Een schamel mom van ironie
Anton Korteweg (1944) fêteert zich voor zijn veertig jaar dichterschap met veertig kwatrijnen in Voor mannen is ’t niet erg, een titel waarbij we verdacht zijn op het wondere stijlmiddel van de ironie. Al het vierregeligs heeft hij uit eerder werk betrokken. Dat alleen al wijst erop dat hij in vier decennia geen duizelingwekkende ontwikkelingen heeft doorgemaakt.
Korteweg, goed geboerd als baas van het Letterkundig Museum, heeft ons sinds zijn debuut er deelgenoot van gemaakt dat het bestaan hem niet licht valt. Hoewel…
Het wil mij maar aan niets ontbreken.
Vrouw, pen en fiets lopen gesmeerd.
Al zittend stijg ik almaar hoger.
Wat deed ik allemaal verkeerd?
Burgerlijke tevredenheid zou hem passen, maar het zint hem niet het daarmee te moeten doen. Had hij dan een slecht huwelijk, een stokkend dichterschap en een tweedehands racefiets gewenst? Aha, de vraag is een staal van ironie. Maar na alle reviaanse strapatsen dienaangaande heeft dit spelletje zijn glans onderhand wel verloren. Zeker omdat ook de waarschijnlijk beoogde humor van een bedenkelijk niveau is.
De zonnebloem werd zwart, de schommel rot.
Het pindasnoer is leeg, het gras vertrapt.
De kamperfoelie is kapot gewaaid.
En jij? Jij werd er ook niet mooier op.
Oudbakken realisme
Onmin met de neergang van het bestaan breekt chagrijnig door de mogelijke ironie heen. De toon brengt weliswaar een schijn van ironie met zich mee, maar de neergang is met een oudbakken realisme neergezet. Die kunnen we dus niet anders dan letterlijk nemen. Van de dichter resteert een zeurpiet die, ‘nog een geluk, in noodgevallen/het vroeger al graag met’ zichzelf gedaan heeft. Zou dat nog steeds lukken? ‘De curve van mijn wellust – fors gedaald. / Het hoeft voor mij niet meer. Ik ben al oud.’ En ‘Naakt lig je naast me en ik hoef niet eens – / je kan wel merken dat ik ouder word.’ Maar toch:
vijftig voorbij gaat het hun doorgaans beter.
Maar daalt eenmaal van vrouwen de fontein –
je staat versteld hoe hard het daarna gaat!
‘Het’, de aftakeling, is voor mannen niet erg, voor vrouwen dus wel. Dat hoor je vaker in gesprekken die maar geen spirituele wending willen krijgen.
Ieder wat meer ordinair luxeprobleem herbergt meer waarachtigs dan Kortewegs kwatrijnen. Het zijn ballonnetjes waaruit de ingeblazen lucht vrijwel meteen ontsnapt. Dat zou anders geweest zijn als de dichter body and soul had kunnen verlenen aan het comfortabele ongeluk waaraan hij sinds zijn 45e levensjaar lijdt, zoals te lezen valt in zijn bundel Stand van zaken uit 1991:
Tijdig, omstreeks je vijfendertigste,
heb je je valse ideaalstelling herkend.
Nu, tien jaar later, kun je melden dat
je comfortabel ongelukkig bent.
Pixabay 
