De horizon voorbij

De Rijksakademie van beeldende kunsten, ofwel ‘De Harvard van de beeldende kunst’, heeft op 26 en 27 november wederom zijn jaarlijkse open dagen gehad. In hartje Amsterdam kregen vijftig talenten de kans om hun werk tentoon te stellen. RijksakademieOPEN bewijst dat kunst niet enkel een ‘linkse hobby’ is, maar zorgt voor amusement én ontwikkeling.

Van buitenaf lijkt het gebouw van de Rijksakademie vrij conservatief, eenmaal binnen blijkt dit een complete illusie. Het wordt al snel duidelijk dat je in een doolhof bent beland. Overal zijn verwarrende zijpaadjes, trapjes en doodlopende gangen. Het daagt de bezoeker uit om op onderzoek uit te gaan en je wordt bij de ingang dan ook bewapend met een uitgebreide plattegrond. De plattegrond is niet de enige puzzel die moet worden opgelost; de vijftig kunstenaars proberen in hun werk vaak persoonlijke belevingen te uiten in vaak minimale vormen. Kortom: als je simpel vermaak zoekt, zit je hier verkeerd. Dit moet echter niet als iets negatiefs worden beschouwd; je moet je blik aanpassen voordat je de concepten begrijpt en deze ook daadwerkelijk terugziet in de kunstwerken. Wanneer dit lukt, is het echter zeer bevredigend.

Ratio uitschakelen

Desalniettemin was het vermoeiend om constant ideeën in je op te moeten blijven nemen. Daarnaast kan je de bijbehorende stukjes tekst beter gewoon wegdenken en je eigen interpretatie maken, want vaak zijn deze behoorlijk overdreven en verwarrend. Je kunt beter je ratio uitzetten en op je gevoel overschakelen. Een goed voorbeeld hiervoor is de Egyptische kunstenaar Ayman Ramadan. Zijn werk is sterk betrokken op de politieke situatie in Egypte. Zijn installaties zijn er op gericht om de hedendaagse belevingswereld van het Midden-Oosten te reconstrueren. Je loopt letterlijk door begraven krantenkoppen met op de achtergrond een nog onbekend, vreemd geluid. Dit, in combinatie met een grauwe sfeer en weinig licht, zorgt voor een intense ervaring die je zeker bijblijft. Er wordt op je gevoel ingespeeld en een van te voren nog onbekende wereld gaat voor je open. Het concept wordt uitgewerkt door middel van multimediale elementen – video en tekst. Normaliter iets waar men minder geduld voor heeft, toch trekt het de aandacht en staat men er even bij stil.

Julien Beneyton: Portrait

Wanneer je het werk van veel kunstenaars achter elkaar bekijkt, ga je vanzelf bepaalde overeenkomsten zien. Wat in sommige gevallen voor een diepe zucht zorgt wanneer het niet zo sterk is uitgewerkt als jij had gehoopt.
De Franse Julien Beneyton en de Nederlandse Feiko Beckers baseren hun kunstwerken op persoonlijke ervaringen of ontmoetingen tussen mensen. Hierbij is het opvallend hoe verschillend hun aanpak is. Beneyton documenteert de ontmoetingen door middel van fotografie en gebruikt het resultaat hiervan vervolgens als basis voor een schilderij. De compositie reconstrueert hij door objecten en figuren toe te voegen of juist weg te laten. Zijn doel is nadruk leggen op de persoonlijkheid die hij probeert te vangen, niet de realiteit. Je kunt blijven kijken naar de uiterst gedetailleerde uitwerking van de beelden en je tevens blijven verwonderen over de persoonlijke sfeer die hiermee wordt gecreëerd. Als je je logica een beetje aan de kant zet, lijkt het net of je zo het schilderij in kan stappen, een nieuwe wereld in. Beckers daarentegen, pakt het als echte Hollander een stuk nuchterder aan. In zijn videoperformances spreekt hij de toeschouwer direct aan en zet je aan het denken met verscheidene stellingen en kritische vragen. Deze gaan veelal over mislukkingen en gênante situaties tussen mensen die zijn gebaseerd op persoonlijke ervaringen. Het nadenken over deze triviale ‘problemen’ leidt tot bijna filosofische oplossingen. Deze weet hij op een heldere, humoristische manier uit te leggen. Het is dan ook niet vermoeiend om naar zijn video’s te blijven kijken; hij spreekt enthousiast en houdt de vorm simpel. Door de eenvoudige vormgeving kan je je volledig concentreren op de inhoud van zijn verhaal. De toeschouwer wordt aangestoken door zijn enthousiasme en gaat geïnteresseerd mee in zijn gedachtengangen. Je leert opnieuw naar alledaagse dingen te kijken waardoor ze nooit meer ‘normaal’ zullen zijn.

Pathy Tshindele: Untitle

Onbegrip loslaten

Pathy Tshindele en Philip Kremer proberen beide met hun kunst een bepaalde zingeving te geven aan het leven, het bestaan van de mens. Kremer is hierbij geïnspireerd door persoonlijke ervaringen en verbeeldt de onopgesmukte werkelijkheid. Dit doet hij echter wel via zijn ‘bril van expressie’. De larger than life schilderijen hebben intense kleuren en losse kwaststrepen, wat in combinatie met de onconventionele vormen, je ogen blijft aantrekken. Je kunt niet, níet kijken naar de indrukwekkende expressie die van de kunstwerken afspat. Kremer streeft naar een zuivere beleving van schoonheid, waar de toeschouwer onmiskenbaar door wordt geprikkeld. Tshindele speelt met de conventies van kunst door zijn schilderijen hoog in de hoeken, en het gebruikte afplakmateriaal op ooghoogte te hangen. De schilderijen zijn fel van kleur en tonen surrealistische beelden die zijn gebaseerd op het dagelijks leven. Door deze spanningsvelden blijf je langer rondkijken en ga je je afvragen waarom hij deze keuzes heeft gemaakt. Het is echter niet Tshindeles doel om antwoorden te vinden, de toeschouwer moet zijn onbegrip loslaten en simpelweg genieten van het werk.

Philip Kremer: Smile

‘Simpelweg’ is echter niet zo simpel als het klinkt. Men heeft altijd de neiging om, tot pure frustratie toe, een rationele verklaring te vinden voor verschijnselen, kunst is hier geen uitzondering. Bij RijksakademieOPEN wordt je gedwongen om uit je comfortzone te stappen en leer je vanuit verschillende perspectieven naar de werkelijkheid te kijken, een echte horizonverbreding dus.