Tag Archief van: recensie

Muziek / Album

Een haastige tour langs de rockgeschiedenis

recensie: RECENSIE Måneskin - Rush!

Waar vele songfestivalwinnaars jaren teren op de faam van dat ene one-hit wonder voordat ze in de vergetelheid raken, bewijzen de muzikanten van Måneskin dat ze meer in petto hebben. Nadat ze met ‘Zitti e buoni’ de winst pakten in Rotterdam, scoorden de extravagante Italianen hits met singles als ‘I Wanna Be Your Slave’ en ‘Supermodel’. Op 20 januari kwamen ze met hun derde plaat: Rush!

Dat de bandleden nog maar zes jaar geleden begonnen als straatmuzikanten in Rome is lastig voor te stellen. Via de Italiaanse X-Factor verwierf Måneskin nationale bekendheid en via het Eurovisie Songfestival veroverden ze de rest van de wereld. Ondertussen hebben ze tientallen gouden, platina en zelfs diamanten platen op hun naam staan en kunnen ze beroemdheden als Iggy Pop en Mick Jagger tot hun fans rekenen. Het mag duidelijk zijn dat de band rondom zanger Damiano David klaar is voor superstardom en dat is zeker te horen in hun nieuwe album.

Contact met de realiteit

Rush! vindt haar thematiek in een loskoppeling van de realiteit, onder andere veroorzaakt doordat de opnames van het album plaatsvonden in Los Angeles. Zo vertelt de gevoelige rockballad Timezone een verhaal over hoe zanger Damiano elk uur iemand belt om te vertellen dat hij langzaam zijn verstand verliest en gaat het nummer Gossip over omgaan met een hevig roddelcircuit. Voor het laatstgenoemde nummer wist de band een samenwerking met Tom Morello (bekend van o.a. Rage Against the Machine) te regelen, wiens agressievere gitaarstijl mooi samenwerkt met het karakteristieke stemgeluid van Damiano. Morello rekent zichzelf tot de fans van Måneskin, hij is naar eigen zeggen trots op zijn Italiaanse roots en wilde maar wat graag samenwerken met deze nieuwe rockband. Samen maken ze een helder statement: hoe sappig je roddels ook zijn, Måneskin ligt er niet wakker van.

Offers

Voor die grote internationale doorbraak lijken ook offers gemaakt te zijn. Italiaans is niet langer de voertaal van de groep: het overgrote deel van het album is in het Engels. Van de zeventien nummers zijn er drie in het Italiaans en die worden pas na elf nummers als een blokje achter elkaar geplakt. Toch vormen Mark Chapman, LA Fine en Il dono della vita het hoogtepunt van het album. Damiano klinkt in zijn moedertaal nog altijd op zijn best, maar nummers als Bla Bla Bla laten zien dat hij ook in het Engels niet onderschat mag worden.
Gitarist Thomas Raggi en zanger Damiano David benadrukten in een interview dat ze het Italiaans een belangrijk element vinden dat ze nooit kwijt willen De Italiaanse taal en cultuur maakt namelijk deel uit van de groep.

Maar de voertaal is niet het enige gemaakte offer voor dit album. Zanger Damiano was twee jaar geheelonthouder, maar voor het opnemen van dit album besloot hij het anders aan te pakken. Hij greep opzettelijk naar de drank, omdat hij hoopte op een agressiever stemgeluid voor het nummer Kool Kids. Het nummer klinkt als een barlied waarmee ze zich afzetten tegen hun critici.

Reis door de rockgeschiedenis
Rush! schiet alle kanten op, van stevige punk stampers naar emotionele ballads. De Harry Styles-achtige tranentrekker The Loneliest werd in oktober 2022 uitgebracht en veroverde meteen een plek in de Top2000. Dit nummer belooft nu al een grote meezinger te worden tijdens liveoptredens. De invloeden van the White Stripes klinken duidelijk door in Bla Bla Bla, maar de oplettende muziekliefhebber hoort ook invloeden van andere rockgrootheden terug, waaronder Guns ’n Roses en Aerosmith. Zo vormt Rush! een ware reis doorheen de geschiedenis van het rockgenre, maar vooral ook langs de muzieksmaak van de bandleden zelf. In een interview vertellen ze dat ze ieder hun persoonlijke smaak in het album hebben proberen te verwerken. Zo heeft elk bandlid minimaal één nummer dat helemaal in diens eigen straatje past.

Is Måneskin met Rush! erg vernieuwend? Nee. Is dat erg? Absoluut niet. Voor jonge muziekfans gaat er via Måneskin een hele wereld aan muziek open en voor de oudere rockliefhebbers vormt het album een voortzetting van hun favoriete genre. En inderdaad, afgelopen jaar bestond het publiek van de band uit een gevarieerde groep van alle leeftijden. Wil jij je in dat publiek mengen? Dat kan! Hun show in het Ziggo Dome op 27 februari is, als een van de weinige shows van hun tour, nog niet uitverkocht!

Muziek / Album

Een haastige tour langs de rockgeschiedenis

recensie: RECENSIE Måneskin - Rush!

Waar vele songfestivalwinnaars jaren teren op de faam van dat ene one-hit wonder voordat ze in de vergetelheid raken, bewijzen de muzikanten van Måneskin dat ze meer in petto hebben. Nadat ze met ‘Zitti e buoni’ de winst pakten in Rotterdam, scoorden de extravagante Italianen hits met singles als ‘I Wanna Be Your Slave’ en ‘Supermodel’. Op 20 januari kwamen ze met hun derde plaat: Rush!

Dat de bandleden nog maar zes jaar geleden begonnen als straatmuzikanten in Rome is lastig voor te stellen. Via de Italiaanse X-Factor verwierf Måneskin nationale bekendheid en via het Eurovisie Songfestival veroverden ze de rest van de wereld. Ondertussen hebben ze tientallen gouden, platina en zelfs diamanten platen op hun naam staan en kunnen ze beroemdheden als Iggy Pop en Mick Jagger tot hun fans rekenen. Het mag duidelijk zijn dat de band rondom zanger Damiano David klaar is voor superstardom en dat is zeker te horen in hun nieuwe album.

