We kunnen vragen om cookies op uw apparaat te plaatsen. We gebruiken cookies om ons te laten weten wanneer u onze websites bezoekt, hoe u met ons omgaat, om uw gebruikerservaring te verrijken en om uw relatie met onze website aan te passen.
Klik op de verschillende rubrieken voor meer informatie. U kunt ook enkele van uw voorkeuren wijzigen. Houd er rekening mee dat het blokkeren van sommige soorten cookies van invloed kan zijn op uw ervaring op onze websites en de services die we kunnen bieden.
Deze cookies zijn strikt noodzakelijk om u diensten aan te bieden die beschikbaar zijn via onze website en om sommige functies ervan te gebruiken.
Omdat deze cookies strikt noodzakelijk zijn om de website te leveren, heeft het weigeren ervan invloed op het functioneren van onze site. U kunt cookies altijd blokkeren of verwijderen door uw browserinstellingen te wijzigen en alle cookies op deze website geforceerd te blokkeren. Maar dit zal u altijd vragen om cookies te accepteren/weigeren wanneer u onze site opnieuw bezoekt.
We respecteren volledig als u cookies wilt weigeren, maar om te voorkomen dat we u telkens opnieuw vragen vriendelijk toe te staan om een cookie daarvoor op te slaan. U bent altijd vrij om u af te melden of voor andere cookies om een betere ervaring te krijgen. Als u cookies weigert, zullen we alle ingestelde cookies in ons domein verwijderen.
We bieden u een lijst met opgeslagen cookies op uw computer in ons domein, zodat u kunt controleren wat we hebben opgeslagen. Om veiligheidsredenen kunnen we geen cookies van andere domeinen tonen of wijzigen. U kunt deze controleren in de beveiligingsinstellingen van uw browser.
Deze cookies verzamelen informatie die in geaggregeerde vorm wordt gebruikt om ons te helpen begrijpen hoe onze website wordt gebruikt of hoe effectief onze marketingcampagnes zijn, of om ons te helpen onze website en applicatie voor u aan te passen om uw ervaring te verbeteren.
Als u niet wilt dat wij uw bezoek aan onze site volgen, kunt u dit in uw browser hier uitschakelen:
We gebruiken ook verschillende externe services zoals Google Webfonts, Google Maps en externe videoproviders. Aangezien deze providers persoonlijke gegevens zoals uw IP-adres kunnen verzamelen, kunt u ze hier blokkeren. Houd er rekening mee dat dit de functionaliteit en het uiterlijk van onze site aanzienlijk kan verminderen. Wijzigingen zijn pas effectief zodra u de pagina herlaadt
Google Webfont Instellingen:
Google Maps Instellingen:
Google reCaptcha instellingen:
Vimeo en Youtube video's insluiten:
De volgende cookies zijn ook nodig - U kunt kiezen of u ze wilt toestaan:
U kunt meer lezen over onze cookies en privacy-instellingen op onze Privacybeleid-pagina.
Disclaimer en privacybeleid
8WEEKLY Playlist: Kerst, maar dan anders
/ door: Malin Hollaar0 SterrenMet Kerstavond voor de televisie zitten om All You Need Is Love met Robert ten Brink te kijken en klagen over dat de kerstversiering al in september in de winkel te vinden is, we hebben met zijn allen flink wat cliché tradities opgebouwd voor in het kerstseizoen. Maar op het moment dat er een hele afvalrace wordt gebouwd om het niet horen van een specifiek kerstnummer (lees: de Whamageddon), dan weet je dat er misschien wat te veel clichés zijn. De feestmaanden doorkomen zonder een allergische aanval te krijgen van de zoveelste keer Mariah Carey horen is best een uitdaging, maar daarmee alle kerstmuziek aan de kant schuiven zou onterecht zijn.
Er zijn genoeg kerst- en winternummers geproduceerd die nog niet grijsgedraaid zijn. Daarom heeft 8WEEKLY ook dit jaar een playlist samengesteld met nummers voor iedereen die wel kerstmuziek wil luisteren, maar geen behoefte heeft aan de zoveelste cover van “Rockin’ Around The Christmas Tree”. Onder andere Fokko, The Analogues en Sting helpen jullie graag met in de kerststemming komen in de nieuwste 8WEEKLY playlist!
Kort, maar krachtig Kerst vieren met Fokko
Tijdens een interview met radiozender KINK vertelt zanger Fokko dat hij al jaren een kersthit wil uitbrengen, maar er steeds net te laat bij was. Om alles op tijd uit te kunnen brengen, moet zo’n kersthit immers al in september af zijn. Extra knap dus dat hij dit jaar met deze zomerse septembermaand toch zichzelf in de kerststemming heeft kunnen brengen. Met ‘Ding Dong Ding Dong’ heeft de band een kort, maar krachtig kerstnummer te pakken waarin flink wordt gerockt. Met een duur van 94 seconden is het misschien dan wel het kortste nummer uit de playlist, we kunnen je garanderen dat het pakkende refrein nog lang na afloop in je hoofd zal blijven hangen.
The Analogues blazen ondergesneeuwde hit nieuw leven in
Nog niet uit ge-dingdongt? Nederlands bekendste Beatles tributeband The Analogues brengen graag hun kersthit ‘Ding Dong Ding Dong’ ten gehore. The Beatles hebben zelf als band nooit een officiële kersthit uitgebracht, maar de heren waagden solo wel pogingen. Zo kennen we allemaal Paul’s sfeervolle “Wonderful Christmas Time” en John’s activistische “Happy Xmas (War Is Over)”. Helaas is het nieuwjaarsnummer van George Harrison niet zó bekend geworden. The Analogues vonden de quote ‘Ring out the false, ring in the true’ een mooi motto voor 2020 en besloten dat jaar George’s “Ding Dong, Ding Dong” nieuw leven in te blazen.
Sting’s ode aan zijn favoriete seizoen
Sting trekt het thema dan weer breder dan alleen Kerstmis of Oud en Nieuw, hij bezingt op zijn album If On A Winter’s Night… zijn gehele favoriete seizoen. Hij duikt op dit album de Britse geschiedenis in op zoek naar kerst-, slaap- en volksliederen die verschillende aspecten van de winter vieren, en reist hiermee zo’n vijfhonderd jaar de geschiedenis door. Voeg daar twee nummers van eigen makelij aan toe, en je hebt een album dat zowel de winter als Stings muzikale kunsten eer aan doet.
