Klassiek concertbezoeker of fervente muziekfan?

Er zijn veel programma’s op de televisie over politiek en nieuws. Klassieke muziek staat zelden in het spotlicht. Dit jaar brengt tv-journalist Paul Witteman hier verandering in. Hij is bij velen bekend van Pauw &Witteman, NOVA, Woestijnruiters of Nieuwslicht. Anno 2015 modereert hij opnieuw maar liefst drie tv-programma’s: Buitenhof, Sleutelen Aan De Mens en Podium Witteman. Zijn politieke engagement is zijn drijfveer, wetenschap boeit hem maar hij heeft zijn hart verpand aan klassieke muziek. Als de bekende televisiepresentator van Nederland iedere zondagmiddag ‘gaat’ voor negentig minuten ‘klassiek’ is er iets aan de hand. Krijgt klassieke muziek nieuwe faam?

Op zondagmiddag 22 februari jl. ben ik aanwezig bij de voorrepetitie voor het programma Podium Witteman in De Hallen, een tv-studio in Amsterdam. Het is er hectisch en druk. De cameraploeg en alle genodigden zijn in de weer met het verloop van de komende uren. Ik zie violist Bob van der Ent met zijn vader praten. Maarten ’t Hart komt binnen. Pianiste Daria van den Bercken lacht hartelijk om een grap van Mike Boddé. De musici van het Radio Filharmonisch Orkest, onder leiding van Karel Deseure, oefenen een beroemd stuk van Ennio Morricone. Als de repetitie afgelopen is, zoek ik Paul Witteman op. Ik heb geluk, hij maakt tijd voor een kort gesprek met mij.

‘Waarom doe je dit programma en wie is de doelgroep?’ vraag ik als we in een piepkleine garderoberuimte plaatsnemen.

‘Podium Witteman is vooral voor mensen die klassieke muziek niet kennen en er altijd al meer over wilden weten. Ik vraag me af of we allemaal de verbanden zien tussen klassiek en  film, popsongs of verhalen. Sinds ik kleinkinderen heb, zie ik – of beter gezegd: hoor ik ook steeds meer klassieke werken verwerkt in virtuele games of filmpjes.’

‘Wat is het uitgangspunt geweest?’

‘Mahler, Beethoven of Schönberg zitten nog steeds te veel in de concertzalen opgesloten. Dat schept afstand. Wat voor mens was Haydn?  Waarom was Chopin eigenlijk zo introvert en had hij zo veel angst om op te treden? We zoeken naar achtergronden rond een beroemde componist of zijn werk en leggen verbanden. Met een soort nieuwtjes eromheen vertellen we vervolgens op een speelse manier over serieuze werken.’

‘Wie zijn ”we”?’

‘Ik heb Floris Kortie gevraagd om mee te doen. Deze jonge man werkt als muzieksamensteller bij Classic FM en probeert vooroordelen over geschoolde muziek weg te werken. Hij is de spin in het muzikale web van informatie en verbaast niet alleen mij iedere week opnieuw met leuke feiten over alles wat in de muziekwereld speelt. Verder zou het programma niet zonder Mike Boddé die informele uitstraling kunnen krijgen.’

‘Hij is cabaretier… wat was bij hem het uitgangspunt?’

Witteman leunt in zijn elegante grijsblauwe pak achterover en raakt zijn grote bril aan. ‘Bij klassieke muziek praat je al gauw over honderden jaren muziekgeschiedenis. Ik bespreek bijvoorbeeld samen met Mike, die in het programma de rol van huispianist heeft, een bekende melodie uit ongeveer de laatste vierhonderd jaar en vervolgens gaat hij op zoek naar de oorsprong. Soms levert dat verrassende resultaten op en duiken er onverwachte verbanden op. Die gaan we samen uitwerken. Vaak sluiten we aan bij een actueel thema of gebeurtenis. Bijvoorbeeld rond de passietijd gaan we zeker verband leggen tussen de Matthäus Passion en de cultus ervan in Nederland en het thema verder uitdiepen. Een verhaal is altijd belangrijk bij de muziek. Het opent als het ware de deur en maakt het onbekende minder afstandelijk. Voor klassieke muziek moet je tijd maken, dan kan je het veel beter tot je nemen en bewuster beleven, maar dat vind ik moeilijk.’

‘Moeilijk? In welke context moeilijk?’

‘De kern van het programma is livemuziek. Ik moet voortdurend keuzes maken. Het doel is dat televisie het “zware” van de klassiek behapbaar maakt. Maar de hoeveelheid informatie en optredens van diverse solisten laten me soms geen alternatief: ik moet alle plannen in een strak korset passen. Het wordt daardoor oppervlakkiger dan ik zou willen. Ik krijg soms wel krediet bij de tv, die wil ik niet misbruiken.’

Hij schuift naar voren in zijn stoel, verplaatst zijn gewicht naar de linker elleboog en vlecht zijn vingers samen. Op zijn voorhoofd verschijnt een frons. ‘Ik ben al blij dat ik geen rekening met kijkcijfers hoef te houden, hier krijg ik alle vrijheid van de tv. Na het afschuwelijke gedoe met de cultuurbezuinigingen van de afgelopen jaren, waar sinds meer dan twintig jaar geld onveranderd het obstakel is en onze regering blind is voor de urgentie van kunst en cultuur. Toch blijf ik weigeren te begrijpen waarom steun en subsidies voor cultuursector, heel gewoon in bijna heel Europa, in Den Haag iedere keer opnieuw worden ingetrokken.’

Een elektrische bel buiten de ruimte onderbreekt ons gesprek. Het is tijd. De klok op de muur tikt door. Over minder dan een uur begint het programma live op de tv. Toch wil ik Paul Witteman graag nog even naar de komende afleveringen vragen.
‘Kijk maar op de website NTR Podium Witteman. Daar staan alle uitzendingen die makkelijk terug te kijken zijn, of informatie over de musici en genres waarmee we bezig zijn.’

Als we de kamer verlaten, is er onmiddellijk drukte om ons heen en wordt Paul Witteman meteen aangesproken door zijn assistente.