Van der Wal schudt je wakker

Het is rap gegaan met de 26–jarige Van der Wal. Bij het grote publiek werd hij vooral bekend als panellid van Dit was het nieuws. Daarna was er geen stoppen meer aan. Twee solo-theaterprogramma’s (Out Now en Staat) volgden en verder is hij samen met Felix Meurders vaste presentator van het Radio2-programma Spijkers met Koppen. Afgelopen zomer maakte hij voor het Liliane Fonds een reis door zes ontwikkelingslanden, wat zijn weerslag kreeg in een zesdelige televisieserie. In BSUR speelt deze reis ook een essentiële rol. Het vormt het uitgangspunt voor Van der Wals kijk op de wereld in deze show. Daarbij blijft het niet bij aanvallen op de samenleving, maar maakt hij de voorstelling ook heel persoonlijk, door bijvoorbeeld te vertellen dat hij moeite heeft om zich kwetsbaar op te stellen. Voor Van der Wal lijkt het motto “Wees wie je bent” een belangrijke drijfveer in het leven te zijn.

Gewoon

Een megafoon en een glas water, en op de achtergrond een krantenfoto die de aandacht trekt: dat is alles wat Van der Wal nodig heeft voor zijn voorstelling. De foto laat een rouwende moslima zien, die de gebeurtenissen na de aanslagen in Londen overdenkt. Van der Wal ziet in haar een gewone vrouw, die niet kan bevatten wat er allemaal om haar heen gebeurt. Van der Wal wil de toeschouwer een boodschap meegeven met dit beeld: neem mensen zoals ze zijn en beoordeel ze niet op hun uiterlijk of geloof. Maak er geen hysterisch gedoe van. Verschillende malen laat hij dit thema terugkomen in zijn programma, waarin Van der Wal in korte tijd vele actuele onderwerpen de revue laat passeren. Daarbij is een schaterlach niet te onderdrukken. “Ik snap die Peter R de Vries niet. Bij de laatste verkiezingen waaraan hij meedeed verloor hij van Jan Smit.”

Het knappe van Van der Wal is dat zijn show geen aaneenschakeling van dergelijke moppen wordt, maar dat er bij hem meer achter zit. Hij heeft een mening en die wil hij verkondigen. Vooral als het om de acties voor goede doelen gaat, barst het venijn in hem los. Over het lied dat Nederlandse artiesten zongen na de tsunami: “Ik heb ’s geteld hoeveel keren het woord ik in dat lied voorkomt. Dan vraag je toch af: om wie gaat het nu eigenlijk?” De kracht waarmee de cabaretier dit verwoordt is zo groot, dat het schaamrood je op de kaken gaat staan als je het singletje hebt gekocht. En het blijft hier niet bij: Van der Wal hakt genadeloos in op mensen die volgens hem niet echt zijn of beter gezegd niet zichzelf zijn.

Ontroerend

Zijn gedrevenheid en oprechte verontwaardiging haalt Van der Wal vooral uit zijn ervaringen in ontwikkelingslanden, die hem duidelijk aan het denken hebben gezet. Het geeft een extra dimensie aan de voorstelling, die door de verhalen van de cabaretier soms een ontroerende lading krijgt. Bijvoorbeeld als hij vertelt over het meisje dat hij ontmoette in Burkina Faso. Zij vluchtte, omdat ze uitgehuwelijkt werd aan een man van in de zeventig. Van der Wal vraagt haar of ze niet bang was tijdens haar vlucht. Haar antwoord: “Wanneer moet je banger zijn? Alleen op de vlucht of als je samen leeft met een oude man, die al vier vrouwen heeft?” Aan de manier waarop Van der Wal dit tijdens de voorstelling vertelt, zie je dat het hem nog steeds ontroert. Door het inpassen van deze emoties, zijn oprechte verontwaardiging en zijn sterke grappen heeft deze cabaretier alles in zijn mars om je te raken. Aan het eind van de voorstelling vraag je jezelf af waarom we dit jaar op Oudejaarsavond nog naar Youp van ’t Hek kijken en niet naar Jan Jaap van der Wal.

BSUR1 van Jan Jaap van der Wal is nog tot en met 18 december te zien. Vanaf januari tot en met april is hij te zien in BSUR2. Een uitgebreide speellijst vind je hier.