Boeken / Fictie

Fantasievolle apocalyps

recensie: Göran Sahlberg (vert. Edith Sybesma) - Aan het einde der tijden

.

In het Zweden van de jaren vijftig, met de Koude Oorlog op de achtergrond, groeit een jongen op in een zeer religieus gezin. Vader is predikant en beide ouders maken deel uit van een christelijke sekte die gelooft dat het einde der tijden nabij is. De uitverkoren gemeente zal voor de ‘Grote Verdrukking’ van de aarde genomen worden in de gelukzalige ‘Ontmoeting in de Lucht’. Een geruststellende gedachte. ‘Een Normale Jeugd’, zoals de moeder graag wil, is door al dit doemdenken voor de zesjarige jongen echter niet weggelegd.

Apocalyps

Beïnvloed door zijn vader en de apocalyptische prenten en boeken die thuis rondslingeren, weet het kind al snel wat hij wil. Hulppredikant worden en alle zonden buiten de deur houden. Van zijn moeder mag hij zijn vader dan wel niet helpen, maar dat weerhoudt hem er niet van om alvast grafredes te schrijven. Handig om achter de hand te hebben. Het resultaat is een jongen die vervreemdt van zijn omgeving en bijna geen contact maakt.

Dag Hammarskjöld

Dag Hammarskjöld

Wanneer hij voor zijn zevende verjaardag zijn eigen verjaardagscadeau steelt en daar achteraf over liegt, weet de zonde toch binnen te sluipen. Als kort daarop zijn ouders ‘verdwijnen’ is er voor de jongen maar één conclusie mogelijk: de Grote Verdrukking is aangebroken en hij heeft de boot gemist. Hij wordt bij zijn rondborstige buurvrouw Viola gedropt en moet het verder zelf maar zien te redden. Viola op haar beurt is geobsedeerd door de Zweedse VN secretaris-generaal Dag Hammarskjöld en zet de jongen in voor de ultieme koppelpoging.

Realiteit

Sahlberg verkent de grenzen van de realiteit waardoor het verhaal bij tijd en wijle een absurd en komisch karakter krijgt, dat raakt aan het fantastische. Hij waagt echter nergens echt de sprong buiten de kaders; er blijft voordurend een verbinding met de werkelijkheid bestaan. De ingrediënten om na de verdwijning van beide ouders alle remmen los te gooien zijn aanwezig. Dit gebeurt niet en dat is jammer. De verhaallijn volgt al snel een even absurd zijspoor, dat Sahlberg overigens kunstig uitwerkt.

Göran Sahlberg

Göran Sahlberg

Het verhaal hinkt duidelijk op meerdere gedachtes. Enerzijds grijpt het boek terug op een bestaande religieuze stroming uit de jaren vijftig en bijbehorende religieuze geschriften. Tot een indruk van die kringen komt het echter niet. De Koude Oorlog speelt een rol, en historische personages en gebeurtenissen passeren de revue, maar een tijdsbeeld wordt daarmee niet opgeroepen. Aan het einde der tijden geeft de aanzet tot een jeugdverhaal maar de auteur werkt dat niet uit. Ook de tijd van waaruit de verteller terugblikt komt verder niet aan de orde. Door deze open eindjes is het niet geheel duidelijk waar het heen moet met deze roman.  

Ondanks dit alles heeft Sahlberg een meeslepend en bij vlagen ontroerend verhaal weten te scheppen. Een verhaal waarin je samen met de jonge hoofdpersoon alles over je heen laat komen. Dat de nieuwsgierigheid prikkelt en doorlezen beloont. Aan het einde van de rit heb je een mooie en originele vertelling achter de rug. Het idee dat het meer had kunnen zijn blijft daarbij op de achtergrond opspelen.