Schijnbare terloopsheid in een raak drama

Schijn werd eind mei door de vakjury van het Nederlands Theater Festival als één van de elf beste voorstellingen van het afgelopen seizoen geselecteerd. Het is een monoloog die in eerste instantie lijkt te gaan over een Marokkaans jongetje dat moet omgaan met cultuurverschillen waar hij mee te kampen krijgt als hij ineens in Rotterdam komt te wonen. Het heeft bijna iets onschuldigs: een anekdote over zijn eerste schooldag op een Nederlandse basisschool, de kinderlijke verwondering dat iedereen een broodtrommel had, behalve hij. Een vermakelijke anekdote weliswaar, maar één uit duizenden.

Maar er sluimert iets. Al snel wordt duidelijk dat dit niet het verhaal is dat Larhzaoui wil vertellen, maar de context, de voorwaarden voor zijn verhaal. Waar dit precies naar toe gaat blijft nog even in het ongewis. Dat een jongen uit Marokko zich ontheemd voelt als hij ineens in Nederland woont, levert mooie scènes op, maar is nog wat algemeen.

Marokkaans gezin in oer-Hollands tafereel
Dan weet Fahd Larhzaoui een prachtig beeld te vangen. Hij vertelt hoe hij als tiener met zijn gezin op de bank naar het Rad van Fortuin kijkt en in het reclameblok een commercial van discotheek ITs voorbij kwam. Ineens raakt hij de kern van het drama: het Marokkaanse gezin in een oer-Hollands tafereel, zijn homoseksuele gevoelens die de kop op komen steken en die hij onmogelijk tot uitdrukking kan brengen. Dat wat vertrouwd zou moeten voelen, een zaterdagavond met zijn gezin op de bank voor de tv, is in één klap verstikkend en beklemmend.

Don Duyns schreef een dynamische, technisch kloppende tekst van het levensverhaal van Fahd Larhzaoui. De schakels tussen het hier en nu met het publiek, algemene overpeinzingen en uitgespeelde scènes lijken de hele tijd natuurlijk te ontstaan, zoals dat gaat als je associërend een verhaal vertelt. Soms lijkt zijn manier van vertellen zo’n terloopsheid in zich te hebben, dat je als publiek even vergeet wat er allemaal onder zit. Fahd Larhzaoui weet dat, en laat het drama des te harder inslaan als we net even iets meer achterover willen leunen.

Zonder maskerade
Op het laatst vertelt hij hoe hij een maand geleden aan zijn familie vertelde dat deze voorstelling er zou komen. Fahd Larhzaoui kan zijn tranen niet meer bedwingen. Hetzelfde geldt voor de zaal. Na ruim een uur acteren lijkt hij hier alles los te laten en laat hij alle emotie binnen. Deze keer stromen de tranen over zijn wangen als hij, net zoals aan het begin, zichzelf voorstelt, nu zonder maskerade, en ons vraagt of we nog vragen hebben.

Schijn is theater dat niet alleen raakt op je gevoel, maar ook op je begrip. Met een hoofd vol vragen loop je dan ook naar buiten.