Theater / Voorstelling

Kleine kamers, grote dromen

recensie: Toneelgroep Amsterdam in coproductie met De Noorderlingen en Grand Theatre - Mighty Society 5: Hoe ook ik verlangde naar een nieuwe utopie

.

Om een antwoord te kunnen geven op deze vraag, interviewde de Vroedt de jonge acteurs die meewerkten aan deze productie. Al snel kwam hij erachter dat jongeren geen utopie hebben, ze geloven niet in een ideale samenleving. Sterker nog, ze staan volgens hem ver van de samenleving af. Wel hebben ze vaak een eigen privé-utopie. Met de persoonlijke drijfveren en dromen van de jongeren in het achterhoofd schreef de Vroedt de tekst voor zijn theaterinstallatie.

~

Vreemdsoortige intimiteit
Elf jonge personages bewegen zich door een ruimte waarin acht verschillende kamers zijn gebouwd. Elke kamer, volledig afgetimmerd, geverfd en ingericht, is het privé-domein van één of meerdere jongeren. In hun kamers trekken zij zich terug in een eigen droomwereld. De persoonlijke verhalen van deze jongeren spelen zich simultaan af. De toeschouwer kan de kamers inlopen en aldaar plaats nemen op een bankje, of van buitenaf de kamers in gluren via een raampje. Wie aan pauze toe is, kan vrij de ruimte uitlopen voor een drankje. Er is geen begin of eind: de toeschouwer bepaalt zelf welke verhalen hij wil zien en hoe lang hij blijft.

Eenmaal binnen in één van de kamers, die niet groter zijn dan twee bij drie, wordt de toeschouwer meegezogen in de leefwereld van de jongere. De kleine ruimte, die compleet is afgesloten, schept een grote intimiteit. Overal waar je komt hangt er een andere, vaak triestige sfeer, hebben de muren een ander kleurtje en staat er een andere ‘realiteit’ centraal. Elke bewoner draait zijn eigen muziek op een platenspeler, stereo, laptop of i-pod. De toeschouwer zit zeer dicht op de spelers; zelfs het zachtste gemompel is goed te horen. Sprake van interactie is er echter niet. De bewoners trekken een vierde wand op en zijn volledig met zichzelf bezig. Als toeschouwer kom je weliswaar op bezoek, maar voel je je in een dergelijk privé-domein niet uitgenodigd. Als een voyeur kijk je stiekem naar de personages in al hun kwetsbaarheid.

Onvolmaakte utopieën
Wie zijn de bewoners van deze kamers en waar houden ze zich mee bezig?
Shawn leeft een teruggetrokken bestaan op zijn kamer en gaat compleet op in de online-computergame World of Warcraft. Lena en Leon zijn ondertussen druk bezig met het oefenen van diverse erotische standjes voor een homemade pornofilm, terwijl Angel in haar kamer vertelt wat ze allemaal aan haar lichaam heeft laten verbouwen.
Kidult gaat op zoek naar de ideale internetdate. Boven haar bureau hangen tientallen profielen van jongens die zichzelf op internet aanbieden en een mogelijke match zouden kunnen zijn. Hitomi houdt er een ander liefdesleven op na: haar zelfgecreëerde robot is niet alleen haar hulp in de huishouding, hij bedrijft ook de liefde met haar.

In al deze kleine utopieën speelt technologie een belangrijke rol. Zo fungeert de virtuele wereld als vervanger van de echte en maak je via internet nieuwe vrienden. Het is mogelijk om alles aan je lichaam te laten verbouwen en de ideale vriend bestaat uit bits en bytes. Eigenlijk is alles maakbaar: het lichaam, de mens, de liefde en uiteindelijk zelfs de wereld.
De personages proberen hun eigen dromen na te jagen en zichzelf ervan te overtuigen dat ze best gelukkig zijn. Juist dat gedrag voorspelt dat dit niet helemaal goed zal aflopen. Eén heftige gebeurtenis brengt alle spelers bij elkaar. Er vallen schoten, een bewoonster ligt op de grond. Samen raken de bewoners in een kortdurende extase. Dan dringt het tot hen door dat ze optreden als collectief en trekken ze zich weer terug in hun eigen kamers.

~

De leefwijze van deze jongeren blijkt zeker niet zaligmakend. Bestaat de ideale wereld dan inderdaad niet en moeten we er niet meer naar op zoek gaan? Volgens filosoof John Gray, inspiratiebron voor de Vroedt bij het maken van deze installatie, bestaat dé utopie niet. Verschillende mensen willen nu eenmaal verschillende dingen op hetzelfde moment.
Maar dat geeft niet, vindt hij. Het gaat uiteindelijk om de zoektocht naar de utopie, zoals we bij deze jongeren zien. Dat is de utopie zelf. Wellicht heeft hij gelijk, want geen enkele utopie in deze installatie is volmaakt te noemen. Juist het naast elkaar bestaan van de onvolmaakte privé-utopieën maakt het geheel interessant. Hoewel de sfeerbeelden in deze installatie mistroostig zijn, worden er werelden geschapen die fascineren en waarin je best een tijdje wilt blijven.

Mighty Society: de totaalervaring
Met Mighty society 5 levert De Vroedt wederom een interessante productie af. Hij bevestigt opnieuw dat hij een maatschappelijk thema op een verfrissende manier kan brengen. De keuze voor een theaterinstallatie, waarin elke toeschouwer zijn eigen voorstelling ziet, is bijzonder te noemen. Wie alle kamers wil bezoeken, mag er wel twee dagen voor uittrekken, want elk afzonderlijk verhaal duurt zo’n dertig minuten. En dan is er ook nog de side-show waarin Eric de Vroedt en Sarah Meuleman (Vrij Nederland) in gesprek gaan met dromers, utopisten, kunstenaars en intellectuelen. Wie al die tijd kan vrijmaken, moet zeker een kijkje gaan nemen.