Boeken / Non-fictie

De beste sigaret voor uw gezondheid: Hoe roken de wereld veroverde

recensie: Friso Schotanus - De beste sigaret voor uw gezondheid

.

‘…zelfs nu de gezondheidsrisico’s al meer dan een halve eeuw vaststaan, is de opmars van de sigaret nog altijd niet gestuit.’ Het is een van de grootste paradoxen van onze tijd. Waarom roken mensen terwijl we al decennia weten dat je er ziek van wordt? Op luchtige wijze analyseert de auteur vierhonderd jaar roken in de westerse wereld. Vanaf de ‘ontdekking’ van het roken – samenvallend met de ontdekking van een nieuwe wereld – tot aan de verwoede strijd om het roken in de samenleving uit te bannen, het komt allemaal aan bod.

More doctors smoke Camel than any other cigarette
Schotanus legt uit waarom mensen gaan roken: gewoon, omdat het lekker zou zijn of omdat iedereen het doet, maar ook als passief-agressieve daad van rebellie, jongeren die zich afzetten tegen hun ouders en vrouwen die zichzelf bevrijden van het juk van vaders en echtgenoten. Met de sigaret als meest succesvolle product, veroverde het roken de hele wereld. Dat het roken ook een duistere kant had, werd decennialang vermoed, maar grotendeels onder het tapijt geveegd. Doktoren verschenen lachend in advertenties van grote sigarettenfabrikanten om hun waren aan te prijzen. Het hielp tegen stress, of zo.

Ook schetst Schotanus hoe tabaksfabrikanten veranderden in tabaksgiganten en hoe ieder merk een eigen identiteit verwierf. Camel is voor de jeugd, Marlboro voor de onafhankelijke, doch gevoelige, vrouw. Hun greep op de maatschappij werd alsmaar groter, want iedereen rookte. Alleen in Duitsland bleef het aantal rokers achter doordat het nazi-regime van de geheelonthouder Hitler, roken sterk had ontmoedigd. ‘Die Deutsche Frau raucht nicht!’

Nare bijsmaak
Roken was overal. In films, boeken en op televisie was de sigaret prominent aanwezig. Sporters maakten reclame voor roken, acteurs rookten in beroemde filmscènes en zangers schreven er liedjes over. De sigaret werd verheerlijkt. Maar er was ook een tegengeluid te horen. Roken zou slecht zijn voor de moraal, voor normen en waarden en later, met uitgebreid wetenschappelijk bewijs, de gezondheid. Vanaf dat moment krijgt de sigaret een wat nare bijsmaak en komt er een steeds sterkere antirooklobby op gang.

Schotanus levert een knappe prestatie door objectief te blijven over een polariserend en giftig onderwerp. Hoewel hij aandacht besteedt aan de gevaren van roken, is het boek eerder een ironische beschrijving van de geschiedenis van de sigaret dan een aanklacht ertegen. Hierdoor is het boek toegankelijker dan veel andere boeken zoals Richard Klugers Ashes to Ashes. De keerzijde hiervan is dat het boek een krachtige boodschap mist en vaak erg beschrijvend blijft. Dat laatste is een gemiste kans.