Contact met de realiteit

Rush! vindt haar thematiek in een loskoppeling van de realiteit, onder andere veroorzaakt doordat de opnames van het album plaatsvonden in Los Angeles. Zo vertelt de gevoelige rockballad Timezone een verhaal over hoe zanger Damiano elk uur iemand belt om te vertellen dat hij langzaam zijn verstand verliest en gaat het nummer Gossip over omgaan met een hevig roddelcircuit. Voor het laatstgenoemde nummer wist de band een samenwerking met Tom Morello (bekend van o.a. Rage Against the Machine) te regelen, wiens agressievere gitaarstijl mooi samenwerkt met het karakteristieke stemgeluid van Damiano. Morello rekent zichzelf tot de fans van Måneskin, hij is naar eigen zeggen trots op zijn Italiaanse roots en wilde maar wat graag samenwerken met deze nieuwe rockband. Samen maken ze een helder statement: hoe sappig je roddels ook zijn, Måneskin ligt er niet wakker van.

Offers

Voor die grote internationale doorbraak lijken ook offers gemaakt te zijn. Italiaans is niet langer de voertaal van de groep: het overgrote deel van het album is in het Engels. Van de zeventien nummers zijn er drie in het Italiaans en die worden pas na elf nummers als een blokje achter elkaar geplakt. Toch vormen Mark Chapman, LA Fine en Il dono della vita het hoogtepunt van het album. Damiano klinkt in zijn moedertaal nog altijd op zijn best, maar nummers als Bla Bla Bla laten zien dat hij ook in het Engels niet onderschat mag worden.
Gitarist Thomas Raggi en zanger Damiano David benadrukten in een interview dat ze het Italiaans een belangrijk element vinden dat ze nooit kwijt willen De Italiaanse taal en cultuur maakt namelijk deel uit van de groep.

Maar de voertaal is niet het enige gemaakte offer voor dit album. Zanger Damiano was twee jaar geheelonthouder, maar voor het opnemen van dit album besloot hij het anders aan te pakken. Hij greep opzettelijk naar de drank, omdat hij hoopte op een agressiever stemgeluid voor het nummer Kool Kids. Het nummer klinkt als een barlied waarmee ze zich afzetten tegen hun critici.

Reis door de rockgeschiedenis
Rush! schiet alle kanten op, van stevige punk stampers naar emotionele ballads. De Harry Styles-achtige tranentrekker The Loneliest werd in oktober 2022 uitgebracht en veroverde meteen een plek in de Top2000. Dit nummer belooft nu al een grote meezinger te worden tijdens liveoptredens. De invloeden van the White Stripes klinken duidelijk door in Bla Bla Bla, maar de oplettende muziekliefhebber hoort ook invloeden van andere rockgrootheden terug, waaronder Guns ’n Roses en Aerosmith. Zo vormt Rush! een ware reis doorheen de geschiedenis van het rockgenre, maar vooral ook langs de muzieksmaak van de bandleden zelf. In een interview vertellen ze dat ze ieder hun persoonlijke smaak in het album hebben proberen te verwerken. Zo heeft elk bandlid minimaal één nummer dat helemaal in diens eigen straatje past.

Is Måneskin met Rush! erg vernieuwend? Nee. Is dat erg? Absoluut niet. Voor jonge muziekfans gaat er via Måneskin een hele wereld aan muziek open en voor de oudere rockliefhebbers vormt het album een voortzetting van hun favoriete genre. En inderdaad, afgelopen jaar bestond het publiek van de band uit een gevarieerde groep van alle leeftijden. Wil jij je in dat publiek mengen? Dat kan! Hun show in het Ziggo Dome op 27 februari is, als een van de weinige shows van hun tour, nog niet uitverkocht!

Broker 2.0
Film / Films

Kinderen zijn kleine mensen, grote mensen zijn grote kinderen

recensie: Broker
Broker 2.0

Op 26 mei werd het Zuid-Koreaanse drama Broker (2022) vertoond op het 75ste Filmfestival van Cannes. Hier was de film bekroond met de prijs van de oecumenische jury. Daarnaast heeft de protagonist Song Kang-ho, eveneens protagonist in de succesrijke film Parasite (2019), de prijs voor beste acteur weten te bemachtigen.

Het Yelmo Cines Ideal, een bioscoop met een bijzondere gevel, goudgele muren en glas-in-lood is gevestigd in het centrum van Madrid. Hoewel in de meeste Spaanse bioscopen vooral nagesynchroniseerde films te zien zijn, wordt hier de originele versie uitgebracht. Broker was in dit klassieke gebouw al twee weken eerder dan in Nederland te zien en in deze setting zeker een bezoekje waard.

Ik ga op reis en ik neem mee…

Twee mannen runnen een adoptiebureau waarbij recent bevallen vrouwen hun baby in een kastje kunnen achterlaten. De baby’s horen naar een internaat te gaan, maar Sang-hyeon en Dong-soo verkopen hen illegaal aan koppels die geen kinderen kunnen krijgen. Een van de moeders komt hier achter nadat ze terugkeert voor haar baby, en besluit mee te werken om nieuwe ouders voor hem te zoeken. Wat de drie niet weten, is dat ze worden gevolgd door de politie: twee vrouwelijke detectives. Onderweg pikken de vriendelijke criminelen Hae-jin op. Dit is een eigenwijs kind dat buitengewoon bewust is van zijn omstandigheden en de mensen om hem heen. Echter, het levert wel grappige scènes op. Naast het verhaal van de reis van de vijf figuren loopt een verhaallijn met een moordplot. Ondanks deze verhaallijn is er niet veel spanning aanwezig in de film, maar storend is het niet, want het acteerwerk is sterk van begin tot eind.