Naast de nummers van Fokko, The Analogues en Sting staan er nog een hoop andere mooie nummers op jullie te wachten in 8WEEKLY’s nieuwste kerstplaylist:
Ook benieuwd naar de kerstplaylist van vorig jaar? Beluister ze hier:
Link: Recensie Fokko
Misschien ook iets voor u
Een hoop dolende zielen
“Een goede dialoog, goede karakters en een goede arena, daar zit de kwaliteit. Het verhaaltje onthoud je vaak niet eens”, aldus Ger Beukenkamp in een interview uit 2010 met Willy Hilverda over de setting van een stuk. “Vooral bij films weet je zeker dat je nooit precies het verhaaltje onthoudt. Wel een acteur, een beeld, een atmosfeer”. De Nederlandse Reisopera toont in diverse theaters de pocketopera La Traviata met actuele thema’s.
Niet Violetta als de courtisane die na haar verdwaalde jonge jaren in de armen van Alfredo valt, maar Violetta als transgender die, na een dwaling in een verkeerd lichaam, valt voor Alfredo. Ondanks alle inspanningen is het resultaat een aangepaste verhaallijn met minimaal effect, waarin Aylin Sezer als Violetta/Orlando en Aleš Jenis als Giorgio Germont de show stelen als operazangers.
Een moderne problematiek in een gekend jasje
De pocketopera La Traviata door De Nederlandse Reisopera biedt moderne problematiek in een gekend jasje. Regisseur Dorike van Genderen baseert deze versie op het waargebeurde verhaal van Lili Elbe, één van de eerste mannen die in de jaren 30 geslachtsveranderende operaties onderging. Van Genderen heeft hiermee op papier een nieuw verhaal gecreëerd rond de persoon van Violetta. Waar zij in de oorspronkelijke versie ten prooi valt aan het maatschappelijke oordeel als courtisane, lijdt haar moderne evenbeeld onder de stigmatisering van de samenleving en haar (schoon)familie.
Het resultaat is, ook in de versie van Van Genderen, een hoop dolende zielen. Enerzijds zien we Orlando/Violetta geconfronteerd worden met afwijzing en stigmatisering in verschillende stadia van haar leven. Anderzijds moet Alfredo door vermeende familieschaamte gedwongen afzien van een leven met Violetta. Vader Giorgio Belmont ontmoedigt onder invloed van de maatschappelijke druk, het koppel om samen te wonen. Het resultaat bij allen is verwarring, ongeloof en schaamte.
Een pruik en een jurk veranderen weinig
Ook al lijkt deze versie van Van Genderen een gouden greep, on stage valt het resultaat tegen. Het verhaal van een transgender in een puriteinse samenleving is verzwakt door dezelfde oude dialogen, karakters, operazangers, dezelfde arena, atmosfeer en beelden. Een pruik en een jurk kunnen daar helaas weinig aan veranderen.
Toch valt er gelukkig ook veel te genieten tijdens deze productie. Zo wordt het bescheiden podium optimaal en met smaak benut en is het instrumentale ensemble onder leiding van dirigent Alistair Digges verbluffend qua klank. De lyriek komt uitmuntend tot zijn recht en de zangers zijn fenomenaal. Tenminste zij die Violetta en Gorgio vertolken. Wat een gigantische openheid en warmte heeft Aylin Sezer in haar stem en wat een prachtig stemgeluid laat Aleš Jenis horen. Ook hun acteerprestaties liegen er niet om, het is een genot om naar te kijken. Helaas steekt tenor Anders Kampmann in de rol van Alfredo een beetje bleekjes af naast deze twee hoogvliegers. Maar misschien kunnen we hem dat niet kwalijk nemen. Hij heeft immers op het laatste moment in drie weken tijd zijn rol moeten instuderen.
Kortom, de La Traviata van Van Genderen biedt een interessante gelegenheid om in anderhalf uur tijd kennis te maken met de opera in een modern jasje, maar verwacht geen grote nieuwe verhaallijn als eyeopener. Nog tot en met 9 december 2022 in verschillende theaters in het land.
De Nederlandse Reisopera brengt La Traviata
Regie: Dorike van GenderenArtiest: Aylin Sezer, Aleš Jenis, Anders Kampmann
Gezien op zaterdag 19 november 2022 in Stadsschouwburg, Haarlem
Nog te zien tot vrijdag 09 december 2022
Misschien ook iets voor u
Van depressie naar expressie
Voor de echte bangeriken onder ons is er nu eindelijk een fantastisch boek. Cabaretier Lisa Loeb, onder andere bekend van haar deelname aan De Slimste Mens, deelt met BANG haar ervaringen over het leven met een angststoornis. Ze geeft je een inkijk in haar leven als theatermaakster en blikt terug op haar bewogen jeugd. Maar wees niet bang: dit is geen zelfhulpboek of halleluja-verhaal. Zo schrijft ze: ‘Als je een zelfhulpboek of snelle oplossing zoekt, kan ik je doorverwijzen naar de ongeveer zevenhonderdduizend coaches die Nederland rijk is.’
Ze lijkt er maar niet vanaf te komen. Gedurende haar gehele schooltijd staat Lisa bekend als dik vet varken en ze weet niet waarom. Alhoewel, misschien is ze wel gewoon dik en hebben al die kinderen gelijk. Het is een nare tijd, waar ze nu nog met veel spanning aan terugdenkt. Al op jonge leeftijd leert Lisa zich aan haar omgeving aan te passen. Eerst aan de kinderen in haar klas en later ook thuis als haar vader ziek wordt en in een depressie belandt. Hoe hard ze ook haar best doet, het is nooit goed genoeg. Het pesten blijft aanhouden (zelfs als ze van school wisselt) en ook haar eigen hoofd maakt overuren. Wat is er toch met haar aan de hand?
‘Kennelijk heb ik een heel boek nodig om uit te leggen hoe het is om te leven met een angststoornis. Ik kan mezelf heel erg in de weg zitten, soms wou ik dat ik een knop had om de angst te laten verdwijnen. Aan de andere kant heeft het me ook veel gegeven. Dat klinkt misschien heel erg ‘halleluja’, maar ik heb veel overwonnen om te kunnen functioneren. Daardoor vind ik sommige dingen minder eng dan andere mensen: op een podium staan bijvoorbeeld, of op televisie komen.’ p. 18
Taboe op angststoornissen doorbreken
Met BANG doorbreekt Lisa Loeb het taboe dat op angststoornissen heerst. Ze praat openhartig over haar depressieve gevoelens en de vriendschappen die ze daardoor is verloren. Als lezer word je volledig meegezogen in haar gekke gedachtekronkels en onzekerheden. Maar toch is het vooral haar humoristische kijk op het leven die dit boek de moeite waard maakt om te lezen. Vol humor en zelfspot vliegt ze bepaalde onderwerpen aan, zoals eenzaamheid, gebrek aan eigenwaarde en angsten. Ook word je meegenomen in haar grote droom om cabaretier te worden. Een baan die veel onzekerheid met zich meebrengt. Lisa’s faalangst en perfectionisme zitten haar regelmatig in de weg. De enige plek waar ze zich echt lijkt te kunnen ontspannen is op het podium waar ze mensen aan het lachen kan maken.
