Verdraagzaamheid: leven en laten leven

Rechthoekige, roestbruine, in de verte op schoolbanken gelijkende objecten van verschillende afmetingen begrenzen het speelveld. Het is als een arena waar straks de wilde dieren losgelaten worden om de gladiatoren te lijf te gaan. De arena is hier het schoolplein van een willekeurige middelbare school bevolkt door een groep leerlingen met elk een andere etnische achtergrond.          

Problemen

Jason is de aanvoerder van het stel. Hij manipuleert, daagt uit en zoekt waar mogelijk de confrontatie. Een gewilde prooi is een wat sukkelige studiebol van Marokkaanse afkomst. Een ogenschijnlijk onschuldige ‘ruzietje’ tussen de twee loopt volledig uit de hand als de ervaren lerares juffrouw Phillips, gespeeld door Marie Louise Stheins, tussenbeiden springt en de vechters uit elkaar haalt. Jason riskeert van school gestuurd te worden en probeert daarop zijn eigen hachje te redden door een aanklacht in te dienen tegen Phillips wegens discriminatie; zij zou hem uitgescholden en geduwd hebben. 

Het opstootje veroorzaakt een sneeuwbaleffect waarbij iedereen zich in de strijd mengt. Bart Klever als de rector manoeuvreert omzichtig als in een oorlogsgebied vol landmijnen. De vader van Jason (Kenneth Herdigein) komt op voor de belangen van zijn eigen kind en spreekt de rector aan op zijn verantwoordelijkheid. Phillips zelf is te goeder trouw en toont begrip voor elk van ‘haar kinderen’, wat uiteindelijke een onmogelijke positie blijkt te zijn. Centraal staan echter de dochter van de docente, Becky, gespeeld door Carolien Spoor en Jason gespeeld door Mandela Wee Wee. Beide hebben hun eigen privé zorgen, die ze met zich meezeulen – ook onder schooltijd.

De menselijke psyche

Regisseur Matthias Mooij (1976) zegt dat Mogadishu laat zien

wat er gebeurt in een samenleving waarin mensen zich steeds moeilijker lijken te kunnen verplaatsen in een ander. Waarin basaal vertrouwen tussen mensen verdwijnt; en een ogenschijnlijk klein incident – een betrekkelijk onschuldige vechtpartij tussen twee pubers – door een onderliggend kruitvat van angst, gevoelens van ongelijkheid en een gebrek aan empathie volledig uit de hand loopt.

Mooij is volgens eigen zeggen gefascineerd door de menselijke psychologie. Het theater is voor hem het middel en daarmee het medium om de donkere krochten van de menselijke psyche te onderzoeken en zichtbaar te maken. Mooij maakte na de afronding van de regie opleiding in Amsterdam eerder werk bij onder andere Huis a/d Werf en was regie – assistent van Ivo van Hove. Met Mogadishu doet Mooij voor het eerst zijn intrede in de grote zaal.

Ervaring kruist vernieuwing

De groep jonge acteurs is verfrissend, speels en energiek. De combinatie van slang en dito lichaamstaal maakt hen vanaf het allereerste moment de smaakmakers van de voorstelling. De oudere acteurs lijken letterlijk en figuurlijk moeite te hebben met het bepalen van hun positie. Fysiek oogt het hier en daar wat onhandig. Bewust of onbewust, hoe dan ook draagt het bij aan de onhandigheid waarmee dezelfde volwassenen proberen het boeltje bij elkaar te houden. De volwassenen gedragen zich volgens aangeleerde normen en waarden, en spreken elkaar aan op regels en wat hoort en niet hoort. Kenneth Herdigein als de vader van Jason imponeert door de waarachtigheid waarmee hij de rector op zijn verantwoordelijkheden wijst: juffrouw Phillips moet geschorst worden.

Sommige scènes lijken tijdens deze voorpremière – de première was op zondag 24 februari – wat overbodig. De dialoog tussen de dochter en haar stiefvader zorgen wel voor enige psychologische diepgang, maar die hebben we niet per se nodig voor het verhaal. Ook het ‘naspelen’ van de ruzie op het schoolplein is grappig, maar de expositie is daardoor onnodig lang. Mooij koos voor een crossfade bij de scène wisselingen; spelers komen op terwijl andere nog even ‘blijven hangen’. In eerste instantie schept dat verwarring – ook bij de spelers – maar uiteindelijk werkt het wel.

De voorstelling moet zichzelf nog zetten. Zo is er nog te vaak onduidelijkheid over de posities, waardoor zichtlijnen in het gedrang komen. Tevens is de fysiek van de spelers soms nog verwarrend; de blik is vaak naar beneden gericht waardoor flarden teksten op het podium blijven hangen of zelfs onverstaanbaar zijn. De thematiek aangesneden in deze voorstelling is echter heel actueel en het script is een rijke bron om nog een hele tijd vooruit te kunnen. Mogadishu is nog tot maart te zien en hopelijk komt er volgend seizoen een reprise.