Babyrechten

Broker zet je aan het denken. Zo vraag je je bijvoorbeeld af wat ‘familie’ betekent wanneer er een familiaire sfeer ontstaat tussen de protagonisten. De vondenlingenluiken bestaan wel degelijk in sommige landen en zijn een controversieel onderwerp. Worden de moeders zo gestimuleerd hun baby op te geven in plaats van deze zelf op te voeden? Heeft de baby op deze manier de grootste kans op een mooi leven? En hebben de baby’s een betere toekomst bij de koppels aan wie de baby’s worden verkocht of in het internaat?

Dozijn sublieme beelden

Regen is een element dat vaker terugkomt in Broker, soms esthetisch gecombineerd met de weerspiegeling van glas. Richting het einde van de film is er een scène waarin bij een gesprek het profiel van een van de acteurs wordt gefilmd. Een simpel tafereel, een voorbeeld van de gevarieerdere cinematografie, maar een dat zelden wordt gebruikt in de filmindustrie. Ook is er een aantal prachtige beelden in Broker, zoals een opname van een groen landschap met windmolens dat uit de hoogte is gefilmd en meerdere beelden van wateren en gebergten toont die Korean Air zo zouden kunnen gebruiken in haar reclames. De film had zeker nog meer punten kunnen scoren als regisseur Hirokazu Kore-eda dergelijke cinematografie nog meer had toegepast.

girl-g3a83289f1_1920
Boeken / Non-fictie

Een boek over persoonlijke ontwikkeling

recensie: Wat de Fak - Maryam Hassouni
girl-g3a83289f1_1920

Wie kent haar niet? Maryam Hassouni (1985) werd bekend door haar rol als Dunya in de Nederlandse televisieserie Dunya en Desie en won als eerste Nederlandse actrice een Emmy Award voor haar rol in de film Offers (2015) van Dana Nechushtan. In haar boek Wat de Fak spreekt ze zich uit over het wangedrag binnen de filmindustrie. Ze beschrijft haar ervaringen met seksisme en racisme op de filmset en het gebrek aan bescherming door haar werkgevers. Haar verhaal is schokkend en zet de lezer aan het denken.

Maryam is nog maar net negentien jaar oud als haar het meest ondenkbare overkomt. Tijdens de filmopnames in de pauze drukt de regisseur zijn piemel tegen haar billen en laat haar die middag langer blijven om met de acteur die haar broertje speelt te tongzoenen. Het is een verschrikkelijke ervaring die tekenend is voor de rest van haar filmcarrière. Diezelfde dag nog maakt Maryam melding van het incident maar in plaats van hulp krijgt ze te horen dat ze niet langer welkom is op de filmset. Ook krijgt ze niet uitbetaald voor haar verrichte werkzaamheden.

Cliché rollenMaryam Hassouni

Het boek is volledig autobiografisch en bevat elementen uit haar jeugd. Zo beschrijft Maryam de band met haar Marokkaanse ouders en de rol die zij hebben gespeeld in haar ontwikkeling. Hoewel Maryam pas vijftien jaar oud is als ze auditie doet voor de rol van Dunya in de jeugdserie Dunya en Desie, zijn haar ouders stimulerend en begripvol. Zolang ze maar netjes haar huiswerk doet heeft ze van hen weinig te vrezen. Pas veel later gaan haar ouders zich met haar werk bemoeien. Vooral haar moeder maakt zich zorgen over het effect dat het werken voor de camera op haar dochter heeft. Naast meerdere gevallen van seksueel grensoverschrijdend gedrag heeft Maryam ook veel last van pesters op de set. Mensen die haar discrimineren en regisseurs die haar in een bepaalde rol willen duwen. Ook dat is iets wat Maryam met haar boek aan de kaak probeert te stellen. Het zijn altijd weer diezelfde clichématige verhalen die verteld worden. Zo vaak speelde ze de rol van onderdrukte moslimvrouw (die gered moest worden van de witte man) of liep ze met een bomgordel rond over de set.

Maryam wil verhalen vertellen die inspireren en waar zij en andere jonge vrouwen zich in kunnen herkennen. En daar is nu nog geen sprake van in de Nederlandse tv- en filmindustrie. Of in haar ogen nog te weinig. Waar Maryam dacht het helemaal voor elkaar te hebben door het winnen van een Emmy Award bleek haar carrière als gevestigde Nederlandse filmactrice nog lang niet zo simpel. Keer op keer bleef ze tegen de spreekwoordelijke muur lopen. Om gek van te worden. Zo schrijft ze in haar boek: “Wat snappen mensen niet als je zegt, geen clichés?! Ik heb het tegen de producent gezegd, tegen de hoofdregisseur, maar mensen willen niet luisteren. Of mensen zijn zo fucking dom! Ach ja, sucks to be a woman of colour in this stupid white country.”

Zelfkennis

Tijdens het schrijven van dit boek noemt Maryam bewust geen namen van haar collega’s. Wel deelt ze fragmenten uit het onderzoeksdossier van 2019 dat is opgesteld in opdracht van de omroep naar aanleiding van haar klachten. Toch heeft Maryam dit boek vooral voor zichzelf geschreven. Om te helen van al die keren dat ze mensen over haar grenzen liet gaan. Als lezer word je volledig meegenomen in haar angst voor afwijzing. Denken dat je niet goed genoeg bent en dat als je maar leuk meedoet met de rest het allemaal vanzelf wel een keer overwaait. Maar is dat ook niet wat we als kinderen al vroeg op school leren? Vaak is het aanpassingsvermogen groter dan het werkelijke incasseren. Je moet vooral niet te veel ruimte innemen. Met dit boek neemt Maryam de regie over haar eigen leven terug en breekt de muren waarbinnen onze samenleving zich heeft ingemetseld. En voor de mensen die denken ‘oh daar heb je er weer zo een’: ja dit boek is lekker woke. Vandaar ook de spelfout in de boektitel.