In 2012 bundelt Lisa haar krachten met Janneke Rinzema als het cabaretduo Matroesjka. Acht jaar lang bestormen de dames menig podium in Nederland. Door Lisa’s psychische problemen groeien de twee vriendinnen uit elkaar. Ook daar gaat een groot gedeelte van het boek over. Het is interessant om te lezen hoe Janneke Rinzema de samenwerking met Lisa heeft ervaren en waar dit uiteindelijk toe heeft geleid.
Humor
Naast alle zware kost is er gelukkig ook nog genoeg te lachen. Lisa’s sarcasme werkt zeer aanstekelijk en ook de manier waarop ze bepaalde scenario’s beschrijft, is goud waard. Haar grapjes zijn gelaagd en taboedoorbrekend. Maar bovenal toveren ze een grote glimlach op je gezicht. Het is niet dat de informatie die in het boek staat nou zo vernieuwend is, maar het is vooral de humor in combinatie met de serieuze onderwerpen die aansluiten bij de belevingswereld van jonge mensen. Wederom toont Lisa met haar boek dat je je grootste angsten kunt overwinnen.
Kortom: een (h)eerlijk boek over angststoornissen. Zowel voor mensen die zelf aan angst lijden als degenen die anderen kennen die eronder lijden. Lisa Loeb brengt je in haar authentieke boek in aanraking met een hele verfrissende benadering van de emotie angst.
Haar boek druipt zó van het sarcasme dat je moet opletten dat het niet uit je vingers glipt. Een staaltje leedvermaak van de bovenste plank.
BANG
Schrijver: Lisa LoebUitgever: Lebowski Publishers
Prijs: € 22,99
Bladzijden: 271
ISBN: 9789048865369
Misschien ook iets voor u
Ten (Tweede Wereld)oorlog: collaboratie door de ogen van een slagerszoon met een brilletje
Al jarenlang broedde Tom Lanoye op een Grote Vlaamse Collaboratieroman. Met De Draaischijf is die er eindelijk. Ruim 470 pagina’s lang kijken we door de ogen van Alex Desmedt naar de stad Antwerpen tijdens Wereldoorlog Twee, die kreunt onder de bezetting en razzia’s. Desmedt pleit zichzelf vrij van enige verantwoordelijkheid, maar als ik-verteller is hij uiteraard hoogst onbetrouwbaar.
Na het meesterlijke Sprakeloos, zinderend van taalvirtuositeit, schreef Tom Lanoye met Gelukkige Slaven en Zuivering twee mindere romans. In het lijvige De Draaischijf heeft hij de Grote Vorm weer te pakken. Dat is niet verwonderlijk, aangezien verschillende favoriete thema’s erin samenkomen: de stad Antwerpen, de Tweede Wereldoorlog en collaboratie, en uiteraard het toneel. Hoofdpersoon Alex Desmedt werkt zich immers op tot directeur-generaal van het grootste theaterhuis van de Scheldestad. Terwijl hij de successen viert, mede te danken aan zijn razend populaire vrouw – de Nederlandse actrice Lea Liebermann – kreunt Antwerpen onder de bezetting.
Narcistische verteller
De bezetting brengt ook Desmedt zelf in een lastig parket: zijn eigen vrouw is namelijk joodse en zijn broer –dirigent in zijn theater – profileert zich als loepzuivere collaborateur door verschillende joodse en/of kritische muzikanten uit het orkest te ontslaan. Welke kant moet hij zelf kiezen? Die van zichzelf, zo blijkt, want in alle opzichten profileert Desmedt zich als een ijdele, narcistische verteller die het boek zelfs opent met de verzuchting waarom hij niet bij de prominenten begraven wordt op het Antwerpse Schoonselhof:
Ik had me de dag waarop ik word begraven heel anders voorgesteld. Had ik hem zelf mogen ensceneren, dan liet ik me – zoals onze moedertaal zo treffend verwoordt – ‘ter aarde bestellen’ onder een staalblauwe hemel, hartje winter.
Met De Draaischijf heeft Lanoye meteen een heel mooie, gelaagde titel. Niet alleen gebruikt Alex Desmedt een draaischijf op de bühne, een mechanisch draaibaar platform waarmee manoeuvres op het toneel kunnen worden uitgevoerd zonder dat het publiek dat platform ziet. Hij is zelf ook in de eerste plaats een soort draaischrijf, die zich opportunistisch inlaat met duidelijk nazistische organisaties zoals De Vlag. Om vervolgens zijn eigen woorden te verdraaien door te beweren dat het hem alleen maar om de cultuur te doen was. Akkoord, Alex Desmedt is bezeten door theater, maar om zo blind te zijn voor wat rond hem gaande is: dat gelooft hij bijna zelf niet.
Indrukwekkende canon
Hoewel de drie hoofdpersonages – Alex Desmedt, zijn vrouw Lea Liebermann en zijn broer Rik Desmedt – gebaseerd zijn op echt bestaande figuren, is de roman fictie. Door die link met de realiteit echter, plaatst De Draaischijf zich in een intussen behoorlijk indrukwekkende canon van Vlaamse ‘collaboratieromans’. Denk maar aan Wil van Jeroen Olyslaegers, De Opgang van Stefan Hertman en uiteraard het beroemdste voorbeeld: Het Verdriet van België van Hugo Claus. Het enige minpunt is dat Lanoye met die laatste de neiging deelt om soms wat té breed uit te waaieren. Met 473 pagina’s is dit sowieso Lanoyes lijvigste roman tot nog toe, maar het hadden er gerust 100 minder kunnen zijn. Zeker wanneer Desmedt weer maar eens zijn liefde voor het theater bezingt, loert de routine of verveling om de hoek – we weten dat Lanoye heel veel van theater houdt, maar kill your darlings was hier een goede raadsman geweest. De wervende taal en de gretigheid waarmee Lanoye vertelt, maakt niettemin heel veel goed. Niet alles, maar genoeg om een opportunistisch oogje dicht te knijpen.
De Draaischijf
Schrijver: Tom LanoyeUitgever: Prometheus
Prijs: € 25,99
Bladzijden: 473
ISBN: 9789044649321
Misschien ook iets voor u
Royal Republic brengt over the top naar een nieuw level
Ze hebben even op zich laten wachten, maar de Zweedse mannen van Royal Republic kwamen maandag 21 november eindelijk naar Nederland met hun tour ter ere van hun album Club Majesty (2019). De over-the-top rockband waagde zich aan een disco album, dus deze avond beloofde één groot feest te worden.
