Oeverloze herhaling van zetten

In het voorwoord van Shirley in Allochtonië geeft Accord aan dat hij de harten van de mensen wil bereiken met humor en zichzelf niet zo serieus wil nemen als veel van zijn collega’s doen. Helaas blijkt vooral het eerste deel van deze uitspraak een loze belofte. De humor zal wel volledig aan mij voorbij gaan, maar er valt zelden te lachen om de columns die eerder wekelijks in Het Parool verschenen.

Kloof

Als de columns geen messcherpe maatschappijkritiek bevatten en ook geen tot nadenken stemmende ‘wrange’ humor, wat blijft er dan nog over? Slechts zelden word je geprikkeld om de geschetste situatie dieper te overdenken. Nu ben ik geen allochtoon en is dat misschien mijn gemis. Ik betwijfel echter of mijn westerse, bevoorrechte positie in deze maatschappij me zover van de problematiek van de allochtonen heeft verwijderd dat ik de columns van een Nieuwe Nederlander niet kan begrijpen. Ik ben nooit doodgezwegen of onderdrukt zoals de aan slavernij onderworpen voorouders van Accord. Een hoop van de frustratie zal daardoor wellicht aan mij voorbij gaan. Een gezonde Hollandse jongen kan zich de gruwelen van eeuwenlange onderdrukking nu eenmaal moeilijk voorstellen. Maar toch…

Mag het ietsje meer zijn?

Er is hier meer aan de hand. Afgezien van het verschil in referentiekader tussen allochtoon en autochtoon zijn de columns van Accord gewoonweg niet sprekend genoeg. Juist van iemand die middenin beide culturen staat verwacht je meer rake typeringen. Je verwacht dat Accord met zijn columns de vinger op de pijnlijke plek legt en ons allen haarfijn uitlegt wat er nu eigenlijk gaande is. Maar vaak worden we opgezadeld met een nietszeggend, voortkabbelend verhaaltje over zijn nicht Shirley en haar escapades.

Overdaad

Wanneer Accord dan duidelijk wel iets inhoudelijks te zeggen heeft, zoals in de vijf columns genaamd De zwarte Holocaust, dan wordt het door de vorm waarin het nu gegoten is weer ontkracht. Als de columns afzonderlijk gelezen worden, dan kunnen ze nog wel tot nadenken aanzetten. Nu al die columns bij elkaar in een bundel gezet zijn, wordt je lichtelijk geïrriteerd door de vele herhalingen. Zo valt de term “misdaad tegen de mensheid” nogal vaak in de bovengenoemde serie columns. Hoewel dit met betrekking tot de slavernij helemaal juist is, schaadt ook hier overdaad. Door de vele herhalingen ondermijnt Accord zijn eigen betoog en dat is jammer, want slavernij is juist voor de autochtonen, een kwestie die onder ogen moet worden gezien. Het is immers genoegzaam bekend dat wij Nederlanders wat dit betreft onze handen niet in onschuld kunnen wassen.

Déjà vu

Herhaling blijkt een terugkerend verschijnsel te zijn bij Accord. Hij herhaalt zichzelf niet alleen qua taalgebruik en thematiek, hij wil zichzelf ook nog wel eens letterlijk herhalen. Zo komen we in de column Het mannelijk voorrecht de volgende passage tegen:

Een knagend gevoel zet zich dan iets boven mijn middenrif vast, als reactie op de zelfingenomen glimlach die op het gezicht van het model verschijnt, wanneer hij zijn kin tussen duim en wijsvinger neemt en het effect van mes en schuim of scheerapparaat bewondert. Zonder uitzondering gebruikt men witte modellen om het scheren te propageren. Droog, met een elektrisch scheerapparaat. Of, sinds kort, vochtig met het nieuwste snufje op scheergebied: het elektrisch apparaat waarbij er met een druk op de knop een verzachtende crème vrijkomt.

Naast de holocaust-columns is dit een van de betere stukken. Accord moet dat ook gedacht hebben, want verderop in de bundel laat hij precies hetzelfde stuk terug komen in de column Bolletjesslikkers en Bouterse.

Beperkt

Accord valt gelukkig niet elke keer zó nadrukkelijk terug op zijn eerdere columns, maar hoe verder je komt in deze bundel hoe meer je het idee krijgt dat je het allemaal al eerder gelezen hebt. Door de opeenvolging van de columns wordt het overduidelijk dat Accord uiteindelijk slechts een zeer beperkt aantal kwesties behandelt. Soms zijn dat belangrijke zaken, zoals de slavernij en discriminatie. Vaak echter zijn het minder relevante zaken, zoals de prijs van de vliegtickets naar Suriname. Misschien komt het door mijn etnische achtergrond, maar naar wéér een column over de schandalige woekeraars bij KLM en SLM begin ik genoeg te krijgen van Accord en zijn geneuzel.

Mentale slavernij

Alsof er al niet genoeg sprake van herhaling is, haalt Accord ook nog eens voortdurend een citaat uit Bob Marleys Redemption Song aan: “Emancipate yourself from mental slavery. None but ourselves can free our mind.” Dit citaat geeft precies mijn gevoel weer toen ik Shirley in Allochtonië eindelijk kon dichtslaan. Alleen ikzelf was in staat de mentale slavernij die deze bundel me oplegde te doorbreken. Helaas kwam de verworven vrijheid 224 pagina’s te laat.