Maryams strijd begint klein vanbinnen, maar eindigt groots. Haar boosheid is niet gericht op de mensen maar op het zieke systeem van de filmindustrie en daarom des te belangrijker om te delen. Een aanrader voor eenieder die geïnteresseerd is om een ander geluid te horen. Het boek leest lekker weg zonder dat het oppervlakkig wordt. Maak wel de kanttekening dat wij er zelf niet bij waren en dat we dus altijd kritisch en tactvol moeten omgaan met de soms subjectieve informatie uit dit boek. Uiteindelijk gaat het vooral om de innerlijke reis die Maryam heeft moeten afleggen om te komen waar ze nu staat. Een sterke jonge vrouw die weet wat ze wil.

Theater / Voorstelling

Daders zijn slachtoffer, slachtoffers zijn dader

recensie: Mijn lieve gunsteling – ITA Ensemble
Gunsteling 1Jan Versweyveld

Is hij louter dader, de veearts die zich verlustigt aan het tienermeisje? Of is hij op zijn beurt slachtoffer? En is het begeerde tienermeisje alleen slachtoffer, of roept ze in haar eenzaamheid ook zelf het ongeluk over zich af? Met Mijn lieve gunsteling schreef Marieke Lucas Rijneveld een ongemakkelijk boek. Regisseur Ivo van Hove maakt er met ITA Ensemble een ongemakkelijke – of liever: verontrustende theatervoorstelling van.

Op de speelvloer staan twee echte, uit de kluiten gewassen koeien in een perk dat wordt begrensd door metalen hekken. De vloer is bedekt met hooi, waarvan de sterke geur in het hele theater te ruiken is. De boodschap is niet te missen: we zijn hier op het platteland, het boerenbedrijf bepaalt de levens van alle personages. Boven de speelvloer hangt een podiumbreed projectiescherm waarop de lucht wordt geprojecteerd: zonnig, bewolkt, zwanger van onweer en zelfs voorzien van donder en bliksem. Op het platteland is het weer een dominante factor.

Dat platteland brengt niet per se gelukkige mensen voort. De personages in Mijn lieve gunsteling zijn vrijwel allemaal beschadigd. Het meisje ‘Vogel’ verloor haar broer aan een noodlottig verkeersongeval; haar vader, de boer, heeft die dood van zijn zoon nooit verwerkt. De veearts is pedoseksueel, en hij heeft een verknipte, min of meer godsdienstwaanzinnige moeder. Camillia, de vrouw van de pedoseksuele veearts, trouwde een man die op zoek was naar iemand die zijn lustgevoelens voor jonge meisjes kon maskeren.

Eenzaamheid

Schrijver Marieke Lucas Rijneveld schuwt in zijn romans zware thema’s niet: pedoseksualiteit, leven en dood, zelfmoord, rouw, seksueel geweld, leugens en bedrog, overspel. En natuurlijk eenzaamheid: het komt allemaal langs. Regisseur Ivo van Hove vertaalt zijn fascinatie voor het werk van Rijneveld in een meesterlijke theatervoorstelling.

Het veertienjarige meisje Vogel verdringt haar eenzaamheid door muziek, door met dieren te spelen, door in haar dagboek te schrijven. In de lege en warme zomervakantie vormen de visites van de veearts een welkome afleiding. Vogel leeft in een fantasiewereld, ze heeft een tic voor muziek van vóór haar tijd. Zo noemt ze de veearts ‘Kurt’ naar Kurt Cobain van Nirvana. De veearts geilt op het meisje dat op het punt staat een vrouw te worden en gaat mee in haar spel. Telkens wanneer zijn lust komt bovendrijven, verschijnt de geest van zijn moeder die hem bespiedt, hem veroordeelt. Camillia, de vrouw van de veearts, begrijpt pas laat wat er speelt, de vader van het meisje heeft het te druk met zijn eigen sores.

Geloofwaardig

De voorstelling van ITA Ensemble wordt gedragen door de fenomenale Eefke Paddenburg als Vogel, en door Hans Kesting als de veearts. Paddenburg transformeert geloofwaardig in een meisje van veertien, met nonchalant rondslingerende armen en benen, met een uitschietende stem, met ontluikende seksuele gevoelens waarvan ze in haar onschuld het effect op anderen niet doorgrondt. Bovendien speelt Paddenburg gitaar en heeft ze een uitstekende zangstem, waarmee de muzikale fascinatie van Vogel gestalte krijgt. De veeboer van Kesting speelt het puberspel van het meisje tot het uiterste mee. Opzettelijk onbeholpen, quasi-kinderlijk, strooiend met bijbelteksten, nu en dan overleunend naar volwassenheid, met nauwelijks bedwongen geilheid.

Katelijne Damen als de vrouw van de veearts verveelt zich breeduit hangend op het lege echtelijke bed; in de dubbelrol als de moeder van de veearts spookt Damen rond als een gefrustreerde demon. Bart Slegers krijgt wat weinig ruimte, hij is vooral ondersteunend in de rollen van de boer, en die van zowel Freud als Hitler, met wie het meisje in haar fantasievolle gekte imaginaire gesprekken voert. De zoon van de veearts heeft een kortstondige amourette met het meisje. Die zoon is opzettelijk anoniem, krijgt nauwelijks een ‘smoel’, Van Hove laat Achraf Koutet vooral op zijn rug of van opzij zien.

Noodlotsdrama

Mijn lieve gunsteling is een meeslepend noodlotsdrama. Alle eenzaamheid, de pijnlijke verlangens, de lompe fantasieën zullen deze mensen naar de afgrond leiden. Jammer is dat de voorstelling met een duur van 140 minuten echt te lang is. Dat komt doordat Van Hove het boek van Rijneveld te trouw vertaalt naar theater. Zo praat Vogel in het boek met Hitler en Freud, en Van Hove laat haar dat op toneel ook doen. Die gesprekken hadden gemist kunnen worden. Desondanks is dit een zeer fraai vormgegeven, uitstekend geacteerd geheel, met als kers op de taart live muziek. Gaat dat zien.

