Een vorstelijke tentoonstelling

Wilhelmina viel deze eer reeds ten deel in 1923 toen haar 25-jarige regeringsjubileum werd gevierd. De beste architecten van 1898 tot 1923 werden toen gevraagd om een bijdrage te leveren aan een bouwkunsttentoonstelling. Destijds was het niet gewoonlijk om architectuur tentoon te stellen. Het was voornamelijk de architect De Bazel die zich inzette voor deze tentoonstelling en daarmee architectuur meer onder de aandacht wilde brengen. Voorheen bleven de tekeningen verborgen in de ateliers, maar voor deze tentoonstelling werden de mooiste tekeningen uit de kast getrokken. Vaak waren de weinig tot de verbeelding sprekende werktekeningen niet gericht op het grotere anonieme publiek. Een architect als H.P. Berlage, de architect van het Beursgebouw in Amsterdam, kwam daarom met prachtige tekeningen aanzetten.

Geen interesse

Enkele architecten toonden hun afkeer tegen dit initiatief omdat zij vonden dat de bouwkunst een heilig vakgebied was en dat de voortbrengselen hiervan niet aan het grote publiek getoond behoefde te worden. De tentoonstelling kreeg ook veel kritiek van recensenten omdat de aanleiding onduidelijk was. Volgens hen toonde Wilhelmina geen enkele interesse in de tentoonstelling. Daarentegen bracht moeder Emma wel een bezoekje. Het NAi heeft een aantal hoogtepunten van deze tentoonstelling uit het archief opgedoken, die nu worden tentoongesteld met zo’n veertig nieuwe projecten.

Rommelig maar interessant

In tegenstelling tot 1923 hebben nu wel alle architecten gereageerd op de vraag om een item of object op te sturen. Het is vooral interessant om het verschil te zien tussen die oude tekeningen en maquettes en de collages en maquettes van nu. De prachtige oude handgemaakte tekeningen op het vergeelde papier zijn een lust voor het oog en wekken romantische gevoelens op. Daarnaast hangen de veel strakkere en kleurrijkere tekeningen, foto-collages en maquettes van nu. Het zijn voornamelijk maquettes van bekende projecten in Nederland – zoals het ING-kantoor in Amsterdam – die zijn ingestuurd door de huidige architectenbureaus. Het geheel komt wat rommelig over omdat het een gefragmenteerd verhaal is, maar de tentoonstelling geeft wel een interessante kijk op de ontwikkeling van de Nederlandse architectuur in de laatste eeuw.

Een vorstelijke tentoonstelling is eigenlijk een deeltentoonstelling van een vaste tentoonstelling in het NAi, GeWoon Architectuur, een collectie van het NAi over Nederlandse woningbouw vanaf 1850. Voor deze deeltentoonstelling is één wand beschikbaar gesteld waar alle tekeningen en maquettes worden getoond. De omvang van de tentoonstelling is klein, dus als je een bezoek wilt brengen, hou er dan wel rekening mee dat je met een klein half uurtje wel klaar bent. Je kunt je afvragen of het de moeite waard is om het concept van een geflopte tentoonstelling over te nemen in een nieuwe tentoonstelling. Het komt enigszins treurig over dat Een vorstelijke tentoonstelling een piepklein plekje krijgt in het Nederlands Architectuurinstituut terwijl Beatrix – in tegenstelling tot haar oma – wèl in architectuur geïnteresseerd schijnt te zijn.