Boeken / Non-fictie

Mexicaanse drugsoorlog met mondiale impact

recensie: Cees Zoon - Narcostaat Mexico. Hoe de drugsmaffia de macht in het land overneemt

‘Mexicaanse toeristen ontvoerd en vermoord’, ‘veertig lijken gevonden in mijn’, ‘al meer dan 35.000 doden in Mexicaanse drugsoorlog’. De drugshandel tast het dagelijks leven in Mexico aan, verandert de cultuur en heeft een wereldwijde impact die reikt tot de economische wereldcrisis.

Cees Zoon, freelancecorrespondent in Mexico-Stad, schreef een compleet en actueel boek over ‘Narcostaat Mexico‘. Hij gaat uitgebreid in op een drugsoorlog die wordt gevoerd op een sterkte die niet onderdoet voor een militaire oorlog. De drugskartels beschikken over modern wapentuig, complete vloten vliegtuigen en onderzeeërs en zijn geïnfiltreerd op de hoogste politieke niveaus. Ze beheersen het Mexicaanse leven op een manier die vergelijkbaar is met de terreur van de Italiaanse maffia. Compleet met wilde autoachtervolgingen, grootse doopfeesten, mooie vrouwen en corrupte politie.

Kogelvrije avondkleding
De aanwezigheid van de drugskartels houdt niet op bij deze filmische scènes. Ze beïnvloeden ook de Mexicaanse maatschappij. De Mexicanen zijn hun leven niet meer veilig. In sommige hot spots zenden radiostations voortdurend spotjes uit hoe burgers het beste hun leven en dat van hun gezin kunnen beschermen. Op basisscholen en in winkelcentra oefent men hoe te handelen wanneer je onverhoopt in een kruisvuur terecht komt.

Aan de andere kant plukt de beveiligindustrie de vruchten van de onveilige situatie, vooral met het beschermen van overheidsfunctionarissen. De vraag naar lijfwachten, overlevings- en antiontvoeringscursussen is enorm. Handelaren in geblindeerde auto’s en kogelvrije kleding doen goede zaken. Zelfs dunne kogelvrije avondkleding, kogelvrije pijen en onderbroeken zitten in het assortiment.

Miljarden aan drugsgeld
De populaire cultuur reageert op haar eigen wijze op de drugsmaatschappij. Het meest in zwang zijn de zogenoemde ‘narcocorridos’, liederen met Robin Hood-achtige verhalen over het wel en wee van de drugsbazen. Groepen als Los Tigros del Norte en K-Paz de la Sierra scoren hoog in de hitparades én bij de drugskartels. Drugsleiders huren ze zelfs in om liedjes over hen te schrijven of op te treden op feesten. Dat loopt niet altijd goed af: soms worden de moderne minstrelen gearresteerd wegens betrokkenheid bij een criminele organisatie. Of erger nog: ze worden op lugubere wijze vermoord door een concurrerend kartel.

Hoewel president Calderón de oorlog heeft verklaard aan de drugskartels, staat de politiek machteloos. De invloed van de kartels is te groot geworden. Dit tot grote woede van buurland Amerika, dat Mexico hoog op de zwarte lijst van narcostaten heeft staan. De strategische ligging onder de Verenigde Staten is echter de sleutel van het succes. De Verenigde Staten mogen dan de grootste criticaster zijn, ze zijn ook de grootste afzetmarkt en voornaamste leverancier van wapens. Zodoende is de drugsoorlog niet alleen een Mexicaans probleem. Bovendien vormt het geld dat de mondiale drugshandel omzet een belangrijke pijler van de wereldeconomie. De economische wereldcrisis is mede door de miljarden aan drugsgelden bezworen.

Reportage en analyse
Narcostaat Mexico
leest als een uitgebreide achtergrondreportage bij het nieuws. Zoon heeft veel research gedaan en mensen gesproken, hoewel een persoonlijk verhaal van ‘de gewone Mexicaan op straat’ lijkt te ontbreken. In het eerste hoofdstuk geeft hij in volle vaart een overzicht van alle achtergronden. De overige hoofdstukken zoomen in op de afzonderlijke aspecten. Af en toe leidt dat tot overlappingen. De afwisseling tussen reportagejournalistiek, historische analyse en het inbedden in een groter geheel maakt het echter een gelaagd en belangrijk boek voor wie verder wil kijken dan de korte nieuwsberichten.