 

Gebaseerd op het boek van Marieke Lucas Rijneveld
Muzikant: Roos van Tuil
Compositie songs: Wende Snijders en Koen van der Wardt
Scenografie en lichtontwerp: Jan Versweyveld
Hoofd techniek: Reyer Meeter

Theater / Voorstelling

Een ernstige opera met humor en modern spektakel

recensie: Guilio Cesare - Händel
Dutch_National_Opera-Giulio_Cesare-©Monika_Rittershaus_CB_197Nationale Opera Amsterdam

Egyptische hiërogliefen verschijnen stuk voor stuk in neonverlichting op de metalen paleismuren. Vrijwel ongemerkt verrijst het gebouw als een zich langzaam openende oester. Opeens is er een boven- binnen- en een buitenwereld die inkijk geeft in de overdaad, het machtsmisbruik en de verspilling aan het Egyptische hof. Overdadig schepijs in diverse kleuren lekt aan alle kanten weg, sarrende heersers met losse handjes, dure accessoires aan zee. Spectaculaire video-effecten met adembenemende zang, gelardeerd met grappige kwinkslagen houden het publiek drieënhalf uur bezig. Elke muzikale prestatie door zangers en orkest wordt beloond met ovationeel applaus.

Plot

Cesar gaat de strijd aan met zijn rivaal Pompeo. Tolomeo, niet wars van gevlei en hunkerend naar macht, doodt Pompeo in ruil voor een (vermeend) wit voetje bij Cesar. Nadat Tolomeo’s lijfwacht, Achilla, het hoofd van Pompeo heeft gepresenteerd aan Cesar en Cornelia, de weduwe van Pompeo, brandt de strijdt los om een hoge positie aan het Egyptische hof. Opeens zijn alle ogen gericht op Cornelia. Zij blijkt – op toneel niet uitblinkend in schoonheid – begeerlijk. Haar positie leidt immers in een rechte lijn naar de macht. Maar die weg loopt dood. Cornelia wijst iedereen af. Ook Cleopatra wil koningin van Egypte worden en bedenkt een list om door Cesar te worden begeerd. Nireno, de rechterhand van Cleopatra heeft een plan dat Sesto, Cornelia’s zoon, in staat stelt Tolomeo te doden. Achilla steekt daar een stokje voor. Het nieuws gaat rond dat Cesar in het nauw wordt gedreven en dat hij is verdronken. Cleopatra en Achilla trekken ten strijde tegen hun eigen volk omdat ze Cesar hebben vermoord maar komen bedrogen uit. Tolomeo’s troepen verslaan het leger van Cleopatra en Achilla wordt vermoord. Cesar blijkt echter nog in leven. Hij belooft Cleopatra en Cornelia uit Tolomeo’s handen te bevrijden. Tijdens een nieuwe poging van Tolomeo om Cornelia voor zich te winnen, slaagt Sesto er uiteindelijk in Tolomeo te doden. Cesar kroont Cleopatra tot koningin van Egypte.

Decor

Samen met de Spaanse regisseur Calixto Bieito werkt videokunstenaar en later decorontwerper Rebecca Ringst aan vele producties in heel Europa. Ze is gefascineerd door weidse landschappen en architectonische contructies waar contactmaken niet voorop staat. In het dagelijks bestaan ziet ze kolossale gebouwen door mensenhanden gemaakt maar zonder menselijke ziel. Als decorbouwer heeft ze de mogelijkheid daarop te reageren: ‘Ik speel op het toneel doorgaans met open ruimtes, met contrasten tussen binnen en buiten.’

Zangers

Dutch_National_Opera-Giulio_Cesare-©Monika_Rittershaus_CB_205

©Monika Rittershaus | De Nationale Opera

Verbluffend hoe de zangers manoeuvreren in en op het metalen paleis. Klimgordels behoeden hen voor een val. En dat is nodig want deelname aan deze opera vraagt opperste concentratie qua samenwerking. Iedere ongeplande beweging is merkbaar.

Spectaculair hoe Cleopatra (sopraan Julie Fuchs) met gemak aria’s zingt als Se pietà di mem non senti (‘Als je geen medelijden met mij hebt’) en Piangerò (‘Ik ga huilen’) in combinatie met haar vermakelijke spel. Ze beweegt verleidelijk op het toneel en tegelijkertijd grappig en streng. Maar ook Cesar (countertenor Christophe Dumaux) is adembenemend. Zijn rol beweegt zich van geniepige heerser en vechtlustige machthebber naar een verleidelijke minnaar. Alle klankgradaties spreidt hij tentoon. En uiteraard verdienen Tolomeo, Achilla, Sesto, Curio en Nireno ook de hoofdprijs. Ook hun aandeel is zowel qua toneelspel als zang fenomenaal.

Ook boeiend en knap hoe de interactie tussen de operazangers en het verfijnde barokorkest Le Concert d’Astrée (onder leiding van klavecinist en dirigent Emanuelle Haïm) optimaal verloopt. Het orkest dat de zangers muzikaal draagt, klinkt warm en royaal.

Wie op zoek is naar een operafeest met de tactische liefdesaffaire tussen de historische figuren Julius Caesar en Cleopatra als thema, kan tot 5 februari met een gerust hart een ticket kopen bij de Nationale Opera.

blokhuis-ok computer-cmyk
Boeken
special: OK Computer: het album, Radiohead en de wereld in 1997
blokhuis-ok computer-cmyk

Inspirerend en leerzaam

In het boekje OK Computer: het album, Radiohead en de wereld in 1997, laten tien auteurs, elk vanuit haar of zijn vakgebied hun licht schijnen op het album Ok Computer uit 1997. Goed idee om dit album op deze wijze te vereeuwigen want wie heeft niet het licht gezien na het horen van de eerste akkoorden van deze cd.

