Frontyards and Backyards

. In het Stedelijk Museum Bureau Amsterdam is op dit moment haar solotentoonstelling Frontyards and Backyards te zien. De tentoonstelling bestaat uit twee videowerken met als onderwerp ‘gestremde mobiliteit’. De kunstenares ging daarvoor met haar 16 mm camera op zoek naar knelpunten in de openbare ruimte.

Onderwerp

In Nederland en in de periferie van het verenigd Europa ging de kunstenares op zoek naar plaatsen waar discontinuïteit bestaat in de bewegingsstromen van mensen. Voor haar film Grossraum (2004/2005) leidde de zoektocht naar grensposten aan de uiterste grenzen van Europa. Voor de film Obstructies (2003) trok Van Brummelen naar Nederlandse plaatsen waar de straten waren opengebroken ten gunste van stedelijke vernieuwingen. In Obstructies toont de kunstenares ons hoe verkeersstremmingen de weggebruikers dwingen tot het vinden van een oplossing. Voetgangers, automobilisten en fietsers zoeken in de film naar alternatieve routes binnen de openbare ruimte en lijken die ook daadwerkelijk te vinden.

Voor Grossraum filmde Lonnie van Brummelen de grensovergang Hrbenne tussen Polen en de Oekraïne en Ceuta, een Spaanse enclave in het noorden van Marokko. We zien eindeloze rijen auto’s die de Pools-Oekraïense grensposten willen passeren. In Ceuta nemen mensen naast de officiële grensovergang alternatieve routes en is te zien hoe men grote blauwe pakketten over metershoge prikkeldraadversperringen werpt.

Avant-garde, non avant-garde

Het menselijk improvisatievermogen is een interessant onderwerp, het lijkt in directe verbinding te staan met de wortels van de moderne kunst. De historische avant-garde richtte zich vanaf 1850 niet meer op het kopiëren van de werkelijkheid, als wel op zaken als originaliteit en het afwijken van de starre academische traditie. Het was een vlucht uit het benauwende kunstcircuit met haar traditionele ‘Salons’.

De mensen in de films van Van Brummelen lijken symbool te staan voor deze traditionele strijd tussen vernieuwende en traditionele wegen. Aan de andere kant, het zijn niet de mensen die vernieuwing in het landschap forceren, het zijn de overheden met hun bepalingen waarop de mensen anticiperen. Door dit gegeven krijgt de film een complexe gelaagdheid die verzonken lijkt in tegenstrijdigheden.

Traditioneel

Hoe complex en gelaagd het werk van de kunstenares ook is, door haar avant-gardistische stijl van filmen is de structuur niet meteen duidelijk. Van Brummelen’s stijl is eerder traditioneel te noemen en lijkt wat dat betreft aan te sluiten bij de Nederlandse (landschaps-)schilderkunst. Dit is het duidelijkst te zien in de film Grossraum. De hele tijd wordt er in- enuitgezoomd op het landschap, waardoor de toeschouwer het ene moment een detail en het andere moment weer het totaalbeeld van de situatie krijgt te zien. Wat in eerste instantie een onbegrijpelijke handeling lijkt, wordt vaak pas in tweede instantie duidelijk. De shots van het totale landschap doen sterk denken aan een schilderij als Gezicht op Haarlem van Van Ruysdael. De vergelijking met Nederlandse landschapsschilderkunst wordt niet enkel gesuggereerd door overeenkomst van perspectief en afstand, maar ook door de rust waarmee het landschap en haar details worden gefilmd. De bezoeker van de tentoonstelling wordt gedwongen elk detail en elk totaalshot met even veel aandacht te bekijken. Van Brummelen lijkt liever iets te lang dan te kort vast te willen leggen.

Spanning

Dat de tweeëntwintig minuten durende film Grossraum nergens gaat vervelen wordt veroorzaakt door de activiteiten die zich in het landschap afspelen. De kunstenares toont ons een manier van kijken en laat tegelijkertijd de effecten zien van politieke maatregelen die verkeer en goederentransport belemmeren of in zijn geheel blokkeren. Dit maakt Grossraum een rijk en knap werk.

Verveling

De methoden van in- en uitzoomen pastte Lonnie van Brummelen eerder toe in het dertig minuten durende videowerk Obstructies uit 2003. Hier worden de paden van de mensen onder de loep genomen op plaatsen waar de straat ligt opengebroken. Ook in dit werk wordt er steeds van shot gewisseld. Op het ene moment zien we een auto, tram of persoon stilstaan of lastige manoeuvres uithalen, op het andere moment zien we de oorzaak hiervan. Obstructies leert ons net als Grossraum op een andere manier kijken naar de dingen om ons heen doordat individuele verschijnselen in een groter verband worden getoond. Echter, in Obstructies mist men toch de spanning die in Grossraum wel aanwezig is. De film is minder verklarend in de details en lijkt meer een onderzoek naar de juiste manier van kijken en filmen. Het lijkt een eerste, prille, stap richting Grossraum. Obstructies bestaat uit vier delen waarin steeds hetzelfde trucje wordt herhaald, waardoor het werk halverwege toch echt begint te vervelen.