Met fanatieke bands in het voorprogramma, strak instrumentaal werk, vlotte dancemoves en een flinke dosis publieksinteractie werd deze belofte werkelijkheid. Voeg daar de aankondiging van een nieuw album aan toe en de avond kan niet meer stuk.
Wisselend enthousiasme
De avond werd opgewarmd met niet één, maar twee voorprogramma’s. De twee Fransozen van de rockband Ko Ko Mo beten het spits af. Hoewel (bijna) niemand uit de zaal bekend leek te zijn met deze hardrock meets pop band, bleek die achterstand gauw ingehaald. Het gitaargeweld van zanger Warren Mutton, in combinatie met de energie van drummer K20, zetten de zaal al gauw aan het dansen. De band weet een modern jasje te geven aan klanken die rechtstreeks uit de seventies lijken te komen en het stemgeluid van de zanger zou niet misstaan hebben in Led Zeppelin. Het eerste voorprogramma wordt opgevolgd met een set van de Duits-Nederlandse rockband Ten Times A Million. Hoewel de vijfkoppige band met een groter aantal op het podium stond dan hun voorgangers en zich goed uitsloofden, wisten ze de energie van het publiek niet vast te houden. Wat dat betreft hadden de twee voorprogramma’s beter in een andere volgorde kunnen spelen.
Grote inhaalslag
Gelukkig kan het hoofdprogramma zelf als geen ander het publiek mee krijgen: Royal Republic zet meteen een goede start neer met ‘Fireman & Dancer’. Het concert is dan wel meerdere keren uitgesteld vanwege corona, deze show doet al dat vergeten. Leadzanger Adam presenteert tussendoor vol trots zijn heavy metal gitaar en constateert meteen dat die gitaar verwarrend is in combinatie met een (naar eigen zeggen) pop quartet. Hij legt uit dat de band houdt van een eclectische mix aan geluiden en genres en zo’n gitaar daarbij niet kan ontbreken. Hij voegt daaraan toe: “we like confusing people, since about 2010”. Wat meteen een perfecte omschrijving is van de band, want hoewel er een stevige garagerock basis ligt, flirten ze graag met andere genres. Soms per album en soms zelfs per nummer. Van metal tot disco, deze band verandert elke muziekstijl naar een typisch eigen geluid.
Het nummer ‘RATA-TATA’ (2021) is vrij nieuw en stond relatief vroeg op de setlist, maar is meteen een publiekslieveling. Het lijkt nu al publieksfavorieten zoals ‘Full Steam Spacemachine’ en ‘Tommy Gun’ te ontstijgen. ‘RATA-TATA’ werd aan het begin gespeeld door de band, maar het refrein werd regelmatig door het publiek herhaald gedurende het hele concert. Zodra er ergens een stilte viel begonnen ze massaal te zingen en later op straat hoorde je het vertrekkende publiek nog steeds. Het is dan ook moeilijk om voor te stellen hoe een concert van Royal Republic eruit heeft gezien voordat dit nummer werd uitgebracht.
Een verrassende wending
Na pittige nummers als ‘Stop Movin’ en ‘Full Steam Spacemachine’ leek het tijd voor een intermezzo. De lichten doofden en fanfaremuziek klonk uit de speakers. Al snel dook de band achterin de zaal bij de licht- en geluidtechniek op. Waarna ze de zaal op een akoestische uitvoering van het nummer ‘Boomerang’ en enkele anekdotes trakteerden. Zo vertelt Adam over ongemakkelijke interviews toen de band net bestond, interviewers dachten dat de bandleden zowel een erg rock ’n roll leefstijl hadden als dat ze elkaar goed zouden kennen, maar geen van beiden was toen het geval. De bandleden omschreven elkaar stuk voor stuk als ware gentlemen en ideale schoonzonen, totdat gitarist Jonas gevraagd werd om leadzanger Adam te omschrijven. De quote “you get a lot of Adam for your price” mag dan wel op meerdere manieren te interpreteren zijn, vanavond kiezen we voor de positieve manier. De tomeloze energie en het enthousiasme van de extravagante frontman spatten van het podium af en publieksinteractie wordt nergens geschuwd.
Van disco naar Metallica
Het hoofdprogramma werd afgesloten met mijn persoonlijke favoriet, het disco nummer ‘Anna Leigh’. De band had al duidelijk aangekondigd dat er nog een encore zou komen, maar wist toch het publiek te verrassen door de mannen van Ko Ko Mo mee het podium op te slepen. Samen brachten ze een cover van Lenny Kravitz’ ‘Are You Gonna Go My Way?’ ten gehore, wat al gauw werd opgevolgd door korte covers van Metallica en Mötorhead. Als échte afsluiter werd Royal Republic klassieker ‘Baby’ gespeeld, waar de vier mannen en het gehele publiek nog al hun passie in stopten.
Een avond met deze genre-overstijgende rockband is een aanrader voor wie zin heeft in goede rockmuziek én flink wil bewegen, want ik garandeer je, in de woorden van de vier Zweden zelf’: “you wouldn’t stop movin’ if you could stop movin’ “!
Royal Republic
Gezien op maandag 21 november 2022 in Melkweg, AmsterdamLink: Melkweg
Link: Ko Ko Mo
Link: Ten Times A Million
Misschien ook iets voor u
Voor u geselecteerd door de auteur:
Het schip van de macht koerst af op de kademuur
Disbalans. Langzaam stort de wereld van de minister-president in. Hij haalt uit naar partijleden en journalisten, zijn populariteit daalt. Iedereen wendt zich van hem af; zelfs zijn vrouw is hem beu. Onevenwichtig is Momentum van Korthals Stuurman überhaupt nogal, ondanks het feit dat er een paar uitstekende acteurs aan het werk zijn.
Minister-president Miro Hoffman is al vijf jaar de hoogste baas in het land. Maar hij zit er doorheen, eigenlijk kan hij het niet meer opbrengen te strijden voor de idealen die hem in het zadel hielpen. Hij strompelt van incident naar incident, en de vraag is of hij er niet beter aan zou doen gewoon af te treden. Zijn bevlogen en ambitieuze vrouw Ebba en zijn adviseur Dieter moeten alle zeilen bijzetten om hem heelhuids naar de volgende verkiezingen te loodsen.
Een presidentieel koningsdrama
De veelgeprezen toneelauteur Lot Vekemans (haar Gif gooide hoge ogen) schree
f met Momentum in feite een koningsdrama. Met een vertwijfelde minister-president, type Macbeth, die ondanks tegenslagen de macht niet uit handen wil geven. En met een ‘first lady’ Ebba, een Lady Macbeth die door ruiten gaat om haar man op zijn troon te houden. Zoals in Macbeth, zo hebben ook in Momentum de hoofdpersonen hun eigen ontembare demonen die rondspoken.
