Kunst / Achtergrond
special: Art Amsterdam

de Lowlands onder de kunstbeurzen

.

In één dag Art Amsterdam bezoeken? Vergeet het maar. Art Amsterdam presenteert naast goede kunst een overvol zijprogramma. Het begint al in de parkeergarage met het programma Paved Paradise. Daarnaast rijden er pendelbusjes de stad in voor het programma Art in Amsterdam. En dan heb ik het nog niet eens gehad over het performance- en lezingenprogramma op de beurs zelf.

Art Amsterdam 2010

Art Amsterdam 2010

Een kunstbeurs is allang niet meer sec een kunstbeurs. Het programma eromheen is minstens zo belangrijk en misschien zelfs belangrijker. Immers, hoe meer de beurs zich profileert naar buiten toe hoe beter voor het bezoekersaantal en de verkoop. Waar in de museale wereld al een aantal jaar sprake is van een ‘verpretparkisering’ van instellingen lijkt deze trend ook de kunstbeurzen bereikt te hebben. Zowel de nieuwe directeur van Art Amsterdam, Edo Dijksterhuis, als zijn collega Fons Hof bij Art Rotterdam zien het als een belangrijk aspect van hun beurs en benoemen dit als het festivalmodel.

Naast het programma buiten de deuren van de Rai is er op de beursvloer zelf ook van alles gaande. Een prijsvraag is sinds jaar en dag een vast onderdeel van iedere zichzelf respecterende beurs. Bij Art Amsterdam heet deze de ‘Thieme Art Award’, dit jaar gewonnen door Paulien Oltheten (1982). In haar werk staan de straat en haar bewandelaars centraal. Toevallige passanten worden figuranten en/of onderwerp van haar foto- en videowerk. Op de beurs is ook een lezingenprogramma present met onder andere het debat Kritieke Keuzes. Het is de kick-off voor de ‘Prijs voor de Jonge Kunstkritiek’. Daarnaast presenteert Art Amsterdam het programma No Holds Barred, een vondst van Dijksterhuis om de levendigheid van de beurs te onderstrepen.

Art Amsterdam 2010

Art Amsterdam 2010

Potientiële kopers betreden een drukke beurs waar van alles gaande is. Wat is dat toch, deze behoefte om de grenzen op te rekken en een alles opslokkend programma te presenteren? Je zou kunnen beweren dat het de focus op het verkopen van kunst weghaalt. Ik kan me daarnaast ook voorstellen dat Art in Amsterdam potentiële kopers helpt hetgeen zij op de beurs zien in perspectief te plaatsen. Actuele kunst wordt tenslotte veelal gezien als lastig te interpreteren. Dit ligt aan de onderwerpskeuze; vaak is dat de tijd, het nu, de maatschappij om ons heen. En aangezien we er midden in staan, kan het lastig zijn om deze te analyseren. De bijdrage van Galerie Fons Welters aan het No Holds Barred programma maakt dit bijvoorbeeld inzichtelijk. Het is een installatie van Gabriel Lester met de titel The Night of the 23rd. Te zien is een kamer met onder andere een bed en een lamp die omgeven is door lamellenachtige houten latjes. Als je aan komt lopen kun je nog redelijk de kamer in kijken. Maar zodra je dichterbij komt, sluiten de lamellen de kamer van het zicht voor je af. Het is eigenlijk wel een verademing, deze geheimzinnigheid. In een maatschappij waar de beelden je om de ogen vliegen en je wellicht meer ziet dan je eigenlijk wilde, is het ook fijn als iets verborgen blijft. Dat je moeite moet doen om het te kunnen zien.

Het verbreden van de definitie van een kunstbeurs richting een festival is eigenlijk te linken aan hetzelfde fenomeen. Art Amsterdam is, net als kunstinstellingen trouwens, meer en meer een afspiegeling geworden van de maatschappij. De stille ‘white cube’ is ver weg. Op het centrale terras in de Rai speelt een bandje. Ernaast vinden live opnames plaats voor BNR Nieuwsradio. Terwijl ik probeer te overdenken wat ik zoal heb gezien wordt Hero Brinkman door Ruud de Wild geïnterviewd en zo wordt ongevraagd de verkiezingsstrijd ook onderdeel van de ‘Art Amsterdam experience’. Het doet me denken aan Lowlands, een muziekfestival waar naast muziek ook theater, dans, literatuur en beeldende kunst te vinden is.

Op Art Amsterdam wordt een minimaatschappij neergezet waarin je wordt overspoeld met keuzes. ‘Wat te kopen, wat te zien, waar te zijn op welk moment? Er zijn ontelbaar veel opties geschapen die een bezoek aan Art Amsterdam kunnen inkleuren. Het gevoel ‘ik moet morgen weer terug, want ik heb nog lang niet alles gezien’ wordt onderdeel van de ervaring. Het raakt bij mij aan een frustratie. Mag ik misschien niet alles zien? De onmogelijkheid van de totale ervaring ligt in het festivalkarakter ingesloten. Het is de realiteit. Letterlijk.