Controversieel

Dit stuk maakt deel uit van een reeks over klassieke albums uit de muziekgeschiedenis. Lees ook over The Man Machine van Kraftwerk, Wish You Were Here van Pink Floyd, Superfly van Curtis Mayfield en Exile on Main St. van Rolling Stones.

Controverses maken de muziek interessant. Zonder frictie geen vooruitgang. Iedere natuurkundige kan dit beamen. De release van het zesde studioalbum Tales from Topographic Oceans van de band Yes ondervond echter zoveel weerstand dat voor stilstand gevreesd moest worden. De geschiedenis heeft gelukkig anders uitgewezen: de band toert nog steeds.

Het thema

Tales from Topographic Oceans is gebaseerd op het boek Autobiography of a Yogi van de Indiase yogi en goeroe Paramahansa Yogananda. Een voetnoot in dit boek vormde voor zanger Jon Anderson de basis van het conceptalbum. Hierin wordt verwezen naar de vier shastras (Shruti, Smriti, Purana en Tantra). Het dubbelalbum bestaat dan ook slechts uit vier nummers, die een rechtstreekse uitwerking van die thema’s vormen.

Openingsnummer ‘The Revealing Science of God (Dance of the Dawn)’ zet de toon voor het gehele concept neer en richt zich op de Shruti (de openbaring, het direct waarneembare). In ‘The Remembering (High the Memory)’ komt de Smitri aan bod, in ‘The Ancient (Giants under the Sun)’ is de beurt aan Purana en tenslotte komt Tantra voorbij in het nummer ‘Ritual (Nous Sommes Du Soleil)’. Zowel filosofisch als spiritueel is Tales from Topographic Oceans een totaalconcept.

Inhoud

De inhoud vormt dan ook niet echt het probleem dat critici in eerste instantie met het album hadden. Hoewel het wel erg zweverig werd gevonden en de bandleden ook nog eens demonstratief op macrobiotisch voedsel overstapten. Niet alleen de plaat was onderdeel van het concept, ook de gehele levenswijze van de bandleden maakte opeens onderdeel uit van het concept. Dat was echter tot daar aan toe. Het was de vorm waarin het geheel gegoten werd die de critici tegenstond.

Volgens Rolling Stone was Yes vervallen tot ‘psychedelic doodling‘. Met dit zesde album week de band behoorlijk af van het geluid dat men tot nu toe van hen gewend was. Een album met slechts vier nummers, waarvan het kortste nummer bijna 19 minuten bedraagt, was wel even wennen. Dit waren geen handzame ‘poppie’ symfonische composities meer, maar hele muzikale uitweidingen rondom een thema. Maar ondanks heftige kritieken werd Tales from Topographic Oceans het vierde opeenvolgende succesalbum van de formatie. Het publiek hoorde blijkbaar meer in de plaat dan de critici. Maar de controverse speelde niet alleen tussen critici en luisteraar. Ook binnen de band waren er gemengde gevoelens.

Vorm

~

Voor toetsenist Rick Wakeman werd het allemaal iets te veel van het goede en hij verliet na de bij het album behorende tour dan ook de band. Het enige constante en minst controversiële aan dit album was waarschijnlijk het hoesontwerp van Roger Dean, die daarvoor al een drietal covers voor Yes had ontworpen en ook later nog vele albumhoezen voor de band zou ontwerpen. Rick Wakeman zou later ook nog herhaaldelijk terugkeren bij de band, die door de jaren heen wel vaker van samenstelling en muzikale richting zou veranderen. Zo is het vrij conventionele ‘Owner of a Lonely Heart’ bijvoorbeeld nauwelijks te vergelijken met de muzikale experimenten op Tales from Topographic Oceans of Relayer.

Los van alle contoverses en meningsverschillen is Tales from Topographic Oceans voor de luisteraar vooral een ontdekkingstocht in het onbekende. Zodra je de plaat opzet weet je dat je getrakteerd gaat worden op een verrassende reis door de thematische progressieve rock. Bijna anderhalf uur lang word je in een muzikaal spiritueel bad ondergedompeld om vervolgens gelouterd weer boven te komen. Over dit album kunnen dan ook hele boekwerken geschreven worden. Alleen de uitdieping van de vier thema’s biedt al voer voor hele lappen tekst.

De kern

Maar ook de betekenis voor de band zelf en de muziekgeschiedenis in zijn geheel biedt de nodige aanknopingspunten voor een uitvoeriger verhaal. Maar de kern blijft toch de ervaring die je als luisteraar opdoet bij het album. En die is ongeëvenaard binnen het gebied van de progressieve rock. Tales from Topographic Oceans is een ongekend meesterwerk van een meesterlijke band. Daarover heerst bij mij in ieder geval geen enkele controverse.

 

 

De kern