Hartverscheurende humor

Wanneer je naar een opvoering van Een Meeuw van Anton Tsjechov gaat, weet je van tevoren dat je geen avondje licht entertainment hoeft te verwachten. In Een Meeuw is iedereen ongelukkig en de enigen die overeind blijven, zijn zij die zichzelf het beste kunnen voorliegen. Maar Keesen & Co slaagt erin om van Een Meeuw zoveel meer te maken dan een literaire klaagzang. Met hartverscheurende humor wordt de intense pijn van verloren liefde, vervlogen idealen en onbereikbare dromen tot leven gebracht.

“Aan de oever van een meer woonde van jongs af aan een meisje, zo iemand als jij. Ze hield van het meer als een meeuw en was gelukkig en vrij als een meeuw. Toen kwam er een man langs, hij zag haar, hij had niets beters te doen en maakte haar kapot, zoals deze meeuw.” Schrijver Trigorin (Bram Coopmans) pent het snel neer in zijn notitieboekje. Daar zit een kort verhaal in. Het meisje uit zijn notitie is Nina (Delilah van Eyck) en de man die haar kapot maakt, moet Kostja (Joeri Vos) zijn. Uiteindelijk is het echter niet Kostja, maar Trigorin zelf die verantwoordelijk is voor het leed van anderen. Dit is lang niet de enige verhaallijn. Ook de generatiekloof vormt een belangrijk aspect van de voorstelling. Deze komt het beste naar voren in de relatie tussen Kostja en zijn moeder Arkadina (Monique Kuijpers), een beroemd actrice die weigert te accepteren dat ze ouder wordt en enkel oog heeft voor zichzelf. Waar het uiteindelijk om draait is dat ook de jonge generatie leert dat succes geen garantie voor geluk is. Geluk is enkel weggelegd voor hen die nog niet door hebben hoe ongelukkig zij eigenlijk zijn.

Spanningsboog

In het midden zakt Een Meeuw qua tekst en spanning een beetje in, maar dit wordt ruimschoots goedgemaakt door het innemende begin en het ijzersterke einde. Het publiek is direct in de ban van Kostja wanneer hij aankondigt dat de voorstelling zo begint. Hiermee bedoelt hij de toneelvoorstelling die hij zelf heeft geschreven, zijn eerste creatie en afwijkend van alle vaste theatervormen. Het einde van die voorstelling krijgen we echter niet te zien omdat zijn moeder luidruchtig laat merken dat het geen ‘echt toneel’ is, waarop Kostja alles stil legt. De introductie van alle personages en hun gesprekken is meesterlijk. Er zit zoveel humor in de actie en conversatie, zelfs wanneer het gespreksonderwerp zelf erg zwaar is. Deze humor blijft de hele voorstelling aanwezig, maar de sfeer wordt steeds bedrukter en daarmee de humor des te wranger, tot het bittere einde waar de humor verloren gaat in de tragiek van de gebeurtenissen.

Jeugdige inbreng

Niet goed opgevoerd zou Een Meeuw niet meer zijn dan een parade van personages die om de beurt hun klaagzang afsteken. Er wordt echter zo voortreffelijk geacteerd dat Een Meeuw dat niveau moeiteloos ontstijgt. Kuijpers zet een gruwelijk irritante actrice neer die enkel leeft voor de grootse gebaren en gevoelens, maar met zo’n koud hart dat er geen plaats meer is voor haar bloedeigen zoon. Ook de oude en cynische Sorin is een goede rol van Michiel Nooter, maar de beste rollen worden toch ingevuld door de jongere cast. Joeri Vos speelt de rol van Kostja uitmuntend en weet van begin tot einde te boeien en te ontroeren. Mariana Aparicocio Torres speelt Masja, de dochter van de beheerder van het landgoed die verliefd is op Kostja en over haar onbeantwoorde liefde heen probeert te komen door met een ander te trouwen. Ook Delilah van Eyck schittert als Nina; soms dom en naïef, maar ook gevoelig en daardoor erg kwetsbaar ondanks het stoere masker dat zij draagt. Zij dragen de voorstelling, maar dat betekent geenszins dat de oudere acteurs geen glansrollen spelen.

Compleet plaatje

Niet alleen wordt er goed geacteerd, maar ook de aankleding is perfect. Met een simpele verschuiving van wat gordijnen verandert een theater in het interieur van een landhuis met verschillende kamers en de kostuums van Ilse Vermeulen geven de personages net dat beetje extra. Ook licht, geluid en muziek sluiten naadloos aan en zo klopt alles aan het plaatje. Kortom, regisseur Willibrord Keesen begrijpt de essentie van het stuk en weet precies de juiste mensen om zich heen te verzamelen om van Een Meeuw een voorstelling te maken die door zijn eenvoud iedereen zal raken en een beklemmend gevoel achterlaat dat niet zomaar verdwijnt na het verlaten van het theater.

Een Meeuw is nog te zien t/m 5 april in verschillende theaters. Klik hier voor een gedetailleerde speellijst.