Kunst / Expo binnenland

Niet zo hoogdravend

recensie: Cory Arcangel - Depreciated

Pianospelende poesjes, elkaar mailende Macs en zelfstandig spelende Playstations. Het NIMk (voorheen Montevideo) te Amsterdam presenteert voor het eerst in Nederland een solo van de 31-jarige Amerikaanse computerkunstenaar Cory Arcangel. In Depreciated wordt zowel ouder als recent werk van de ‘darling of new media art‘ getoond.

Allereerst voor iedereen die – net als ik – in de veronderstelling leefde dat Cory Arcangel een hip pseudoniem was: verkeerd gedacht. De beste man staat werkelijk onder deze naam in het geboorteregister van Buffalo. Bijna te toevallig, als je weet dat een van de eerste pc-spellen voor Windows 95 eveneens ‘Arcangel’ heette.

Hacks 

Drei Klavierstücke, op. 11, 2009

Drei Klavierstücke, op. 11, 2009

In het NIMk zijn films, gehackte videogames en computerinstallaties te zien. Vaak speelt muziek hierbij een rol. Zo heeft Arcangel in Drei Klavierstücke, Op. 11 (2009) YouTube-filmpjes van pianospelende katten zodanig gemonteerd dat een atonale compositie van Schönberg klinkt. Wat een klus, denk je vooral.

Zijn beroemdheid heeft Arcangel voornamelijk te danken aan de vele ‘hacks’ die hij maakte: inbraken in bestaande games of andere technologische toepassingen. Wat resteert krijgt plotseling een geheel andere betekenis. Een goed voorbeeld in dit verband is Super Mario cloudS V2K3 uit 2002. Het overbekende computerspelletje heeft hij zorgvuldig schoongeboend – tot enkel langzaam voorbij drijvende wolkjes tegen een strakblauwe lucht overblijven. Wat is het nu? Een film? Een bewegend landschapsschilderij? Hetzelfde doet hij inJapanese driving game (2004), een racespelletje waarin na zijn ingreep auto en bestuurder ontbreken. Een uitgestrekte digitale woestijn is het resultaat.

Overbodig 

Japanese Driving Game, 2004

Japanese Driving Game, 2004

Andere tentoongestelde games beschikken nog wel over een joystick of laserpistool. Al spelende blijkt echter dat je geen enkele invloed op het spelverloop uitoefent. Het is zo geprogrammeerd dat het altijd wint – of juist verliest. Zo laat de zelfstandig bowlende Playstation de bal steevast in de goot belanden. Wederom de vraag: spel of film?

Arcangels hacks maken jou als mens geheel overbodig. Wat overblijft is een wereld an sich die automatisch functioneert en zichzelf eindeloos herhaalt. Het geeft je als bezoeker het gevoel dat ook jouw aanwezigheid in het NIMk er niet toe doet. Hiermee maakt de kunstenaar een vrij voor de hand liggende verwijzing naar het huidige digitale tijdperk, waarin technologie de mens steeds meer lijkt te vervangen.

Leentjebuur 

I shot Andy Warhol, 2002

I shot Andy Warhol, 2002

Arcangel adapteert niet alleen letterlijke fragmenten, maar ook genres of stijlen. Vooral als die zijn beïnvloed door een bepaald technologisch tijdperk. Zo doet de integratie van alledaagse objecten in zijn werk denken aan popart. Arcangel speelt hierop in met een videogame waarin Andy Warhol met lasergun moet worden neergeschoten – wat uiteraard niet lukt. In een ander werk wordt daarentegen verwezen naar Nam June Paik, pionier van de videokunst. Arcangel kent zijn klassiekers en doet geen poging dit te verhullen.

Internetcultuur 
De genoemde achterliggende gedachte van Arcangels werk is snel duidelijk en vrij oppervlakkig. Maar waarschijnlijk moet de betekenis ook niet in een diepere boodschap worden gezocht. Het gaat om het technische proces. Om de controverse van het hacken als kunstvorm. Helaas dwingt een museale context als het NIMk de bezoeker naar betekenissen te zoeken die het werk online helemaal niet zou genereren. Het is en blijft computerkunst.

Van de kunstenaar hoeft het allemaal niet zo hoogdravend, en dat is het dan ook niet. Zoals hij zelf verklaart in een interview: ‘Sometimes it’s important when you put things online that they don’t look like art, because then nobody will look at them.’ De internetcultuur maakt alles toegankelijk, waardoor iedereen kunstenaar kan worden. Daarom plaatst Arcangel zijn werk op een eigen YouTube-kanaal en maakt hij hackcodes openbaar. Zodat iedereen ermee aan de haal kan gaan. Hij provoceert niet, maar komt tegemoet.