De verwijzing naar Mark Rutte is overduidelijk, ook al heeft die geen echtgenote. De macht van de minister-president is tanende, zelfs al klampt hij zich daar nog zo aan vast, onder het mom het nog niet ‘klaar’ zijn met alles wat nog zou moeten gebeuren. Verder komt John F. Kennedy langs, met al zijn ziektes en kwalen. En wie hen erin wil herkennen, ziet ook Bill en Hillary Clinton in dit koningskoppel.
Deze verwijzingen komen tot de toeschouwer die in staat is door de oogharen te kijken; want de teksten van Vekemans zijn vaak wel erg abstract, of zelfs vergezocht-filosofisch. En de regie van Maaike van Langen biedt de acteurs weinig houvast. Van Langen kiest voor veel heen en weer lopen en veelal voor lange lijnen, waardoor acteurs tijdens dialogen vaak vele meters uit elkaar staan. Communicatie wordt daardoor lastig. Dat is natuurlijk precies de boodschap, maar het beeld wordt keer op keer herhaald en verliest daardoor aan kracht.
Onevenwichtig decor als hindernisbaan
Het decor (ontwerp: Ascon de Nijs) zit ook in de weg. Elf verticale stalen zuilen, plus een aantal dwarsbomen met ballen eraan vormen een spel van evenwicht en onevenwichtigheid. Ze kunnen bewegen en worden door het imaginaire kind van de first lady uit balans gebracht. De spelers moeten er omheen manoeuvreren, of ze kunnen elkaar gewoon niet goed zien. Terwijl Van Langen haar spelers naturel laat acteren, is alles van tekst tot decor abstract.
Hoofdrollen stelen de show
De moeite waard is Momentum vooral vanwege de drie belangrijkste acteurs. Waldemar Torenstra pingpongt moeiteloos met de rol van minister-president Miro. Hij zit ondanks de vaak
ongemakkelijke tekst goed in zijn vel, timet goed en is geloofwaardig als de gelikte leider. Door zich simpelweg na elke inzinking opnieuw fysiek op te richten, stáát de premier er telkens weer. Astrid van Eck als Ebba mag heen en weer bewegen van innemend naar cynisch naar hysterisch. Vincent Croiset is spindoctor Dieter die het schip van de macht op volle kracht op de kademuur af ziet koersen. Handenwringend, met opgetrokken schouders en ingehouden adem zet Croiset de onmacht neer van de politiek adviseur die alles doorziet, maar feitelijk niet kan ingrijpen.
Ingewikkeld is het idee Ebba te laten stalken door een imaginair kind (Maas Muhren). En dan is er nog een dichter die geen woord op papier krijgt (Marijn Claes) die mogelijk het erbij bungelende, ondergeschoven kind ‘cultuur’ in de politiek vertegenwoordigt, maar dat personage komt niet uit de verf.
Auteur Lot Vekemans levert met Momentum een tekst af waarin ze (te) veel wil zeggen, maar die lang niet zo helder, scherp of empathisch is al haar hartverscheurende Gif. Dat de acteurs daarbinnen overeind blijven, is louter hun verdienste.
Momentum
Regie: Maaike van LangenGezien op zaterdag 19 november 2022 in Koninklijke Schouwburg, Den Haag
Nog te zien tot zaterdag 18 maart 2023
Misschien ook iets voor u
Gesamtkunstwerk Fiona Tan
Je kunt de prachtige tentoonstelling met het uiteenlopende werk van Fiona Tan in Eye Filmmuseum in Amsterdam uitbreiden zoveel als je maar wilt. Met voorpret (films, talks) en met napret (waaronder de catalogus). Of omgekeerd. Om maar zo lang mogelijk de sfeer ervan vast te kunnen houden. Een duik in tijd en ruimte, verleden en landschappen die ons wat te vertellen hebben. Al met al een mooi overzicht van Tans werk.
Fiona Tan (1966, Pekan Baru, Indonesië) groeide op in Australië en studeerde aan de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam en de Rijksacademie van beeldende kunsten in Den Haag. Haar installaties (video, film en foto) worden terecht wereldwijd geroemd. Haar werk was onder meer te zien op de documenta 11 in Kassel (2002), de Biënnale in Venetië (2009) en is opgenomen in tal van gerenommeerde collecties. Nu is er dan de grote solotentoonstelling met een rijk randprogramma in Eye Filmmuseum.
Film als voorpret
Om te beginnen de film Ascent die je voorafgaande aan je bezoek kunt streamen. Het is een verstild werk over een berg, de Mount Fuji. Een berg die we kennen van beroemde Japanse prenten. Een film over iets dat zo vast staat als het maar kan en op die manier een contrast vormt met de eilanden die op de tentoonstelling voorbij komen, zoals Brendan’s Isle. Ascent is een verhaal over leven en dood, natuur en cultuur op de grens van film en fotografie, zoals veel van Tans werk. Je moet het, net als haar andere films, helemaal uitzien om het ritme dat erin zit optimaal te kunnen ervaren. Maar dat is geen straf; de film duurt ruim een uur, korter dan een speelfilm.
Tentoonstelling als totaalconcept
Tans werk beweegt zich niet alleen tussen film en foto, maar ook in stiltes tussen de beelden, zoals in Inventory dat uit zes schermen bestaat waarvan er af en toe één of meerdere oplichten. Tussen rust en onrust (een handheld camera in Island die je zeeziek maakt), droom en werkelijkheid, klein en groot werk. Met echo’s en schaduwen, zoals die op straat in Downside up. Met voorafkondigingen van wat later terugkomt, zoals de overstroming in de nieuwe installatie Footsteps, die Tan in opdracht van Eye maakte en die apart, in een Zaans huisje wordt getoond.
Footsteps (2022), still, courtesy de kunstenaar en Frith Street Gallery, Londen
Door de combinaties van beeld, voice under (een term van Tan) of voice over, geluid en muziek ontstaat een Gesamtkunstwerk waarin alles op elkaar is betrokken en samenvalt. De tentoonstelling als totaalconcept. Waarbij opgemerkt, dat Fiona Tan deze expositie niet alleen zelf inrichtte, maar ook nog eens zelf minimal music schreef bij enkele films, zoals Inventory met beelden uit het huis van Sir John Soane in Londen, een verzamelaar van oudheden.
In vitrines langs de wanden liggen onder meer schetsboekjes en affiches, die inzicht bieden in de ontstaansgeschiedenis van de werken. Interessant is bijvoorbeeld dat Gray Glass in opzet werd uitgedacht als bestaand uit vier grote schildersezels of spiegels van gelijke grootte met als titels Flashes, – , Landscape, Clouds. Uiteindelijk werden het er drie van verschillende omvang, die in gesprek lijken te gaan met de fotoserie Närsholmen met haar bomen en wolken. ‘De wereld bekijken alsof het een schilderij is’, noemt Tan het in een essay in de catalogus.
