Boeken / Fictie

Thee om voor te leven

recensie: Ellis Avery - De theeceremonie

Ellis Avery bestudeerde vijf jaar lang de Japanse theeceremonie. De kennis die ze daarbij opdeed, kwam goed van pas bij het schrijven van haar debuutroman De theeceremonie, waarin deze ceremonie een zeer belangrijke rol speelt en waarin ze vertelt over het leven van Aurelia Bernard, een Franse dienstmeid in het Japanse Kyoto. Het Kyoto van de 19de eeuw is onderhevig aan grote veranderingen waarin Aurelia Bernard een leven moet zien op te bouwen.

De theeceremonie opent in het New York van 1856 waar Aurelia Bernard bij haar Franse moeder en oom Charles woont. Haar oom wordt naar het verre Japan gestuurd om daar voor de kerk het christendom te verspreiden. Ook voor Aurelia boekt hij een ticket naar Japan en ze is gedwongen met hem mee te gaan en haar ziekelijke moeder in New York achter te laten. In Japan blijkt Charles hele andere plannen met Aurelia te hebben dan zij gedacht had en ze besluit weg te rennen.

Kleur

Aurelia komt terecht in een Japans theehuis. Vanaf het moment dat ze daar gaat liggen slapen op de van bamboematten gemaakte tatamivloer, gaat kleur een belangrijke rol in het verhaal spelen. Avery gebruikt kleur niet alleen ter illustratie, maar maakt ook duidelijk dat kleur een heel grote rol speelt in de Japanse samenleving van die tijd. De kleding die wordt gedragen, wordt qua kleur afgestemd op de theeceremonie die op dat moment gebruikt wordt, net als de kleur van de kamer. Aurelia wordt gevonden door Yukako, de dochter van de heer des huizes, en hoewel Aurelia dacht dat ze weggestuurd zou worden, wordt ze liefdevol onthaald door Yukako en haar familie, de Shins. Aurelia wordt in de familie opgenomen als dienstmeid en krijgt een Japanse naam: Urako. Dan begint een verhaal dat gekleurd wordt door liefde, verandering, afwijzing, jaloezie en discriminatie.

Omdat Yukako een vrouw is, wordt ze niet door haar vader, de Meester-Leraar, onderwezen in temae, de theeceremonie. Toch wil ze het leren en daarom kijkt ze heimelijk toe door een zelfgemaakt kijkgaatje in de papieren schuifdeur. Zo leert Yukako hoe ze de theeceremonie moet brengen en zij leert het op haar beurt weer aan Urako. Door dit geheim en doordat Yukako Urako tot haar persoonlijke dienstmeid heeft gemaakt, ontstaat er een band tussen de twee meisjes die voor Urako onbreekbaar is. Ze houdt van haar Oudere Zuster, zoals Yukako haar gevraagd heeft haar te noemen, op een manier die verder gaat dan hechte vriendschap.

Obstakels

In de De theeceremonie is taal een van de obstakels die Urako moet overwinnen. Je leert met haar mee terwijl je het verhaal leest, waarbij Avery goed gebruik heeft gemaakt van de kans om de fundamenten van de Japanse taal op een duidelijke manier aan de lezer over te brengen. Doordat Urako Japans spreekt verdenkt geen enkele Japanner haar ervan een Westerse te zijn. Daarnaast moet ze leren omgaan met Japanse gebruiken waaraan zij niet gewend is.

Door de komst van de ‘Westerlingen’ wordt de kunst van de theeceremonie in haar bestaan bedreigd, omdat de keizer, na zich in te laten met de Westerlingen, bepaalt dat de theeceremonie niet meer onderwezen dient te worden. De Westerlingen begrijpen niets van de theeceremonie, die juist zo veel voor de Japanners betekent. Voor de Japanners staat de ceremonie voor ontspanning en zij het zien als een manier om het volk op een kunstzinnige, verfijnde manier nader tot elkaar te brengen, terwijl de ceremonie voor de Westerlingen niet meer dan een attractie is. En hoewel Yukako door deze houding geschokt is, weet ze dat ze zich aan moet passen, want door de komst van de Westerlingen veranderen er meer dingen in de samenleving. De kimono verdwijnt langzaam, er komen christelijke scholen en traditionele tempels worden verboden. Al deze gebeurtenissen vinden plaats rondom de theeceremonie, waar levens worden gemaakt en levens worden verwoest. Daarnaast heeft Avery de ceremonie tot een goed gekozen rustpunt gemaakt, waar niet alleen de personages maar ook de lezers tot rust komen.

Avery kan meer dan alleen mooie, kleurrijke beelden schetsen. Ze is in staat in de harten van haar personages te kijken en de lezer mee te laten voelen zonder overdreven sentimenteel te zijn. Ze is prachtig ingetogen en dicht bij menselijkheid gebleven als het gaat om emoties als verdriet, liefde, angst en jaloezie. Nergens overdrijft ze, waardoor het beeld dat ze de lezer geeft alleen maar sterker wordt. Avery’s beeldende en mooie schrijfstijl geeft de lezer de kans rustig in het Japan van 200 jaar geleden te kijken, waar andere wetten golden dan nu.