Boeken / Fictie

Liefde die een uitweg zoekt

recensie: Graham Swift - Moeders Zondag
rode roos met grasveld en kapel op de achtergrond

Je moet van Graham Swift alles gelezen hebben om te kunnen beweren dat diens ‘romance’ Moeders Zondag ‘misschien wel Swifts beste roman ooit’ is, dixit de recensent van The Guardian. Hij zal er niet ver naast zitten.

De kern van het verhaal speelt op de onverwacht zonnige Moeders Zondag 30 maart 1924, de toen al teruglopende traditie dat huispersoneel in dienst van de richies vrijaf kreeg voor familiebezoek. Maar dienstmeisje Jane Fairchild, inderdaad met die achternaam, is als vondeling haar leven begonnen en altijd wees gebleven. Als jong dienstmeisje heeft ze wel het geluk (?) dat rijkeluiszoon Paul Sheringham haar heeft uitverkoren om tamelijk letterlijk zijn zinnen op te zetten, ondanks of juist door het ‘gearrangeerde huwelijk’ dat binnenkort gesloten moet worden. Op minder prettige onderdelen ligt zijn bevoorrechte leven net zo vast als het hare.

Hoog en laag

Nog één keer bedrijven Jane en Paul in zijn verlaten ouderlijk huis de liefde, al zou het voor Jane de vraag kunnen zijn of het inderdaad de laatste keer is. Als dienstmeisje is ze gewend maar af te wachten wat over haar heen beschikt wordt, ook al is er in haar beleving misschien sprake van een gelijkschakelende liefde tussen hoog en laag.

Naakt blijft ze in het grote huis achter terwijl Paul naar zijn aanstaande rijdt. Spannend wordt de vraag uitgewerkt of ze in de slaapkamer een spoor hebben achtergelaten dat straks door het personeel ontcijferd kan worden. Knap is hoe Swift zich minutieus in de gedachten en gevoelens van Jane Fairchild weet in te leven. Ook is het bewonderenswaardig hoe hij het Engeland anno 1924, met naweeën nog van de Grote Oorlog en de klassenverschillen, tot leven brengt. Als het verhaal niet op een toenmalige casus berust, maar puur uit Swifts duim is gezogen, mag dat een letterlijk fantastisch huzarenstuk heten.

Toevoeging

Dat Jane Fairchild uitgroeit tot een succesvol schrijfster van romans en memoires is op een manier in het verhaal verweven die niet helemaal uit de verf komt. Swift heeft het niet bij een liefdesverhaal willen houden, maar zijn toevoeging doet enigszins geforceerd aan, staat er te los van. De kernplot had hij nog spannender kunnen uitwerken, maar zo ‘goedkoop’ heeft hij het als befaamd literator kennelijk niet willen maken. Jammer misschien, maar er blijft meer dan genoeg over.