Catalogus als napret
Want bij de tentoonstelling en het randprogramma is door Eye Filmmuseum en nai010 uitgevers een prachtig uitgevoerde catalogus verschenen. Verkrijgbaar als Nederlandstalige of Engelstalige uitgave. Het ontwerp is van Joseph Plateau en – ook hier weer – Tan zelf. Al kijkend en lezend komt een beeld naar boven van de plaatsen waar Tan is geweest of die ze in haar verbeelding voor zich ziet: Brandaans eiland, Gotland.
Die plaatsen bieden volgens een essay van Hanneke Grootenboer ‘een moment van stilte in een hectische wereld, een moment van rust dat ons gelegenheid geeft tot nadenken’. Ja, zeker – maar dat niet alleen, want wat bij Armando ‘een schuldig landschap’ heet, is bij Tan een landschap dat niet alleen maar stil en rustig is, maar ook een dat ten prooi dreigt te vallen aan het water of aan de klimaatcrisis. Dan kun je niet alleen maar nadenken, maar moet je ook in actie komen om het te behouden. Tan roept er mede toe op, minder uitgesproken dan de lading die haar installatie Options & Futures in de Rabo Kunstzone in Utrecht (2014) had, maar onmiskenbaar.
Verder nadenken
Als je de tentoonstelling uitloopt, ligt er een lang gedicht van Marion Bloem (Thuis) dat je ter overdenking mee kunt nemen. En in de winkel van Eye ligt een stapeltje boeken met op een display per titel een toelichting. Boeken die, zo blijkt, Tan hebben geïnspireerd en boeken die, net als het gedicht van Bloem, verwant zijn aan haar manier van denken. Zoals De onzichtbare steden van Italo Calvino in een vertaling van Henny Vlot (L.J. Veen Klassiek). Volgens een citaat van Jeannette Winterson op het omslag ‘Het enige boek dat ik nodig zou hebben op een onbewoond eiland’. De cirkel is rond, om zo weer opnieuw te beginnen. Met voorpret, met napret. En met het meermaals bezoeken van de tentoonstelling, want die vraagt erom. Alleen al vanwege het anderhalf uur durende Footsteps.
Fiona Tan. Mountains and Molehills
Gezien in: Eye Filmmuseum, AmsterdamNog te zien tot: zondag 08 januari 2023
Link: Catalogus Fiona Tan. Mountains and Molehills
Misschien ook iets voor u
Gustav Klimt: On the shoulders of giants
De tentoonstelling Golden Boy Gustav Klimt. Inspired by Van Gogh, Rodin, Matisse… in het Van Gogh Museum plaatst iconische werken van de Oostenrijkse avant-gardist tussen zijn internationale inspiratiebronnen. En dat zijn er heel wat; die drie puntjes aan het eind van de titel zeggen genoeg. Het resultaat is een solide kunsthistorische tentoonstelling met een veelvoud aan visuele connecties.
Niet alles wat schittert is goud. In het geval van Gustav Klimt – je weet wel, de man van De Kus (1907-1908) – kun je dat positief opvatten, want hij is veel meer dan zijn bladgoud en decoratieve patroontjes. De uitgebreide tentoonstelling, een samenwerking tussen het Van Gogh Museum en het Belvedere Museum in Wenen, toont de kunstenaar in al zijn facetten. Door Klimts oeuvre naast dat van zijn Westerse tijdgenoten te tonen, laat het museum goed zien hoe hij inspiratie haalde uit bijvoorbeeld Lawrence Alma-Tadema, Jan Toorop en Edvard Munch. Maar ook hoe hij deze inspiratie verwerkte tot zijn eigen originele stijl.
Gustav Klimt, Portret van Hermine Gallia, 1903-104, Olieverf op doek, 170,5 x 96,5 cm, The National Gallery
Een schat aan vergelijkingen
Gustav Klimt (1862-1918) was academisch opgeleid. Geleidelijk bewoog hij weg van zijn vroege traditionele werk. Klimt was een van de oprichters van de baanbrekende kunstenaarsvereniging Secession (1897). De vereniging haalde voor haar tentoonstellingen veel internationale, moderne kunst naar Wenen. Zo stond ook Klimt zonder veel te reizen oog in oog met de Europese artistieke pioniers. Daar stak hij heel wat van op. De tentoonstelling toont dit semi-chronologisch aan de hand van de verschillende thema’s in Klimts werk. Van het klassieke begin gaan we naar de subtiele kleurschakeringen en dromerige sfeer van zijn ‘stemmingskunst’. Het Portret van Hermine Gallia (1903-1904) hangt naast Harmonie in wit en blauw (c. 1872-1874) van James Abbott McNeill Whistler. In beide schilderijen smelten de modellen samen met hun achtergrond in de decoratieve eentonige kleurcomposities.
Het Van Gogh Museum besteedt altijd veel aandacht aan de opzet van hun tentoonstellingen en dit is geen uitzondering. In een zaal-in-een-zaal installatie hangt een reproductie van Klimts Beethovenfries (1901-1902). Dit monumentale werk markeerde een ommekeer naar scherpere, wervelende lijnen, decoratieve oppervlakken en bladgoud. Klimt creëerde een droomwereld vol fantasiefiguren en symboliek. Onder het fries zijn gestileerde, fragiele en verwrongen figuren te zien van onder meer illustrator Aubrey Beardsley en beeldhouwers George Minne en Auguste Rodin. De zichtlijnen tussen werken leggen duidelijke connecties. De zaalteksten vullen dit mooi aan. Bij Klimts impressionistische werk Meisje in het groen (c. 1898) staat beschreven hoe haar gezicht is geschilderd met pasteltinten geel, rood en blauw. Klimt zou dit over elkaar aanbrengen van kleurtoetsen voor de huidskleur in de volgende jaren perfectioneren. En inderdaad, tot Klimts laatste werk blijven de penseelstreken van zijn handen en hoofden een pracht op zich.
Niet de makkelijkste weg genomen
Op de volgende verdieping komen Klimts landschappen en kleurrijke, expressieve vrouwenportretten aan bod. De kleurenpracht en gestileerde lijnen in zijn latere landschappen tonen de invloed van Claude Monet, Vincent van Gogh en Théo van Rysselberghe. Ook haalde Klimt inspiratie uit Van Gogh en bijvoorbeeld Henri Matisse voor de decoratieve achtergronden en uitgesproken kleuren van zijn latere portretten. Vooral hier had het museum het zich een stuk makkelijker kunnen maken door voor een collectievergelijking te kiezen, maar het werk in de tentoonstelling komt uit een breed scala aan internationale publieke en privécollecties. De makers zijn op basis van het uitgebreid nieuw vooronderzoek achter de zo accuraat mogelijke werken aangegaan. De vermeldingen van waar Klimt een specifiek kunstwerk gezien kan hebben geven blijk van dit monnikenwerk. Met Klimt als uitgangspunt, valt ook op hoe verbonden de Europese kunstwereld eigenlijk was rond 1900. Het resultaat is een solide kunsthistorische tentoonstelling. En als de specifieke vraagstellingen van brongebruik je niet interesseren, is er genoeg moois om gewoon heerlijk naar te kijken.
