Tobbers, twijfelaars en buitenbeentjes

Keret geniet weinig bekendheid in Nederland. Geheel onterecht, want uit zijn novellen, korte verhalen en films komt een kritisch en getalenteerd kunstenaar naar voren. Wars van politieke correctheid tonen zijn verhalen en films het beklemmende en bij vlagen absurdistische dagelijks leven in Israël. De personages in zijn verhalen vallen buiten het ideaalplaatje dat Israëlische jongeren wordt voorgehouden. Voor Keret geen macho’s die zonder angst de dienstplicht vervullen en passen binnen de traditionele man-vrouwverhouding, maar juist tobbers, twijfelaars en buitenbeentjes.

Etgar Keret

Us and them

Keret betreedt het podium als een charmante, eenenveertigjarige schooljongen. Maar achter die jongensachtige verschijning gaat een scherpe, nietsontziende geest schuil. Even zet zijn zachte, bij voorbaat verontschuldigend klinkende stem je op het verkeerde been. Maar vanaf de eerste anekdote, over het ontstaan van zijn schrijversschap, laat de kritische schrijver zich kennen. Keret vertelt hoe hij tijdens de dienstplicht uit verveling begon te schrijven. Hij vertelt het met de nodige zelfspot en impliciete kritiek op het leger. Die kritiek wordt schrijnender als de Britse acteur Merryn Owen drie monologen speelt, gebaseerd op verhalen van Keret. Tijdens de laatste monoloog heeft Owen de zaal compleet in de ban als hij de groeiende haat en wanhoop van een Israëlische soldaat beschrijft. Iedere dag daagt dezelfde Palestijn hem uit hem neer te schieten. Negeren, zegt de meerdere van de soldaat, want als je hem neerschiet, ben je net als hij. Die opmerking blijft door het hoofd van de soldaat malen. De grens tussen ‘us and them’ wordt een obsessie die naar een schrijnende finale leidt. Zonder te oordelen laat Kerets monoloog zien hoe het beiden onmogelijk wordt gemaakt de ander werkelijk te leren kennen zoals hij is.

Fucked up generation

Keret bracht een aantal Israëlische kunstenaars mee naar Den Haag. Onder meer zijn vrouw Shira Geffen, vooraanstaand schrijfster en scenariste van de film Jellyfish. Dit surrealistische collage van jonge levens op drift in Israël verfilmde zij samen met Keret. De film werd internationaal juichend ontvangen en leverde hen in 2007 een Camera d’Or op. Tijdens het festival werd Jellyfish in de bioscoop vertoond, waar Shira Geffen en Keret voor een Q&A aanwezig waren. In het avondprogramma toonden zij nog twee korte films. Net als in de monologen spreekt uit de absurdistische beelden kritiek, zonder door te slaan naar pamflettisme.

Aviv Geffen

Waar Keret zijn verwondering en kritiek op de samenleving in verhalen, films en novellen uit, kiest zijn zwager Aviv Geffen (1973) voor de muziek. Geffen is een fenomeen in Israël en geniet er meer aanzien dan grootheden als Madonna of U2. Hij groeide uit tot de eerste zanger in wie jonge Israëli’s zich herkenden. Zonder enig voorbehoud slingerde hij taboes als incest, huiselijk geweld en druggebruik de ether in. De kreet We are a fucked up generation uit zijn eerste hit, leidde tot massale identificatie bij jong Israël. Net als Keret heeft Aviv een broertje dood aan het leger: hij is een van Israëls bekendste dienstweigeraars. Geffens bijdrage aan de Keret-avond was een kort, ingetogen optreden, waarvan met name de liedjes ‘October’ en ‘Berlin’ ontroerden. Geffen zong alles in het Engels, wat jammer was, want zijn nasale, rauwe stemgeluid komt in zijn moedertaal nog beter uit de verf.

De avond werd besloten met een voordracht en een film. De voordracht kwam voor rekening van grafisch tekenaar Asaf Hanuka, wiens werk regelmatig in Rolling Stone en The New York Times verschijnt. Samen met Keret ‘verstripte’ hij Kerets novelle Pizzeria Kamikaze tot een graphic novel, wat leidde tot een nominatie voor de prestigieuze Eisner-award. Tijdens zijn voordracht toonde Hanuka met geprojecteerde beelden hoe een verstripping tot stand komt. Wie over voldoende zitvlees beschikte, werd ten slotte beloond met de vertoning van Wristcutters, een film die Keret in 2006 maakte. In deze film maakt een zelfmoordenaar (‘wristcutter’) een road trip in een weinig opwekkend hiernamaals, op zoek naar zijn geliefde die er ook een eind aan maakte. In de film komen alle elementen van Kerets werk samen: het schoppen tegen heilige huisjes, oog voor het absurde in het dagelijks leven en ondanks alles, desnoods tegen de klippen op, geloven in de liefde en het leven.

Gezien: donderdag 20 november.