Boeken / Non-fictie

Moeilijke tijd voor filosofie

recensie: Diverse auteurs - Brandstof

Leven, hoe doe je dat? ‘Vaak zijn het de allerbelangrijkste vragen die sneuvelen in de waan van de dag’, prijkt als leus op de omslag van Brandstof. ‘Vlammende dialogen over vragen van levensbelang’ luidt de ondertitel dan ook. Een twijfelachtige poging om de filosofie hip te houden.

‘Rotterdam doekt faculteit filosofie op’, kopte Trouw begin december. Een gedurfd klimaat om een populair-wetenschappelijk boek uit te brengen waarin gevestigde en nieuwe filosofische denkers met elkaar van gedachten wisselen, maar dat is precies wat Brandstof doet. Zes duo’s schrijven elk een hoofdstuk over de belangrijke vragen des levens. Simone van Saarloos en Ad Verbrugge over liefde, Arjen Kleinherenbrink en Marli Huijer over werk, Rozemond Uljée en Désanne van Brederode over vriendschap, Haroon Sheikh en René ten Bos over techniek, Annelies Kleinherenbrink en Frank Meester over man en vrouw en Jochum Damstra en Joep Dohmen over geluk.

Allen een eigen geluid
De nieuwe generatie filosofische denkers, waaronder Van Saarloos, zijn soms wat ouwelijk. Zij verzucht: ‘Er was een tijd dat ik een levensstijl van bacchanalen propageerde. Maar ik ben moe – pas vierentwintig jaar en rauw gestreden’. Ook laat de aansluiting tussen nieuwe en gevestigde filosofen te wensen over; daar waar Van Saarloos de helft van haar essay besteedt aan het propageren van downdaten, komt Ad Verbrugge daar in zijn antwoord op haar tekst in het geheel niet op terug. In plaats daarvan selecteert hij een aantal van haar uitspraken waar hij vervolgens zijn eigen filosofieën aan ophangt. De dialoog die het boek beweert aan te gaan lijkt daarmee niet te bestaan. Alle briefwisselingen blijven daardoor toch vooral losse hoofdstukken, met soms waardevolle gedachten, maar vaak ook niet. Wel zorgen alle schrijvers ervoor dat hun onderwerp van meerdere kanten belicht wordt waardoor de essays aanzetten tot denken, of je het nu wel of niet eens bent met de – vaak zeer uitgesproken – ideeën. En dat is toch het uiteindelijke doel van filosofie.

Een vlammend idee
Brandstof is – naast de gelijknamige, eerste essaybundel – tevens een filosofencollectief dat diverse projecten beheert en zich een ‘denkstation voor levensideeën’ noemt. Deze bundel is slechts een van de vele uitkomsten is want het collectief is onder meer aanwezig op Lowlands, maakt het tv-programma Durf te denken en organiseert het Life! denkfestival – alles met wisselend succes. Met hun initiatieven richten ze zich vooral op jonge mensen.

Na het bericht in Trouw dat een zelfstandige faculteit wijsbegeerte voor de Erasmus Universiteit geen haalbare kaart is haastte de faculteit zich om dat te corrigeren: het zou slechts gaan om een reorganisatie, net als aan de Universiteit van Amsterdam. Dat klinkt alsnog of de filosofie wel een beetje hulp kan gebruiken. Hoewel de literaire uitgaven van Brandstof nog een graadje hipper mogen, meer echte dialoog, geen ‘rauw gestreden twintigers’, is het initiatief broodnodig.