Schitterende jubileumproductie
Het gebeurt niet zo vaak dat de samenwerking tussen dirigent, regisseur, decor- en kostuumontwerper zo hecht is dat een nagenoeg ideale productie ontstaat. Marc Albrecht, Jan Philipp Gloger, Ben Baur en Karin Jud zijn er in geslaagd de kern te laten horen en zien van de ruim honderd jaar oude opera Der Rosenkavalier. Met een groep zangers die ontroert en overtuigt.
Boodschapper met zilveren roos
Wat is dan die kern? Der Rosenkavalier is een Komödie für Musik in drei Aufzügen. Het komische overtuigt alleen waar diepe ernst op de achtergrond meespeelt. De al wat oudere Marie Therèse ontwaakt na een nacht met haar jonge minnaar Octavian en meent haar echtgenoot te horen. De minnaar verstopt zich en verkleedt zich vervolgens als kamermeisje, zo gaat dat in de traditionele Weense opera. En dan komt de lompe, zelfgenoegzame baron Ochs binnen, verloofd met de dochter van nouveau riche Faninal. Hij grijpt direct onder het rokje van de verklede Octavian. En hij weet niet dat diezelfde persoon – man, vrouw – zijn Rosenkavalier wordt, de boodschapper die met een zilveren roos de verloving bevestigt.
Oud, dik en zonder geld
Wat is daar nog leuk aan in 2015 – en toch werkt het. Omdat de Feldmarschallin, de schitterende sopraan Camilla Nylund, precies die terughoudende toon en lichaamstaal heeft die past bij een rijpe vrouw, die weet dat haar zeventienjarige vriend uiteindelijk weggaat. Omdat Octavian, sopraan Paula Murrihy, het heethoofdige hormoonlijf totaal inzet om de dreigende breuk te bezweren. Baron Ochs (Peter Rose) is een voorbeeld van wat altijd grappig zal blijven: iemand die probeert te zijn wat hij niet is. Ochs is oud en dik en zit zonder geld. In sporttenue hangt hij de jonge, rijke rokkenjager uit. Hij zal ten slotte de grote verliezer blijken. Als de rust is weergekeerd in de schemerige kamer met het haardvuur en de bruine overgordijnen, zingt Nylund haar twijfels en eenzaamheid uit in een scène die tot de ontroerendste van de operaliteratuur hoort. Het drama van de ouder wordende vrouw, haar verdriet over de voortschrijdende tijd. Maar ze is wijs, in tegenstelling tot haar steeds heftiger protesterende Octaafje.
Rite de passage
“De tijd stroomt, klankloos als een zandloper”, zingt ze, terwijl achter de enorme ruiten de regen valt als zand, een prachtige regievondst. Verzet brengt ongeluk, je moet meebewegen, aanvaarden en loslaten. Aan het slot van de opera laat ze haar vriend los. Octavian is dan verliefd geworden op de verloofde van de baron. Deze Sophie, meesterlijk gezongen door Hanna-Elisabeth Müller, is aan het begin van de tweede akte een opgedirkt gansje in het mintgroene paleis van Faninal, een overtuigend proleteninterieur. Sophie wordt verliefd op de Rosenkavalier op hetzelfde moment dat ze snapt dat ze is uitgehuwelijkt aan een oude gek. Net als haar Octavian maakt ze een snelle ontwikkeling door, een rite de passage te midden van allerlei personages van twijfelachtige allure.
Virtuoos gespeelde contrasten
Deze productie staat in het teken van het uitbeelden van tegenstellingen. Jong versus oud, rijk versus arm, eerlijk versus frauduleus. De drie decors, totaal verschillend van elkaar, versterken die opzet. De regie benadrukt de contrasten, conflicten en ontknopingen. Richard Strauss heeft prachtige meeslepende muziek geschreven bij de komisch-diepzinnige teksten van Hoffmannsthal . Marc Albrecht slaagt er in om het Nederlands Philharmonisch Orkest tot uiterste expressie van de kernthema’s te brengen. Het premièrepubliek was razend enthousiast, en terecht.
Der Rosenkavalier is een jubileumproductie – 50 jaar geleden werd hij uitgevoerd in de net gebouwde Nieuwe RAI in Amsterdam.
Er zijn nog voorstellingen op 9, 13, 16, 19, 24, 27 en 30 september 2015.
