De verstikkende omhelzing van je familie
In gezinnen liggen de rollen van de leden onwrikbaar vast. Al verkennen gezinsleden op eigen houtje de uithoeken van de wereld, als ze bij gelegenheid terugkomen, worden ze onvermijdelijk in hun oude rol teruggedwongen. Met dat mechanisme speelt de Amerikaanse toneelschrijfster Wendy McLeod in The House of Yes. Gezinsleden houden elkaar in de wurggreep van de vastgeroeste rolverdeling. Zoon Marty komt op Thanksgiving zijn argeloze verloofde voorstellen aan zijn totaal verknipte familie in Washington. Marty kondigt aan dat hij met zijn Leslie een nieuw leven gaat beginnen in New York. Daar komt niks van in als het aan zijn familie ligt.
~
The House of Yes opent met een hysterische dans van de dochter des huizes (Roos Hoogland), die ‘Jackie O.’ wordt genoemd. Zo lijp als een looien deur, dat is meteen duidelijk. Ze loopt in een roze Jackie Kennedy-Onassis-jurkje door Washington en verbeeldt zich dat ze met kop en schouder boven de rest van de mensheid uitsteekt. Getiktheid zit in de familie: moeder schrijdt voort in een stemmig zwart begrafenisgewaad. Als moeder iets zegt, spreidt ze haar armen in een dramatisch gebaar als een adelaar die van een hoge rots afduikt. Samen met broertje Anthony wachten zus en moeder op de thuiskomt van Marty, oudste zoon en tweelingbroer van Jackie. Maar Marty doet iets ongehoords: hij brengt voor Thanksgiving, het Amerikaanse familiefeest bij uitstek, een bezoeker mee. Een vreemde, een indringer! Liefdevol stelt Marty zijn Leslie voor aan zijn familie: zie hier zijn verloofde. Jackie O. zet het onmiddellijk op een krijsen.
Rivaal
~
Lijken in de kast
Houdt de familie van Marty (mooie rol van Hossein Mardani) voor de buitenwereld de schijn op van aanzien en rijkdom, van binnen zijn ze allemaal door en door rot. Het keurslijf waarin ze leven staat privacy niet toe; ze kijken elkaar genadeloos op de vingers. Er hangen gordijnen waarachter je je zou kunnen verschuilen. Maar die gordijnen zijn transparant, en om de twee meter zit een kier. Wie erachter verdwijnt is dus nog volop aanwezig en getuige van wat er voor de gordijnen gebeurt. Dit is een familie met een kast vol lijken: de leden hebben de vreselijkste dingen op hun kerfstok. Staat de deur van die kast eenmaal open, dan tuimelen al die duistere daden uit het verleden naar buiten. Dit is geen plek voor een meisje dat ruikt naar poedersuiker, haar onschuld moet en zal stuk gemaakt worden.
Absurdistisch
The House of Yes heeft een Pinter-achtige plot. Sterker: zowel het verhaal als de manier waarop de gezinsleden de buitenstaander kleineren, lijken ontleend aan De thuiskomst van Harold Pinter. De thuiskomst is een akelig en bizar stuk; The House of Yes heet op papier een komedie te zijn, maar het is in deze versie ook knap akelig. Volgens toneelgroep Het Syndicaat is deze voorstelling geschikt voor jongeren vanaf veertien jaar. Daarvoor lijkt me de thematiek echter te zwaar op de hand en de psychologie van de personages te ingewikkeld. Maar voor wat meer door de wol geverfde toeschouwers is deze voorstelling beslist aan te bevelen, vooral omdat er zo mooi absurdistisch wordt geacteerd.
The House of Yes is tot en met 13 december 2004 te zien in heel Nederland.
Bob Bronshoff 