Klimt vocabulaire
In de trappengang en in de laatste hoek van de tentoonstelling worden de wanden overgenomen door hedendaags design, wat zelf weer door Klimt is geïnspireerd. De Nederlandse ontwerper-kunstenaar Bas van Beek ontwierp voor de tentoonstelling een ‘Klimt vocabulaire’, een vormentaal op basis van de decoraties in Klimts schilderijen. Ook liet hij zich inspireren door Klimts tijdgenoten. De herhaalde patronen zorgen voor duizelingwekkend behang. Deze hedendaagse toevoeging vormt een enigszins abrupt einde van een verder sterke tentoonstelling. Gouden, driedimensionale onderdelen waren eerder al te zien in 2021, in het Van Abbemuseum, tijdens Oog in Oog met Gustav Klimt – met Bas van Beek. Je kan nog virtueel door deze totaalervaring lopen.
Golden Boy Gustav Klimt – Van Gogh Museum
Gezien in: Van Gogh Museum, AmsterdamNog te zien tot: zondag 08 januari 2023
Link: Museum Belvedere
Misschien ook iets voor u
Componist als pianostemmer
/ door: Els van Swol / beeld: Elisabeth Frey-Bächli 4 SterrenDe Zwitser Jürg Frey (1953) is een componist van de kleine lettertjes. En (subtiele) gebaren. Bekend bij weinig mensen, maar daar komt zoetjesaan verandering in. Terecht. In het Amsterdamse Orgelpark gingen onlangs enkele werken van hem in première en tijdens November Music – een festival met hedendaagse muziek in ’s-Hertogenbosch – werd zelfs een hele middag aan zijn composities gewijd, voorafgegaan door een interview. Ondanks dat de hele middag in zijn teken stond, werd in een e-mail Nieuwsbrief over het slotweekend voor van alles en nog wat aandacht werd gevraagd. Slechts onderaan stond eenvoudigweg: ‘En verder nog …’. Jürg Frey dus.
Jürg Frey
Frey gaf in een interview met Emlyn Stam (artistiek leider van New European Ensemble, dat ook optrad) op een gegeven moment een rake omschrijving van zijn muziek: ‘The wind is blowing’, geaccentueerd door een vegende, horizontale beweging met zijn rechterhand, alsof hij de richting die zijn muziek zichtbaar wilde maken. Pianissimo muziek, zacht-zachter-zachtst, met een enkele noot, een enkele dicht bij elkaar liggende consonant (mooie samenklank) of dissonant (wrijving). Een klein stapje omhoog, een klein stapje naar beneden. Of met een telkens herhaalde, zelfde toon. En vooral op de grens tussen klank en stilte, met veel stiltes ertussen, eronder en erboven.
Eerste concert
En in het donker, zoals bij het eerste van de vier concerten van elk een uur door Keiko Shichijo op pianoforte. Donker, als woonde je een recital van pianist Grigori Sokolov bij. In een donkere, en al even muisstille zaal. Het was voorafgaand aan de uitvoering van Les signes passagers (2021) niet nodig om stilte te vragen, zoals tientallen jaren geleden nog tijdens een editie van het Festival Nieuwe Muziek in Middelburg werd gedaan. Daar werd toen werk uitgevoerd van Morton Feldman (1926-1987); inmiddels zijn we (meer?) aan dergelijke zachte muziek gewend geraakt. Met dit verschil dat in Den Bosch elke kleine beweging in de zaal al klonk als een explosie en boze blikken veroorzaakte, en het in Middelburg juist Feldman zelf was die de betovering soms doorbrak door hard te hoesten. Even terug naar de aardse werkelijkheid, leek hij er wellicht mee te willen zeggen.
Iemand in de zaal vergeleek de muziek van Frey, die overigens duidelijk door de meditatieve Feldman is beïnvloed, met gamelanmuziek, maar je zou even goed aan een pianostemmer kunnen denken, die behoedzaam elke toon aanslaat en proeft.
Tweede concert
Subtiel en verstilde muziek in ieder geval – net als de liedtekst die de componist zelf schreef voor zijn Windwörter (2017-2018). Mindful, aldus een andere bezoeker; je moet erbij blijven, bij elk woord en het overdenken. Een woord dat telkens wordt herhaald, met een andere intentie en intensiteit:
Woorden die zijn getoonzet voor viool en sopraan, met niet of nauwelijks vibrato gespeeld en gezongen door respectievelijk Joe Puglia en Karen Motseri. Motseri past deze manier van zingen als een handschoen, als zangeres van onder meer barokmuziek onder leiding van dirigent Joshua Rifkin. Zó zacht, dat je de violist soms zag strijken of aan een snaar plukken, maar oren op steeltjes moest hebben om het te horen. Zó intensief ook, dat een ander geprogrammeerd werk (op tekst van Emily Dickinson) verviel, maar met een brede lach wél weer een korte toegift (Sehnsucht) werd gegeven …
Derde concert
Gaandeweg de ‘volle middag’, zoals de programmabladen het omschreven, gingen er boven het podium steeds meer lampen aan en werd het aantal musici steeds groter, om aan het slot weer af te nemen.
Het eerste ensemblestuk dat werd gespeeld, The wind moves them (2017-2018) was als een weefsel waarin dan weer een draad werd toegevoegd en dan weer draden samen op kleurden en elkaar versterkten. Het tweede stuk voor ensemble, Garden of transparency uit dezelfde tijd en ook gespeeld door het New European Ensemble, leek symmetrisch qua opstelling en opbouw: drie blazers links, grote trom (waarvan het vel alleen met de handen werd beroerd) en piano in het midden en vier strijkers rechts. Maar dat was schijn; er werd met dit idee gespeeld. Opvallend was de keus voor een trompet, die nu eenmaal niet superzacht kan in- c.q. aanzetten. Een beetje als Feldmans aardse verwijzing?
Vierde concert
Het laatste werk was String Quartet No. 4 (2018-2020), uitgevoerd door het Canadese Quatuor Bozzini.