Net zoals voor velen was Ok Computer vanaf het begin ook voor mij verbluffend. Weliswaar ontdekte ikzelf het album pas in 2008 maar toch. Een magisch moment waarbij al bij het beluisteren van de eerste akkoorden een meesterwerk hoorbaar was. De schitterende melodieën, de chaos, de stress, de bevreemdende achtergrondgeluiden met rare piepjes: fascinerend. Honderden keren beluisterde ik die magische opeenvolging van ontregelende nummers die het verhaal vertellen van een samenleving in de knel.

Radiohead is een Engelse alternatieve rockband uit de jaren negentig met Thom Yorke als leadzanger, Jonny Greenwood als gitarist, Ed O’Brien voor zang en gitaar, Colin Greenwood op basgitaar en Phil Selway op drums. In 1992 komt de band met de single Creep: eerst verguisd en later een wereldhit. Op 21 mei 1997 lanceert Radiohead het succesvolle album Ok Computer. Critici waren het erover eens dat dit album zijn gelijke niet kende. Een klasse apart van profetische waarde. De muziek was nieuw en snijdt thema’s aan als consumptiedrang, technologische afhankelijkheid, gebrek aan sociale cohesie en paranoia.

De muzikale analyse van Bertolf in het bijzonder is erg leerzaam. Haarscherp legt hij uit hoe de akkoorden in diverse nummers zijn opgebouwd. Zo blijkt het eerste nummer Airbag voorzien te zijn van een tegenmelodie door Greenwood. Wellicht dat hierdoor dat slepende en toch zo borrelende sfeertje wordt gecreëerd. Zo blijkt Karma Police te zijn opgebouwd uit akkoorden die niet in de toonsoorten thuishoren en onlogisch zijn qua volgorde. Wellicht zijn dit de krenten in de pap die dit magische nummer zo ‘dwars en spannend’ maken. Ook grappig om te lezen dat de bliepjes en piepjes aan het eind van het nummer Let Down een op holgeslagen tape is. Super spannend, volledig passend bij de sfeer van het nummer. Maar oh zo vreemd.

Het was dus een uitstekend idee van muziekjournalist Leo Blokhuis om dit boekje in 2022 op de markt te brengen. Voor ingewijden een bron van herkenning en nieuwe weetjes. Voor de nieuwkomer inspirerende verhalen over een album dat zijn weerga niet kent.

Boeken / Non-fictie

De kunst van het proeven

recensie: Proefles - Joël Broekaert

Hoe omschrijf je de smaak van umami? Waarom heeft karamel zo’n rijke smaak terwijl het eentonige suiker het enige bestandsdeel is? In Proefles geeft culinair journalist Joël Broekaert antwoord op deze en nog veel meer prangende smaakkwesties.  

Ruiken en proeven worden beschouwd als twee afzonderlijke zintuigen. Toch weten de meeste mensen die een corona-infectie hebben doorgemaakt dat het communicerende vaten zijn; een groot deel van wat je proeft, wordt bepaald door de geur ervan. Broekaert heeft een punt wanneer hij opmerkt dat de gemiddelde mens behoorlijk slecht is in proeven. Tel daar bij op dat we iedere dag minimaal drie maaltijden eten en het is vreemd dat we vaak zo slecht geoefend zijn in het herkennen en benoemen van smaken. Broekaerts missie is om daar verandering in te brengen. 

Een breed palet

Proefles is beslist geen standaardwerk over smaak maar eerder een inleiding aangevuld met persoonlijke anekdotes. Natuurlijk komen de vijf smaken – zoet, zout, zuur, bitter en umami – uitgebreid aan bod. Ook tackelt hij het hardnekkige misverstand dat ‘pittig’ een smaak zou zijn. Hier en daar belandt Broekaert in een technisch verhaal over chemische verbindingen waarbij hij de alfa-lezers even kwijt raakt.  

Gelukkig worden deze passages gecompenseerd door vermakelijke ervaringsverhalen. Bijvoorbeeld de kleurrijke beschrijvingen van Broekaerts top 3 van smerigste dingen die hij ooit in zijn mond heeft gestopt. Zo is Hákarl – gefermenteerde haai – het enige voedsel waar hij letterlijk van moet kokhalzen. Met een bouquet van schoonmaakmiddel, mottenballen en pis klinkt dat niet zo verwonderlijk. 

Aan de slag

Eerder bracht Broekaert Proefles al op het toneel in de vorm van een interactief college. Ook in het boek wordt de lezer uitgenodigd de proef op de som te nemen. Zo stelt hij voor om twee stukjes pure chocola van minimaal 70% te nemen. Door erop te kauwen komt vooral de bittere smaak naar boven. Maar sabbel erop en je smaakpapillen ontwaren een meer zoete, romige smaak met een hint van banaan.   

Andere testjes zijn wat ver gezocht. Ga je werkelijk je tong afplakken en met blauwe kleurstof overgieten om het aantal smaakpapillen te tellen? Storend is ook dat de smaaktests eerst in de lopende tekst voorbij komen, om vervolgens achterin nog eens woordelijk herhaald te worden. Dit was eenvoudig te ondervangen geweest met herkenbare tekstvlakken. Desalniettemin werkt Broekaerts passie voor smaak aanstekelijk. Zelfs een zak chips zul je minder snel naar binnen werken wanneer je weet welke processen er aan vooraf gegaan zijn. 

Kunst / Expo binnenland

Verbeeldingsrijkdom uit de Afrikaanse diaspora

recensie: In the Black Fantastic - Kunsthal Rotterdam

‘THERE ARE BLACK PEOPLE IN THE FUTURE’ staat op de façade van Kunsthal Rotterdam. Het is een krachtig statement van kunstenaar Alisha B. Wormsley, een ode aan afrofuturistische schrijvers en makers. Het is het startsein voor de tentoonstelling In the Black Fantastic, waarin hedendaagse Zwarte kunstenaars elk hun eigen werelden creëren op het snijvlak tussen werkelijkheid en fantasie.

