Film / Films

Blind maar virtuoos

recensie: Zatoichi

In Japan is de blinde masseur en gokker Zatoichi geen onbekende. Het personage is gebaseerd op de romans van Kan Shimozawa (1892-1968) en heeft gestalte gekregen in maar liefst in 26 films. Telkens gespeeld door Shintaro Katsu, een soort John Wayne van de Japanse cinema, die in 1997 overleed. Takeshi Kitano heeft met Zatoichi een eigenzinnige remake van deze films gemaakt, met hemzelf in de titelrol.

~

De aanzet voor de remake was afkomstig van Chieko Saito, een steenrijke dame van 70+ die een persoonlijke vriend was van Shintaro Katsu en Kitano het meest geschikt achtte voor een hommage aan deze legendarische acteur. Dat deze veronderstelling niet geheel onterecht is geweest, bewijzen de vele prijzen (waaronder in Cannes de Zilveren Leeuw voor de beste regisseur) die de film onderhand heeft gewonnen.

Een blinde masseur

~

Op een dag arriveert er een blinde masseur en gokker in een dorpje dat verscheurd wordt door de oorlog tussen de bende van Ginzo, die aan de inwoners schandalig hoge protectiegelden vraagt, en een aantal rivaliserende bendes. Diezelfde dag komt er ook een ronin (een dolende samoerai) met zijn door tuberculose geplaagde vrouw in het dorp aan. Deze superieure samoerai gaat in dienst bij Ginzo en schakelt een groot gedeelte van diens vijanden uit. Ondertussen zijn er ook twee mysterieuze geisha’s neergestreken die hitsige mannen van hun geld beroven en erop uit zijn hun vermoorde ouders te wreken. Al deze personages raken betrokken bij de bloederige oorlog van Ginzo, die uiteindelijk zelf ook maar een knechtje blijkt te zijn. De hoofdrol is weggelegd voor de blinde maar virtuoze zwaardvechter Zatoichi die bar weinig last heeft van morele scrupules.

Humor en speelsheid

Alhoewel Zatoichi zelf geen samoerai is (hij voldoet overduidelijk niet aan de traditionele kenmerken van een samoerai, zoals daar zijn: twee zwaarden op de heup, traditionele kleding, en een samoeraiknoop in het haar), kan de film wel tot het genre van de samoeraifilm gerekend worden. Dit genre valt uiteen in de jidai-geki (tijdperk-drama) waarin het vooral draait om politieke intriges, en de chanbara (zwaardgevecht-film) waarin de actie centraal staat. Zatoichi behoort tot de laatste soort. Ondanks dat is het niet zozeer de actie als wel de humor en speelsheid die deze film de moeite meer dan waard maken.

Knipogen

~

Kitano is in Japan vooral bekend geworden met het komische duo Two Beat dat hij samen met zijn vriend Kaneko Kiyoshi in de jaren 70 vormde. Hij gebruikt nog steeds zijn artiestennaam uit die tijd: Beat Takeshi. Kitano blijft volgens eigen zeggen in eerste plaats een komiek. Dit is in de film goed terug te vinden. Zo zien we een gezette en halfnaakte dwaas die schreeuwend met een speer in de hand rondjes rond het huis rent, daarbij dromend van een toekomst als een groot samoerai. Een van de vele knipogen van Kitano, waarmee hij duidelijk maakt dat we zijn samoeraihelden niet al te serieus moeten nemen.

Ritme

Opvallend is de belangrijke rol die ritme in Zatoichi speelt. Kitano, die eerder vaak werkte met de componist Joe Hisaishi, heeft voor deze film gekozen voor Keiichi Suzuki die flexibeler en goedkoper zou zijn. Dit is een goede zet gebleken, want Suzuki’s ritmische arrangementen voegen een geheel nieuwe dimensie aan de beelden toe. Als vanzelf versmelt zijn muziek de ene keer met de vallende regen, dan weer met het gehamer van timmerlieden, en op weer een ander moment met het gespetter van boeren in de modder. Samen met de traditionele dans door een van de geisha’s monden de ritmische scènes aan het einde van de film uit in een verbluffend tapdansnummer (gechoreografeerd door The Stripes) waar alle personages nogmaals te zien zijn, behalve dan Zatoichi, die nog wat af heeft te handelen.

Extra’s

De dvd-versie van Zatoichi bevat een aparte bonusdisc met enkele interessante extra’s. In een interview met Louis Danvers legt Kitano bijvoorbeeld uit hoe hij zichzelf via een stand-in geregisseerd heeft. Hij vertelt verder hoe het is om met gesloten ogen te spelen, en licht toe waarom humor en ritme zo’n belangrijke rol in de film spelen. In een masterclass, eigenlijk ook een soort interview, gaat Kitano in op de plaats van de Japanse film en komt hij te spreken over het vermeende feit dat hij zo’n control freak is.

Het team

Niet alleen de regisseur komt aan het woord. In het zeer boeiende Interviews with the team vertellen de schermleraar, de stand-in, de kostuummaakster en nog enkele andere mensen die essentieel waren voor de totstandkoming van de film, wat hun werk precies inhield. De Making of is helaas een beetje langdradig, maar dat is dan ook het enige smetje op deze verder uitstekende bonusdisc.