Boeken / Fictie

Bizarre gedachtekronkels

recensie: Sasja Janssen - Teresa zegt

.

~

Sasja Janssen debuteerde in 2001 met de roman De kamerling. Het verhaal over een puber met de nodige bizarre gedachtekronkels was op een gegeven moment afgelopen, maar de lezer kon blijven malen en piekeren over bepaalde punten in het verhaal. Teresa zegt is Janssens tweede boek dat is aangekondigd als zijnde een legpuzzel. Raadsels dus. Kom maar op!

Raadsels

Teresa zegt begint voortvarend. Personages worden zonder veel achtergrondinformatie ten tonele gevoerd. Hun rol is niet altijd duidelijk, maar dat hun daden en denken aanwijzingen vormen weet je zeker. Teresa Koppe bevindt zich in een soort instituut, heeft verband om haar hand en kan zich niet herinneren hoe dat allemaal zo gekomen is. Ze weet nog wel dat Sven Wensel, de man van wie ze hield, dood is, maar wat doet zij in dit pand en waarom is ze hier?

Onvolledige informatie

Janssen kiest voor een ik-perspectief dat alleen de gedachten van Teresa weergeeft. Hoewel ze bepaalde dingen niet meer weet, blijkt ze gaandeweg het verhaal behoorlijk betrouwbaar: de feiten die ze geeft sluiten goed op elkaar aan. Janssen presenteert via Teresa geen verschillende lezingen van eenzelfde gebeurtenis, een truc die ook vaak gebruikt wordt bij raadselwerken. Teresa’s informatie is dus betrouwbaar, alleen onvolledig. Langzaam maar zeker wordt duidelijk wat er allemaal gebeurd is.

Elke aanwijzing een hint

Lange tijd roepen de bekentenissen van Teresa, die ze als monologen optekent in een schrift, steeds nieuwe vragen op: elke aanwijzing blijkt een hint naar weer iets anders, totdat je het gevoel hebt dat werkelijk alles met elkaar verbonden is. Teresa zegt is met al die aanwijzingen een raadsel van de eerste soort: als lezer lijkt het erop dat het mysterie waar je mee bezig bent te groot is om ooit geheel te bevatten.

Hallucinerend

Teresa schrijft het schrift vol, maar ze doet dat natuurlijk in de stijl van Janssen. Die houdt een kordate, resolute verteltoon aan: alles wat Teresa zegt is waar. De zakelijke beschrijvingen lijken soms wel journalistiek, maar dan staat er plotseling een rare tussenwerping, een detail of een overdenking die ogenschijnlijk niet op zijn plek is. Die spanning tussen zakelijk en haast hallucinerend maakt van het lezen van Teresa zegt een enerverende bezigheid.

Verhaaltje uit

Teresa zegt zit zo goed in elkaar dat de slothoofdstukken zich als een onaangename verrassing aandienen. Plotseling gaat de informatiekraan open en krijgen we de feiten onder ogen. Niet langer zijn er nieuwe vragen, niet langer fascineert de vertelstijl. Dieptepunt is het zogenaamde ‘persbericht’ waarmee het boek wordt afgesloten. Behalve dat het geschrevene nog niet in de verte lijkt op een persbericht, qua inhoud noch stijl, krijgen we ineens alle informatie in één keer op ons bordje geschoven. Verhaaltje uit, klaar. Teresa zegt is dan afgelopen en blijkt een simpel raadsel. Het was leuk voor zo lang het duurde, maar de clou is vergeven en er blijft verder niets over. Uit.