De verschrikkelijke moeder (De Mexicaanse hond)

Benauwd. Dat is het woord dat zich het sterkst opdringt wanneer je de stukken van Alex van Warmerdam kort moet omschrijven. De mensen zijn tot elkaar veroordeeld. Ze haten elkaar voornamelijk. Ze gunnen elkaar het licht in de ogen niet. Iedereen belazert iedereen. Ze komen de deur nauwelijks uit, al willen ze dat wel. In De verschrikkelijke moeder speelt Annet Malherbe een vrouw die van haar broers haar schoenen niet mag hebben, waardoor ze niet naar buiten kan. Een stiefdochter die door haar moeder wordt geterroriseerd loopt niet gewoon weg van huis, maar laat zich gedwee opsluiten. Wie te kennen geeft zich aan het dwingende regime te zullen onttrekken, riskeert te worden vermoord.

Grimm

Na stukken zoals Broers, Kaatje is verdronken en Adel Blank is De verschrikkelijke moeder de jongste toneeltekst van Alex van Warmerdam, uitgebracht door De Mexicaanse hond, een sub-club van Orkater. Het stuk is doordesemd met typische Van Warmerdam-zinnen in de orde van: “In dat hoofdje zit nog helemaal niks, het is nog niet gemeubileerd.” Of: “U beviel mij vanwege uw weldadige oppervlakkigheid, maar die oppervlakkigheid bleek buitenkant.”Het is niet een enkele, doorlopende plot, het zijn drie gruwelijke verhalen waarin steeds min of meer dezelfde personages rondlopen. Er hangt een zweem van bekende sprookjes rond de vertellinkjes. Vrouw Holle meets Assepoester in een scène over een boze stiefmoeder die haar eigen dochter boven het stiefkind. De ouders van Hans en Grietje laten hun kinderen in de steek. De overige personages kunnen ook zo uit Grimm zijn weggelopen.

Haaibaai

De acteurs spelen in elk van de drie verhaaltjes ongeveer eenzelfde personage. Zo beginnen de boze geesten feitelijk telkens opnieuw aan een volgend leven. De geniale Pierre Bokma speelt de ene keer een slager die het achter de ellebogen heeft, in de tweede ronde een valse haaibaai van een stiefmoeder, en aan het einde een gelikte stiefvader. Kees Hulst is in elke rol de tegenspartelende underdog die zich tegen zoveel valsheid niet echt kan verweren. Annet Malherbe is de toekijkende tante die nu en dan een schepje bovenop alle ellende doet. Tina de Bruin en Katja Herbers zijn zusjes die feitelijk alleen maar bezig zijn met hun eigen belang. Tijdens de overgangen tussen de bedrijven speelt het onvermijdelijke Orkater-bandje leuke muziek, opdat de acteurs razendsnel van gedaante kunnen verwisselen.

Zwalkende plot

Het zwakke punt van deze voorstelling is de zwalkende plot. Er is van een coherente verhaallijn geen sprake. De sub-plotjes hakketakken van de ene gedachte op de andere. De muziek vormt nu en dan eerder een onverwachte verstoring van het verhaal, dan een logisch bruggetje naar het volgende toneelfragment. Daardoor duurt de voorstelling uiteindelijk te lang. Maar wie niet te zeer zit te wachten op Hogere Dramaturgie, heeft een uiterst vrolijke avond. Het is alleen al een groot genoegen te kijken naar het ongeëvenaarde talent van Pierre Bokma en naar de onnozele droogkomische Kees Hulst.

De verschrikkelijke moeder is te zien tot met 9 januari 2005.