Een meditatief stuk tot slot, waarin het leek of de musici soms als één lichaam ademden. Door de monochrome klankkleur van alleen strijkinstrumenten werden we soms in de tijd teruggebracht. De tijd van bijvoorbeeld een consort in het oude Engeland, met meerdere instrumenten uit één familie in verschillende liggingen. Terwijl we op andere momenten door meer hedendaagse strijktechnieken (met de bovenkant van een strijkstok strijken bijvoorbeeld) in het hier-en-nu verkeerden. Indrukwekkend was de herhaalde hartenklop (pizzicato) van de cello tegen het eind. Wát een slot van een mooie, volle middag met Jürg Frey!
Benieuwd wat November Music volgend jaar in petto heeft! Om nu al naar uit te kijken. En ondertussen veel Frey te gaan luisteren.
Een middag met Jürg Frey
Gehoord in: Willem Twee Toonzaal, ’s-Hertogenbosch, 13 november 2022
Misschien ook iets voor u
Liefde heeft talloze gezichten
Wie denkt dat over de liefde nu wel alles geschreven of geportretteerd is, zou een bezoek aan Hermitage Amsterdam moeten brengen. Daar zijn ruim honderd historische portretten van beroemde liefdeskoppels bijeengebracht. Elke generatie schrijft haar eigen liefdesgeschiedenis. De expositie draagt duidelijk een Brits stempel, maar de goedgekozen Nederlandse bijdrage mag er ook zijn.
Met Love Stories – Kunst, passie en tragedie heeft Hermitage Amsterdam de Europese première van een reizende tentoonstelling die de hele wereld over gaat. Uit de schatkamer van de Londense National Portrait Gallery zijn vermaarde portretten over de liefde in al haar verschijningsvormen verzameld. In overleg met het Engelse museum en de Dutch National Portrait Gallery is er in Amsterdam een selectie Nederlandse portretten aan toegevoegd. Op vrijwel alle afbeeldingen zien we grote kunstenaars en beroemdheden, en natuurlijk mogen in een Britse tentoonstelling ook royals niet ontbreken. Wat vertellen zij ons samen over al die wondere wegen van de liefde?
Veranderende beeldtaal
De expositie omvat geschilderde en gefotografeerde portretten vanaf de late zestiende eeuw. Hierbij is voor een thematische indeling gekozen, met rubrieken als De muze, Partner in portret en Liefde onder vuur. De historische ontwikkeling in de kijk op liefde blijft wat onderbelicht, maar tussen de regels door vang je er wel een glimp van op. Zo staat op de ‘huwelijksadvertentie’ van bankier Thomas Jenkins en zijn nicht Anna Maria eind achttiende eeuw nog een hondje, symbool van trouw. Een aantal decennia later wordt dichter John Keats op een schilderij gevangen in een melancholisch moment, verzonken in een boek dat verwijst naar het droevige gedicht dat hij diezelfde dag schreef (Ode to a Nightingale). Je ziet in zulke portretten mooi hoe de vroegmoderne hoofse visie op liefde evolueert tot de romantische van de negentiende eeuw; hoe de focus verschuift van eer en trouw naar hunkering en passie.
De schilderijen en foto’s uit de twintigste eeuw vormen vaak een feest van herkenning, een beetje afhankelijk van welke culturele belangstelling je hebt en tot welke generatie je behoort. Zo zijn er prachtige portretten te zien van getrouwde acteurs die theater- en bioscoopbezoekers samen in vervoering brengen. Laurence Olivier en Vivian Leigh bijvoorbeeld, en het roemruchte duo Elizabeth Taylor en Richard Burton. Of neem de groten van de Engelse popmuziek, de vier Beatles met hun partners en Mick Jagger met een paar van zijn liefdes. Stuk voor stuk erg mediageniek en met een verhaal dat sterk tot de publieke verbeelding spreekt. Ook hier zie je trouwens een verandering in de beeldtaal. De wat oudere portretfoto’s van de jaren 30 en 40 hebben duidelijk een ingetogener en formeler karakter dan de meer uitbundige en losse beelden van latere jaren.
Verboden liefde en tragedies
Oscar Wilde; Lord Alfred Bruce Douglas by Gillman & Co (May 1893), © National Portrait Gallery, London
De portretten in de categorie Liefde onder vuur gaan weliswaar lang niet allemaal over homoseksuele relaties, maar die – veelal verboden – liefdes krijgen wel volop aandacht. Virginia Woolf en Vita Sackville-West, Benjamin Britten en Peter Pears, Oscar Wilde en zijn ‘Bosie’ … ; vanaf het einde van de negentiende eeuw doen ze hun intrede in de Britse portretkunst. Bij de beroemde foto van Wilde en Douglas moet je natuurlijk ook al snel denken aan het trieste lot dat Wilde uiteindelijk te wachten staat. Ten tijde van dat portret lacht de toekomst hem nog vriendelijk en vol beloften toe, de verschrikkingen van zijn proces en veroordeling, zijn eenzame dood in Parijs kan niemand dan voorzien. Vanwege zijn seksueel gedrag (‘grove onzedelijke handelingen’) wordt de schrijver in 1895 veroordeeld tot twee jaar dwangarbeid in de gevangenis van het Engelse Reading. Na vrijlating wijkt hij berooid en uitgekotst uit naar Frankrijk, waar hij vrij spoedig overlijdt aan een hersenvliesontsteking.
Met onze kennis achteraf blijken wel meer beloftevolle portretten de opmaat voor gebroken harten en tragedies te zijn. Wat te denken van de vrolijke foto van Sylvia Plath en Ted Hughes? Hoe kijken we naar Elizabeth Taylor die liefdevol het haar van Richard Burton knipt? Twee keer met elkaar getrouwd, twee keer weer gescheiden. In gedachten hoor je hun knetterende scheldpartijen uit de o zo relevante filmversie van Who’s Afraid of Virginia Woolf (1966)? Maar wanneer Taylor in 2011 sterft, neemt ze in haar kist alsnog de laatste brief van Burton – al overleden in 1984 – mee. Love Stories heet de expositie, niet Love Portraits.
Going Dutch
In Amsterdam is zoals gezegd ook een selectie Nederlandse portretten toegevoegd. De eerste (stiekeme) foto van Beatrix en Claus; Johan en Danny Cruijff in een kakelbonte slaapkamer; Mathilde Willink door de ogen van Carel… het zijn belangrijke historische beelden. Ook vergeet de stad haar reputatie op het gebied van vrije liefde niet. Op 1 april 2001 voltrekt burgemeester Job Cohen er het allereerste homohuwelijk ter wereld. In de Hermitage hangt een foto met de vier gelukkige paren.
Hoe ongelofelijk veel gezichten heeft de liefde. En wat een mooie kans is het om even stil te kunnen staan bij al deze gezichten. Liefde in donkere dagen, dat kunnen we wel gebruiken.
Love Stories - Hermitage Amsterdam
Gezien in: Hermitage, AmsterdamNog te zien tot: zondag 08 januari 2023
Misschien ook iets voor u