Flaneren in het Van Abbe

Bij een museum denken veel mensen aan grote witte zalen waar bezoekerst fluisterend aan de kunst vergapen. De tentoonstelling Play 4: De pelgrim, de toerist, de flaneur (en de werker) laat de bezoeker de kunstwerken op een andere manier ervaren.

Joseph Beuys, Voglie vedere i miei montagne, 1971

Direct bij de kassa krijg je al één van de rollen toebedeeld. Ik kreeg de rol van flaneur toebedeeld. De flaneur staat volgens het Van Abbe ‘al rondzwervende voor alles open, los van verplichting’. Hiervoor krijg je als bezoeker twee dingen mee: een koptelefoon en opschrijfboekje. In het boekje kun je je gedachten opschrijven. Het bevat dan ook al de nodige opmerkingen van vorige bezoekers. Op zich een erg leuk idee, maar naast enkele hoogstandjes bevat het boekje dat ik in bezit kreeg vooral klachten van kinderen dat ze liever een andere dagbesteding hadden gehad. 

De flaneur gaat tijdens zijn bezoek voor de totale ervaring. Hij wordt gezien als een levensgenieter. Voor deze persoon speelt niet alleen de kunst een rol, maar de gehele sfeer van de omgeving. Het Van Abbe versterkt deze ervaring door gebruik te maken van muziek. Door de koptelefoon zit je volledig in je eigen wereld. Je wordt daardoor niet afgeleid door andere mensen, al is deze afsluiting iets wat niet iedereen even prettig zal vinden. Maar vooral de video 10ms-1 van Douglas Gorden, waarbij een man steeds opnieuw vruchteloze pogingen doet om op te staan nadat hij gevallen is, ervaren veel bezoekers sterker door het toegevoegde geluid. Het maakt de beleving intenser.

De toerist

Surasi Kusolwong, Emotional Machine (VW), 2000-2004

Om de tentoonstelling volledig te ervaren, is het aan te raden om tijdens de route van rol te wisselen. Zo wil de toerist in korte tijd de hoogtepunten van de tentoonstelling zien. Je krijgt als bezoeker een kaart mee waarop deze netjes gemarkeerd staan. Ik voelde me ook daadwerkelijk een beetje onhandig toen ik met de grote kaart stond te klungelen, als een echte toerist. Ook de informatie die gegeven wordt, past bij de rol. De toerist is op zoek naar achtergrondverhalen en bijzondere weetjes. Zo leer je bijvoorbeeld dat het de liefde was waardoor Pablo Picasso in 1904 van zijn sombere blauwe periode overging op fleurig roze. Dat pik je toch maar mooi even mee.

De pelgrim
De rol van pelgrim is de meest traditionele. Het Van Abbe omschrijft de pelgrim als iemand die tijdens een spirituele reis op zoek is naar openbaring door te observeren en te beschouwen. Hij richt zich dan ook op het kunstobject zelf en wil zoveel mogelijk informatie krijgen. Als pelgrim word je voorzien van een audiotour en is er in de verschillende zalen op papier informatie beschikbaar. Deze manier van kijken voelt vertrouwd voor mensen die regelmatig een museum bezoeken. Maar juist in een tentoonstelling als deze zijn de andere vormen interessanter om te ervaren.