Kunst / Expo binnenland

Interland Nederland – België

recensie: Design Derby - Nederland - België (1815-2015)

Een Gispenstoel uit mijn ouderlijk huis, het botervlootje van Mepal dat in mijn eigen kast staat – allebei kwam ik ze tegen in Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam, naast zo’n vijfhonderd andere voorbeelden van Belgisch en Nederlands design (1815 – 2015).

In de tentoonstelling Design Derby worden allerlei vormen van design getoond, van serviezen, potten en pannen tot stoelen, schoenen, vloerkleden, vazen en een heuse Daf. Design in alle breedte en in grote hoeveelheden. Wie de diepte in wil gaan, kan terecht bij andere, gelijklopende tentoonstellingen zoals die voor affiches uit de Tweede Wereldoorlog bijvoorbeeld, bij Bijzondere Collecties in Amsterdam (GOED FOUT t/m 6 september 2015).

Speels vermaak

Links: Mart Stam, stoel, 1931. Gebogen staal, lakverf, hout, verf. 76 x 45,5 x 47 cm. Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam. Foto: Tom Haartsen, Ouderkerk aan de Amstel. Rechts: Gaston Eysselinck, typistestoel, 1931. Chroomstaal en beukenhout. 66 x 95 x 49,5 cm. Design museum Gent.

Links: Mart Stam, stoel, 1931. Gebogen staal, lakverf, hout, verf. 76 x 45,5 x 47 cm. Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam. Foto: Tom Haartsen, Ouderkerk aan de Amstel. Rechts: Gaston Eysselinck, typistestoel, 1931. Chroomstaal en beukenhout. 66 x 95 x 49,5 cm. Design museum Gent.

De expositieruimte is verdeeld in 21 zones met thema’s die variëren van opkomende industrie tot massacultuur. Een rode lijn op de grond leidt de bezoeker zigzaggend langs de objecten, die chronologisch zijn opgesteld. Een ontwikkeling die eindigt met de opmerking dat ‘ontwerpers nu ook nadenken over allerlei problemen in de wereld en daar oplossingen voor zoeken.’

De tentoonstellingstitel suggereert dat het een (voetbal)wedstrijd betreft, en dat is ook wel een beetje zo. Aan de ene kant van de lijn staan namelijk de Nederlandse, en aan de andere kant de Belgische stukken. De bezoeker is als het ware de scheidsrechter.

Bij de ingang liggen een boekje en een potlood, en langs de route staan spelkaartjes met op de ene zijde een afbeelding van een Nederlands en op de andere zijde een Belgisch kunstwerk. Deze kaartjes kunnen worden ingestoken in inkepingen in het boekje en leveren onderweg een bron van kennis én, al dan niet in familie- of vriendenverband gedeeld vermaak op.

Sierlijk art nouveau en droog design

Links: Studio Wieki Somers (Dylan van den Berg & Wieki Somers), Aoyama, 2014. Museum Boijmans Van Beuningen. Foto: ©Fabrice Gousset, Galerie Kreo. Rechts: Muller Van Severen, Installation S, 2012. Metaal, leer, polyetyleen. 180 x 121 x 80 cm. Courtesy Valerie Traan Gallery. Foto: Fien Muller.

Links: Studio Wieki Somers (Dylan van den Berg & Wieki Somers), Aoyama, 2014. Museum Boijmans Van Beuningen. Foto: ©Fabrice Gousset, Galerie Kreo. Rechts: Muller Van Severen, Installation S, 2012. Metaal, leer, polyetyleen. 180 x 121 x 80 cm. Courtesy Valerie Traan Gallery. Foto: Fien Muller.

De verschillen tussen de kunstwerken uit het – globaal gesproken – rooms-katholieke zuiden en het calvinistische noorden vormen één kant van het verhaal. Soms zijn deze meteen duidelijk: een overdadig versierde wandkast van August De Bruyne (1874) tegenover een strakke stembus van de Gebroeders Horrix (1865), een gedecoreerd servies van Ernest d’Hossche (1955-’60) en een wit, maar even elegant servies van Edmond Bellefroid (1950-’54).

Maar er zijn ook genoeg onverwachte en vooroordelen-teniet-doende specimen te zien – en dat is de andere helft van het verhaal. Aan de ene kant Vlaamse stalenboeken van De Smet Frères, vazen van Paul Culot en plastic bewaardozen van Bob Daenen. En aan de ‘andere kant’ zie je soortgelijke werken, maar dan van de Leidsche Katoen Maatschappij, Jan de Rooden en Nico Nijland.

Uitslag van het gezelschapsspel

Links: Anoniem, bord met het decor van de provincie Holland, 1822. Geglazuurd porselein, emailverf. Diameter 22 cm. Rijksmuseum, Amsterdam/Paleis Het Loo, Apeldoorn. Rechts: Anoniem, bord met het decor van de provincie Oost-Vlaanderen, 1822. Geglazuurd porselein, emailverf. Diameter 22 cm. Rijksmuseum, Amsterdam/Paleis Het Loo, Apeldoorn.

Links: Anoniem, bord met het decor van de provincie Holland, 1822. Geglazuurd porselein, emailverf. Diameter 22 cm. Rijksmuseum, Amsterdam/Paleis Het Loo, Apeldoorn. Rechts: Anoniem, bord met het decor van de provincie Oost-Vlaanderen, 1822. Geglazuurd porselein, emailverf. Diameter 22 cm. Rijksmuseum, Amsterdam/Paleis Het Loo, Apeldoorn.

Een kwaliteitsoordeel over het tentoongestelde werk geven de samenstellers, die zichtbaar plezier aan het maken van deze tentoonstelling hebben beleefd, niet. Zij laten dat aan de bezoeker over. Deze is dan ook uiteindelijk de winnaar van de derby.

Het is als het gezegde over twee honden die vechten om een been, terwijl de derde ermee heen loopt: je hebt de kunsthistorici, die bedenkelijk kijken bij zulke publiekstrekkende tentoonstellingen met design of mode in plaats van kunst met een grote K, en de curatoren van dergelijke museumafdelingen, die juist gelukkig zijn dat hun schatten steeds vaker uit de depots worden gehaald en naar waarde worden geschat. Én het publiek, dat er dus mee wegloopt. Geef de bezoeker eens ongelijk!