Van vierkante ballen en mensen als bolletjes

Michael van Schaik, de Akoestische Stad (2006)

De tentoonstelling werd ingeleid door andere wetenschappers: Michel van Dartel en Jan Misker van V2 en Teun Dubbelman van de Universiteit Utrecht. Zij gaven het publiek inzicht in de technische mogelijkheden van nieuwe media en de gevolgen hiervan: in hoeverre dringt de virtuele wereld onze fysieke wereld binnen? In plaats van te spreken van Parallel Spaces, gaan zij een stapje verder en spreken van Mixed Realities. De techniek is er klaar voor om daadwerkelijk virtuele objecten aan de fysieke wereld toe te voegen. In een spel kan je door een fysieke ruimte lopen, waar virtuele objecten verschijnen. Ook eist een spel discipline van de speler: je wordt, net als in de echte wereld, beloond en gestraft voor je daden.

Visueel geluid

Hierna waren de kunstenaars aan zet. Er zijn werken van jonge kunstenaars te zien, vooral afkomstig van het Piet Zwart Instituut, ArtEZ en de HKU. Michael van Schaik toont met De Akoestische Stad het meest complexe werk van de tentoonstelling. Hij heeft twee straten uit zijn woonplaats Rotterdam geheel ontleed en teruggebracht tot een grafisch systeem. Het uitgangspunt hierbij zijn de geluiden die de stad voortbrengt. Van Schaik heeft goed geluisterd en alle geluiden die hij hoorde (of zich kon voorstellen), onderverdeeld in zeven basislagen: architectuur, infrastructuur, mensen, reclame, natuur, meubilair en verbindingen (zoals signalen van mobiele telefoons). Iedere laag heeft een eigen grafische aanduiding gekregen, bijvoorbeeld bolletjes voor mensen en horizontale strepen voor architectuur. Door middel van kleuren is weer verder onderscheid gemaakt. Zo staat blauwe architectuur voor glas en paarse voor staal. En zo ontstaat een systeem bestaande uit zesenvijftig eenheden, die allemaal voorzien zijn van een eigen geluid

Michael van Schaik, de Akoestische Stad (2006)

Van Schaik toont zijn systeem in een interactieve installatie. De bezoeker kan over de Lijnbaan (de Rotterdamse koopgoot) wandelen en naar believen lagen aan- en uitzetten. Een meter in beeld geeft precies aan welk deel van het traject je al hebt afgelegd. Wat voor geluid maakt een betonnen gebouw met reclame en hoe beïnvloedt dat onze waarneming van de ruimte? Van Schaik heeft de geluiden letterlijk uit de materialen gehaald door deze met een grote pick-up naald ‘af te spelen’. Het geluid van reclame is ingezongen door Eva Gresnigt. Het werk is met grote precisie gemaakt en toont een interessante visie op de gelaagdheid van de openbare ruimte.

Dans en spel

In de lezingen van de wetenschappers werden scenario’s geschetst van geavanceerde games waarin geen onderscheid meer gemaakt kan worden tussen de virtuele en fysieke wereld. Het werk van Dennis de Bel, Pingpong steekt hier grappig ouderwets tegen af. De Bel heeft in de Paraplufabriek twee computers naast elkaar gezet. Hier kan je met twee spelers een vierkant balletje pingpong slaan. De bal vertrekt, verdwijnt even uit zicht in de ruimte tussen de twee computers en komt weer in beeld voor de return van de tweede speler, ad infinitum. Het is de bedoeling dat het spel op internet gespeeld kan worden met acht spelers (en dus acht servers) tegelijk. De Bel geeft hiermee een uitgeklede visie op het idee van de verschillende ruimtes: de servers die contact met elkaar zoeken, worden gevisualiseerd door het vierkante pingpongballetje.

Sil van der Woerd, Duet (2004)

Verder is er werk te zien van onder andere Sil van der Woerd. Hij toont zijn videowerk Duet. In dit werk vindt een letterlijke mengeling plaats tussen de virtuele en fysieke ruimte. We zien een danseres in een prachtig sprookjesbos met azuurblauwe lucht een pas de deux uitvoeren met een libelle. Zij wordt door de libelle in beweging gezet, waarna een korte, explosieve dans volgt. Zien we hier de heftige reactie op een ontmoeting van twee werelden: het virtuele en fysieke, mens en dier? Art van Triest gaat ook in op interactie, maar op een heel ander vlak: ‘social networking’. In zijn video-installatie Homes is een skyline van een stad te zien door een web van talloze verbindingslijnen. Voor het beeldscherm volgt een lichtstraal, als een voetzoeker, de beweging van de bezoeker. Zijn installatie laat de complexiteit van menselijke verhoudingen in de stad (fysiek of virtueel) zien. Hij daagt hierbij op vernuftige wijze de bezoeker uit zijn positie te bepalen. Ook is er een werk te zien van geluidskunstenaar Tarik Barri.

Parallel Spaces geeft een paar mooie voorbeelden waarin kunstenaars spelen met hun opvatting over ruimte. Waar de wetenschappers speelden met de vraag in hoeverre we nog in staat zouden zijn onderscheid te maken tussen verschillende werelden, lijken de kunstenaars zich niet echt te bekommeren om deze vraag. Zij gaan vooral uit van hun eigen omgeving en abstraheren deze, zoals Michael van Schaik doet in zijn Akoestische Stad. Daar waar zij ons een virtuele wereld tonen, is deze duidelijk gescheiden van onze fysieke wereld. Die vierkante balletjes, daar doen we toch al een tijdje niet meer aan?