Bijtende spot in een waas van drank

John Wilmot was een van de meest controversiële figuren van zijn generatie. Hij leefde een extravagant leven, was een begenadigd spreker en verachtte alles wat te maken had met de moraal, het fatsoen en de kerk. Zijn gedichten dragen titels als Signior Dildo en The Dying Lover to his Prick en kenmerken zich door hun satirische en schaamteloze toon. Hij stierf op 33-jarige leeftijd aan syfilis.

De film, gebaseerd op het gelijknamige toneelstuk van Stephen Jeffreys, vertelt het verhaal van de laatste jaren van deze relschoppende graaf. Johnny Depp zet Wilmot overtuigend neer als de zwartgallige, cynische man die hij volgens zijn critici was. Maar waar is ‘Wilmot de satiricus’ in deze film? Depp laat de spottende teksten weliswaar vol venijn en ironie uit zijn mond rollen, maar zijn Wilmot is toch wel erg serieus. Depp lijkt te zijn vergeten dat satire ook gepaard gaat met humor.

Verbanning

Maar aan de andere kant viel er misschien ook weinig te lachen in Wilmots leven. Hij was een overtuigd alcoholist en ondanks grote woorden over begeerte en zijn onuitputtelijke potentie was hij nogal onfortuinlijk in de liefde. Aan het begin van de film zien we hoe Wilmot hartstochtelijk verliefd wordt op een jonge actrice, Elizabeth Barry. Hij wordt haar leermeester en minnaar en bezweert haar te doen uitgroeien tot de grootste actrice van haar tijd. Zijn voorspelling komt uit, maar hun affaire eindigt snel, waarna Wilmot zijn heil zoekt in drank, hoeren en een jonge man die tot zijn kring van vertrouwelingen behoort. Wanneer Wilmot vervolgens in opdracht van Koning Charles II een toneelstuk maakt waarin hij de spot drijft met alles waar de monarchie voor staat (Wilmot laat zich in de rol van Charles II op het toneel pijpen terwijl hij een monoloog houdt over zijn ‘pik die zijn scepter zal zijn’), valt hij uit de gratie en wordt verbannen.

Geen lijn

The Libertine is het verhaal van een fascinerende historische figuur. De film zelf fascineert echter nauwelijks. Dit ligt niet aan de acteerprestaties van de hoofdrolspelers, die ondanks Depps gebrek aan humor, stuk voor stuk overtuigen. Wellicht had Malkovich de rol van Koning Charles II, met de lijzige leepheid die wij zo goed van hem kennen, wat meer karakter en diepgang kunnen geven, maar dat is giswerk. Nee, de fascinatie ontbreekt doordat de lijn in de film ontbreekt.

The Libertine is de eerste speelfilm van regisseur Dunmore, die zijn sporen heeft verdiend in de reclamewereld. De vormgeving van de film is buitengewoon goed geslaagd. De klamme druilerigheid van het Engelse platteland dringt door tot in je botten. En ook de scènes in het theater zijn met veel gevoel voor detail weergegeven. Maar wat betreft het verhaal laat The Libertine nogal wat te wensen over. Bij het zien van de film bekruipt je de gedachte dat Dunmore’s debuut verdrinkt in grote wensen. Het lijkt alsof hij alle aspecten van de vlerkerige graaf wilde laten zien, zonder een keuze te maken tussen hoofdzaken en bijzaken. Juist door dit streven naar een totaalbeeld, krijgt de film geen diepgang en verliezen de verschillende subplots aan kracht. In de verhaallijn van Wilmot en de jonge actrice Elizabeth Barry bijvoorbeeld, maken de de scènes vol met grote woorden en gebaren een oppervlakkige indruk.

Halfslachtige liefde

Ook de vrije seksuele moraal waar Wilmot veelvuldig mee schermt, komt er in The Libertine bekaaid van af. Wilmot spreekt steeds over het belang van amoureuze escapades met zowel vrouwen als mannen. Maar in de film gaat het er wat dat betreft nogal preuts aan toe. We zien alleen een wat moeizame vrijpartij van een bijna geheel geklede Wilmot en een even kuise Elizabeth Barry. En wat betreft de mannenliefde blijft het bij een aai en handjes vasthouden op een bankje, terwijl Wilmot zich meerdere malen opwerpt als warm pleitbezorger voor homoseksualiteit. Ook de aanbidding en de onvoorwaardelijke liefde van Wilmots echtgenote voor haar overspelige man wordt nergens invoelbaar. We zien niet waarom ze zo veel van haar man houdt. Dunmores The Libertine beschikt met het levensverhaal van een historisch personage als John Wilmot en grote namen als John Malkovich en Johnny Depp over alle ingrediënten voor een meeslepende film. Helaas wordt de belofte niet ingelost.