ontwikkeling nu concreet voor een paar mensen in een bepaald dorpje? Hiermee komt de geschiedenis waarover hij vertelt tot leven. Maks werk is niet het meest originele en zeker niet baanbrekend, maar hij laat zien dat hij een van de besten is in wat hij doet: een mooi verhaal vertellen dat de lezer grijpt en niet meer loslaat. Lang niet iedere auteur is daartoe in staat; voor het historisch bedrijf is het daarom fantastisch dat er een Geert Mak bestaat.
Burgeroorlog
Toch zijn er ook minpuntjes, vooral vanwege het feit dat Mak Steinbeck minutieus volgt. Steinbeck was een geweldige verteller, maar ook een fantast en werd geteisterd door heimwee. Hierdoor haastte hij zich naar mate zijn reis vorderde en komen sommige delen van Amerika niet of amper in zijn boek voor. Dit geldt daardoor ook voor Reizen zonder John. Mak komt niet in Alabama, Georgia of South Carolina en dus is er ook weinig aandacht voor thema’s als de Burgeroorlog en plantages. Ook de Founding Fathers komen amper aan bod. Dit is een gemiste kans, want juist deze thema’s vormen een belangrijk onderdeel van de geschiedenis van de Verenigde Staten.
Deze minpunten daargelaten is Reizen zonder John een uitstekende introductie op de Amerikaanse geschiedenis. Verteerbare kost, scherpe observaties en een mooi reisverslag. Mak neemt je mee naar plaatsen waar je zelf niet snel komt. Voor iedereen die aan de vooravond van de presidentsverkiezingen wil proberen de VS beter te begrijpen, is Reizen zonder John een must.
