Onverwachte satire in sci-fi

Leegte
De introverte Theodore Twombly (Joaquin Phoenix) is zo iemand die van voren niet meer weet dat hij van achteren leeft. Hij sleept zichzelf dagelijks naar zijn baan, waar hij brieven schrijft voor geliefden van mensen wanneer ze zichzelf niet goed weten uit te drukken. Onderweg van en naar werk plugt hij zijn zakcomputer in met een oordopje en neemt hij nieuwsberichten en email door. Zijn avonden spendeert hij aan het spelen van een futuristisch computerspel en zo af en toe bezoekt hij zijn goede vriendin Amy (Amy Adams). Zijn enige andere sociale contact is jeugdliefje Catherine (Rooney Mara), met wie hij in een scheidingsprocedure verwikkeld is. Ontevreden met zijn leven is hij niet, maar het is – net als de blik in zijn ogen – zo pijnlijk leeg.

Wanneer Theodore een advertentie ziet voor een nieuw kunstmatig intelligent operating system (OS) voor zijn zakcomputer, besluit hij een vrouwelijke versie aan te schaffen: Samantha (Scarlett Johansson). Meteen verwondert hij zich over haar humor en snelle geest: ‘You seem like a person, but you’re just a voice in a computer.’ Samantha lacht hem uit. ‘I can understand how the limited perspective of an unartificial mind might perceive it that way. You’ll get used to it.’ Zo ontwikkelt zich al snel een hartverwarmende romance tussen de twee acteurs die de film dragen, Phoenix en Johansson. Inclusief een date op het strand; een aangenaam tijdverdrijf met Johanssons zwoele lach in het oor.

Terug na intermezzo
Joaquin Phoenix is eindelijk weer helemaal terug na zijn acteerpauze tussen 2008 en 2012, waarin hij er de wereld van probeerde te overtuigen dat hij een rapcarrière nastreefde. Weliswaar maakte hij in 2012 en 2013 al respectievelijk The Immigrant en The Master, maar beide films kregen aanzienlijk minder media-aandacht dan Her. Zijn script is goed gekozen, want hoewel Her oppervlakkig gezien een sci-fi liefdesverhaal is, is de film veel meer dan dat. Regisseur Spike Jonze maakt van Her een slimme satire op hedendaagse relaties. Niet voor niets is de tagline voor Her ‘A Spike Jonze love story’; veel regisseurs hadden de film kunnen laten mislukken, maar zo niet Jonze.

Aanvankelijk doet Theodores virtuele relatie niet onder voor een van mens tot mens; hij leeft op en zijn ik wordt een wij. Maar wat heeft een relatie nodig om bevredigend te zijn? Voegt het werkelijk iets toe dat Samantha een surrogaat inzet om een seksuele relatie voor Theodore mogelijk te maken? Die surrogaat is een actrice die Samantha’s instructies in haar oordopje netjes opvolgt, terwijl de computer in Theodores oor hijgt. Zijn verwarring is (in)voelbaar.

De achtergrond is futuristisch, maar subtiel genoeg om niet vervreemdend te zijn. De eer is aan Amy om in een van de laatste minuten de boodschap van de film af te leveren: ‘We are only here briefly, and in this moment I want to allow myself joy.’