Te mooi, te romantisch en te toevallig

Afgelopen jaar veranderde Elia Barceló van Nederlandse uitgeverij. Maar niet van uitgever. De Spaanse schrijfster volgde Alexander Schwartz van Signature naar Q, de nieuwe imprint van Querido. Het fonds van Q moest bestaan uit literaire thrillers, reisverhalen en simpelweg goed geschreven verhalen; boeken voor het grote leespubliek – met in gedachten De schaduw van de wind, het grote succes dat Schwartz bij Signature had beleefd. Bal Masqué, een eersteling van Q en het nieuwe boek van Barceló, voldoet aan al deze voorwaarden – het is een goed leesbaar boek, geschikt voor een breed publiek én verwant aan De schaduw –, maar stemt toch niet tot veel vrolijkheid.

Zoektocht

Als Literatuurwetenschapper Ari(el) Lenormand op zoek is naar informatie over het onderwerp van zijn studie Raúl de la Torre, een Argentijns schrijver die in Parijs woonde, komt hij in contact met diens weduwe. Amelia Gayarre wil eerst niet met Ari praten, maar als hij aandringt stemt ze toch toe. Door de gesprekken die hij met haar heeft, met uitgever André Terrasse en zijn partner Yves, leert Ari Raúl kennen als een geniaal schrijver waar moeilijk mee samen te leven viel. Maar er blijven dan nog altijd elementen uit Raúls biografie onverklaarbaar. Waarom verliet de Argentijn Amelia om met zijn nieuwe uitgeefster te trouwen, terwijl hij niet eens van haar hield? Waarom ontkende hij jarenlang zijn biseksualiteit en onder welke omstandigheden stierven hij, en jaren eerder deze tweede uitgeefster precies?

Zonder hulp van buitenaf komt Ari niet ver met het beantwoorden ervan. Gelukkig is daar dan Barceló om hem een handje toe te steken. Steeds weer verrassend opduikende nieuwe, en vooral erg bruikbare aanwijzingen maken het totaalplaatje van Raúl compleet: de in Parijs wonende geniale dichter, behorend tot de Latijns-Amerikaanse boom en zelfs bevriend met Cortázar, gekweld door zijn voorkeur voor mannen en overgedragen aan een femme fatale, die eigenlijk een roman wil schrijven, maar daar niet in slaagt, om vervolgens de hand aan zichzelf te slaan. Het lijkt wel het romantische standaardverhaal van de poète maudit.

Maar ook dit beeld strandt. Wellicht omdat de dichter maar een romantische mislukkeling is? Omdat geen enkele van zijn eigenschappen niét in het plaatje past en de realiteit daardoor wel erg ver weg ligt? Of omdat er geen enkel gedicht – zelfs geen dichtregel – van de goede man in Bal Masqué is afgedrukt? Uiteraard, Raúl de la Torre is een romanpersonage. Maar binnen het boek wel een dichter. En aangezien hij als té gestandaardiseerd personage wordt geserveerd, mag er toch wel om één element gevraagd worden waarom we met hem zouden sympathiseren?

Waar Raúl bij de lezer dan niet de aandacht mag trekken, bij zijn biograaf doet hij dat zeker. Ari stort zich op Raúls kennissenkring als zout op een wonde. Hij rukt oude relatiecrises open, heeft zelfs nog een affaire met weduwe De la Torre en zet de vrienden aan tot praten. Totdat alle informatie is verzameld en hij zijn verhaal aan het papier kan toevertrouwen.

Zafón

Net als Ari heeft ook Barceló zo’n bewonderd auteur. Niet dat ze zijn levensverhaal poogde te schrijven; zij heeft vooral goed naar zijn verhalende kwaliteiten gekeken en daar een boek omheen gebouwd. Uiteraard gaat het dan om Carlos Ruiz Zafón, auteur van het eerder genoemde Schaduw van de wind. Ook hier wordt aan de hand van een toevallig gevonden boek de verborgen geschiedenis van een schrijver blootgelegd. Het niveau van Ruiz Zafón haalt Barceló echter bij lange na niet. Qua verhaallijn, noch qua tekst.

Uiteindelijk zit de roman zeker niet slecht in elkaar – Barceló meandert aan de hand van de werkelijke speurtocht, interviews en brieven zonder moeite in de chronologie – , als literatuurwetenschapper moet ze toch weten dat een onderzoek naar een overleden auteur niet zo romantisch is als het lijkt? En als ze toch dit gegeven voor lief neemt – iets wat ze wel juist doet in de roman -, dan moeten wel de gebeurtenissen realistisch overkomen. Want hoe fantastisch, grotesk of vergezocht het plot ook is, binnen deze fantasie moet het verhaal wel realistisch zijn en overkomen als mogelijk gebeurd. En dat lukt met een personage als Raúl de la Torre niet. Het is allemaal net iets te mooi, te romantisch en te toevallig.