 

Centraal in de tentoonstelling staan hedendaagse kunstenaars uit de Afrikaanse diaspora. Ze creëren uitbundige, uitdagende en kleurrijke werken met een krachtige boodschap. Inspiratie halend uit folklore, mythe, sciencefiction, spirituele overleveringen en afrofuturisme, vertellen ze nieuwe verhalen. Daarin kaarten ze racisme en sociale ongelijkheid aan, maar scheppen ze ook een wereld vol nieuwe mogelijkheden. De tentoonstelling bestaat uit het werk van elf kunstenaars: Nick Cave, Sedrick Chisom, Ellen Gallagher, Hew Locke, Wangechi Mutu, Rashaad Newsome, Chris Ofili, Tabita Rezaire, Cauleeen Smith, Lina Iris Viktor en Kara Walker. Dit zorgt voor een gevarieerde verzameling van schilderkunst, fotografie, video, sculptuur en mixed-media installaties.

Ellen Gallagher, Ecstatic Draught of Fishes, 2021, Courtesy the artist and Hauser & Wirth, Photo: Tony Nathan © Ellen Gallagher.

Afrofuturisme en voorbij
In the Black Fantastic is tot stand gekomen in samenwerking met de Hayward Gallery in London. Daar is de tentoonstelling met veel succes gestart en dat is niet zo gek. Niet alleen zijn de deelnemende kunstenaars verbeeldingsrijk en technisch sterk, het Zwarte fantastische is alomtegenwoordig in de popcultuur. De artistieke ambitie en maatschappijkritiek van Janelle Monáe’s Dirty Computer, de film Black Panther en Tom Adeyemi’s Children of Blood en Bone zijn populaire voorbeelden. Daarbij ligt de nadruk vaak op de Verenigde Staten en de sciencefiction eigenschappen van het afrofuturisme. Fijn hoe hier het perspectief wordt verbreed met kunstenaars van verschillende nationaliteiten met een verscheidenheid aan folkloristische, mythische en historische inspiraties.

Lina Iris Viktor, Eleventh, 2018 © Courtesy the Artist.

Zo combineert Lina Iris Viktor invloeden uit onder andere West-Afrikaans textiel en Aboriginal schilderkunst. Ze portretteert zichzelf als de Libische Sibille in de serie A Haven. A Hell. A Dream Deferred over Liberia. Dit land werd in 1822 gesticht door de American Colonization Society als nieuw thuis voor Zwarte mensen. Ellen Gallagher maakt dan weer gebruik van de moderne mythe Drexciya. Dit ‘Zwarte Atlantis’ wordt bevolkt door nakomelingen van tot slaaf gemaakte Afrikaanse vrouwen, die tijdens de trans-Atlantische oversteek overboord werden gegooid. Gallagher vertaalt dit naar een magische onderwaterwereld.

Een manier van kijken
De kunstenaars krijgen allemaal hun eigen ruimte en worden geheel los van elkaar besproken, maar de overeenkomsten zijn niet ver weg. Curator Ekow Eshun noemt het een manier van kijken. Tabita Rezaire en Rashaad Newsome richten zich allebei vanuit een ander perspectief op queerness in hun videokunst. In een installatie van een piramide omringd door spiegels, verkent Rezaire de mogelijkheid van een wereld voorbij de tweedeling tussen mannelijk en vrouwelijk. Het is een toekomstdroom gebaseerd op bepaalde prekoloniale culturen, waar een meer fluïde opvatting van gender gangbaar was. In Newsomes Build or Destroy (2021) danst een androïde vrouwelijk figuur door een apocalyps. Ze is aan het voguen, een stijl die eind jaren ’70, begin jaren ’80 is ontstaan binnen de New Yorkse underground queer community, veelal Zwart en Latino. De onderdrukte identiteit wordt een vorm van kracht en bevrijding.

Tabita Rezaire, Ultra Wet – Recapitulation, 2017, Ultra Wet – Recapitulation, Royal Standard, Liverpool, UK, 2018, by Rob Battersby. Courtesy of the artist and Goodman Gallery, South Africa.

Een opvallende overeenkomst tussen meerdere kunstenaars is de rijkheid aan texturen. De borduursels, knoopjes en bloemen van Nick Caves Soundsuits verhullen en beschermen de identiteit van de drager, maar trekken tegelijkertijd de aandacht naar zich toe. Hun uitbundige materiaal vormt een harnas tegen de vooroordelen over en mishandeling van Afro-Amerikanen. Andere kunstenaars zoeken de grenzen tussen schilderkunst en collage op in hun werk. Van de cartografische reliëfs van Viktor, naar het geknipte papier van Gallaghers onderwaterwereld, tot de organische groeisels van Wangechi Mutu. Alleen hierom is de tentoonstelling het al waard om te bezoeken. Dwaal rond door de werelden van de kunstenaars en loop dan nog eens terug om je favoriet weer te bekijken.

HET JAAR VAN DE KREEFT_©_Sanne Peper_01
Theater / Voorstelling

Sterk en ontroerend

recensie: Het Jaar van de Kreeft - ITA
HET JAAR VAN DE KREEFT_©_Sanne Peper_01

Langzaam trekt ze hem mee in haar kreeftengang. Achterwaarts. Hij is op zijn hoede: ‘Het is een koude oorlog. Ik heb niets met haar te maken’, houdt hij zich voor. Maar hij is aan haar verslaafd. Zij zijn elkaars grote liefde. Maar hun contact is grillig en kent korte heftige momenten. Toch blijft hij proberen tot het doek valt en hij voorgoed de benen neemt.

Het jaar van de Kreeft bij het Internationaal Theater is terug van weggeweest. En terecht, want met deze twee topacteurs, Maria Kraakman als Toni en Gijs Scholten van Aschat als Pierre krijg je toptoneel. Reken daarbij op een indrukwekkende choreografie (Ted Stoffer) en scenografie (Katrin Brack) onder leiding van regisseur Luk Perceval. Gegarandeerd zit jouw publiek 110 minuten ademloos te kijken. Van 4 tot en met 14 januari te zien in het ITA.

