Film / Films

Aanklacht na Katrina

recensie: When the Levees Broke

.

De trompettist is niet zo maar een jazzmuzikant die bereid was te figureren in een tranentrekkend shot. Het is Terence Blanchard, de vaste componist van de films van Spike Lee. Blanchard is geboren en getogen in New Orleans en hij is ook persoonlijk getroffen door de orkaan. Een paar maanden na de overstromingen bezoekt hij voor het eerst met zijn moeder het ouderlijk huis. “Wat is dat?”, jammert de bejaarde vrouw als ze zich een weg banen door de gang. “Dat is je porseleinkast,” antwoordt Blanchard. “Dat kan niet, die staat in de woonkamer!”

Ooggetuigen

~

Dit relaas van nog relatief klein leed is een van de vele ooggetuigenverslagen die Spike Lee heeft vastgelegd in zijn vier uur durende film. Ontroerend is bijvoorbeeld de oude man die zijn hele leven hard heeft gewerkt om een eigen huis te kunnen bouwen dat hij nu verwoest ziet. Hartverscheurend het verhaal van een jonge vrouw die haar dochtertje zag verdwijnen in de vloed. Vol zwarte humor de vrouw die bij terugkomst haar huis niet kon vinden, omdat het naar de overkant van de straat bleek te zijn gedreven: “Nu kan de overbuurman tenminste niet meer klagen dat ik hem nooit iets geef!”

In vier bedrijven neemt Lee ons mee terug in de tijd. Van het naderend onheil en de evacuaties via de gigantische storm en de overstromingen zelf tot de terugkeer van de vluchtelingen en de voorzichtige wederopbouw. Beelden van nieuwszenders worden afgewisseld met eigen beelden en pratende hoofden. Vele gewone inwoners van New Orleans, blank en zwart, arm en rijk, zijn geïnterviewd. Daarnaast komen journalisten, hulpverleners, waterbeheerders en bekende Amerikanen als burgemeester Nagin en dominee Sharpton aan het woord.

Aanklacht

Gaandeweg verandert When the Levees Broke van een indrukwekkend verslag van een majeure ramp in een keiharde aanklacht. Waarom waren de dijken zo zwak, en waarom kunnen een paar miljoen Nederlanders hun land wél beschermen (bij een werkbezoek van ingenieurs aan de Deltawerken gloeide mijn chauvinistische hart even op, de recente apocalyptische Journaalverslagen van Lex Runderkamp even vergetend)? En waarom kwam de hulpverlening zo traag op gang, terwijl de Amerikanen er na de tsunami in Azië als de kippen bij waren? Heeft dit alles te maken met het grote aantal arme zwarten dat in de laaggelegen gebieden woonde? Waarom werden de evacués over de hele natie verspreid en worden zij nauwelijks gestimuleerd om terug te keren en hun huizen weer op te bouwen? En natuurlijk die altijd weer terugkerende vraag: waar was president Bush?

~

Spike Lee, die zijn boosheid in zijn speelfilms nooit onder stoelen of banken heeft gestoken, heeft in deze documentaire niet de demagogische trucjes en beeldmanipulaties van Michael Moore nodig om te overtuigen. Door simpelweg de feiten te laten spreken (en zeggen 1600 doden in een welvarend land al niet genoeg?) en mensen aan het woord te laten die huis en haard verloren hebben. Let vooral op inwoonster Phyllis Montana LeBlanc, hét bewijs dat boze mensen erg grappig kunnen zijn.

Een hele zit

Blijft over de vraag of het niet allemaal wat korter had gekund. Vier aktes in vier uur tijd, tientallen geïnterviewden, bijkans elke straat van New Orleans lijkt gefilmd, is dat niet wat veel van het goede? Het antwoord is nee. Het is een hele zit, maar ik had geen beeld, geen persoon, geen verhaal willen missen. Dat Spike Lee al heel wat scènes had verwijderd uit het originele materiaal, blijkt uit het vijfde bedrijf dat aan de dvd is toegevoegd. De nog eens 97 minuten met nieuwe uitspraken van oude bekenden is wel degelijk overbodig. Om nog maar te zwijgen van het audiocommentaar.