Plot

Toni, een 32-jarige revuekapster, werkt voor Daan, een revueartiest. Toni heeft een relatie met de oudere Karel. Ze hebben een kind, Muisje. Ondanks het feit dat Karel vreemdgaat, houdt ze van hem en wil ze niet bij hem weg. Hij heeft haar op seksueel vlak veel voldoening gegeven, bovendien is hij de vader van Muisje. Maar dan ontmoet ze Pierre… Pierre is van middelbare leeftijd en is de financieel adviseur van Daan. Ook al ziet hij fysieke minpunten, hij voelt zich aangetrokken tot Toni. Het zijn de verschillen in karakter alsook haar ‘fysieke tekortkomingen’ die hem boeien. Ze hebben een knipperlichtrelatie met diepe dalen en matige hoogtes. Ze kunnen niet met elkaar en ze kunnen niet zónder elkaar. Soms financieert hij haar en bemoeit zich met haar huisvesting. Hun relatie duurt een jaar, tot 14 januari. Twee jaar nadat ze de relatie hebben beëindigd, krijgt Pierre bezoek van Karel: Toni blijkt ernstig ziek en heeft niet meer lang te leven. Ze sterft. Tijdens de crematie treft Pierre Muisje. Hij trekt haar naar zich toe, kijkt haar diep in de ogen en vlucht.

Boek

Het jaar van de Kreeft is een roman van Hugo Claus uit 1972. Het boek is deels gebaseerd op de verhouding tussen de schrijver en de actrice Kitty Courbois. In 1975 werd het boek verfilmd. In 2016 werd het tot een theaterstuk bewerkt door Peter Van Kraaij voor Toneelgroep Amsterdam.

Luk Perceval bewerkte voor ITA Het jaar van de Kreeft als een van zijn lievelingsromans. Voor Perceval een meedogenloos boek omdat het de liefde toont in haar vergankelijkheid. Herkenbaarheid in zijn toneelstukken is voor Perceval van groot belang. ‘In het beste geval ontstaat er bij het publiek een identificatie met wat er op het podium gebeurt.’ Dit alles komt volmaakt tot zijn recht van de eerste tot de laatste minuut. En met het intense pianospel van componist en pianist Jeroen van Veen wordt alles nog eens aangedikt, het is harmonieus en soms wrang in hele en gebroken akkoorden. Het resultaat is een sterk toneelstuk dat ontroert.

Film / Films

Een aangrijpend welles nietes

recensie: Malcolm & Marie

In het geheim ontwikkelde en produceerde Sam Levinson, tevens filmmaker van Euphoria, het intrigerende drama Malcolm & Marie (2021). Met een prijs voor opmerkelijke cinematografie, virtuozenprijs en een handvol nominaties is dit juweeltje nu nog op Netflix te vinden.

Een memorabele avond om de première van Malcoms debuutfilm te vieren, verzuurt door een intense, intellectuele dialoog tussen de filmmaker en zijn vriendin Marie. Hoewel niemand zin heeft naar een reeks tirades te luisteren, blijf je aan de lippen van de acteurs, John David Washington en Zendaya, hangen door hun vlotte reacties, ingenieuze zinsconstructies en briljante acteerwerk.

Een verstoorde relatie

Opmerkelijk is dat het gedrag van de twee niet zo zwart-wit is als de beelden, wat te zien is aan de verdeelde meningen onder de kijkers over hoe de toekomst van het stel eruit dient te zien. Indien dit de heftigste ruzie ooit is tussen Malcolm en Marie, valt hun relatie nog te redden volgens sommigen. Anderen stellen dat de ruzie veel meer blootgeeft over de dynamiek in hun relatie. Na meerdere analyses van hun gesprekken is het duidelijk dat deze worden gevoerd tussen een narcist en een afhankelijke partner.

Toen de film werd uitgebracht, was er veel ophef over het twaalfjarige leeftijdsverschil tussen de acteurs. Dat Zendaya al van kinds af aan een beroemde actrice is, heeft hier ook zeker een rol gespeeld. Of dit een bewuste keuze was of niet, bevordert het absoluut de dynamiek tussen Malcolm en Marie.

Marie was enkel twintig en aan het afkicken van haar drugsverslaving toen haar relatie met Malcolm begon. Hij was haar steunpilaar tijdens deze moeilijke periode, wat hij maar al te graag benadrukt. Telkens wanneer Marie moeizaam haar tekorten en relationele problemen aan bod brengt, zoals het feit dat Malcolm haar niet bedankt heeft tijdens zijn speech en haar onvoldoende aandacht schenkt, verwerpt hij de uitspraken door haar gek te noemen. Hij vernoemt zijn ervaringen met andere vrouwen en werpt Maries zelfmoordpoging in haar gezicht. Dat een deel van het publiek deze psychische mishandeling en manipulatie niet herkent en de dialoog slechts zou labelen als een heftige ruzie, maakt het scenario des te realistischer.

Een indrukwekkende charme

De acteerprestaties waarin met name Zendaya uitblinkt zijn fenomenaal. Zes keer is de Amerikaanse ster welverdiend genomineerd voor haar indrukwekkende acteerwerk. Met behulp van een eufemistisch script krijgen we te zien hoe de actrice in de ene scène in onverbiddelijke close-up hartenleed in haar gezichtsuitdrukking tovert en in de andere een overtuigende drugsverslaafde kan neerzetten.

Ondanks de beladen gesprekken is Malcolm & Marie een zeer pakkende film. Door de selectie warme nummers als Down and Out in New York City van James Brown en geavanceerde filmtechnieken is het moeilijk weg te kijken. Hoewel sommige zinnen uit het script in een echte ruzie waarschijnlijk niet gebruikt zouden worden, dragen deze bij aan de charme van de film.

“Do you know how disturbing it is that you can compartmentalize to such a degree that you can abuse me while eating mac and cheese?”