Film / Films

De stille getuige van de voedselmachine

recensie: Our Daily Bread (Unser täglich Brot)

In 2006 bracht Erwin Wagenhofer We Feed the World uit, een documentaire over de voedselindustrie in Europa. Daarin deed hij een groot aantal visuele en feitelijke onthullingen over de manier waarop ons voedsel dagelijks op ons bord terecht komt. Een jaar daarvoor was zijn landgenoot Nikolaus Geyrhalter hem echter al voor geweest met hetzelfde concept. Net als in We Feed the World laat Our Daily Bread (2005) ons zien hoe machinaal en massaal de voedselindustrie is geworden. In tegenstelling tot Wagenhofer gebruikt Geyrhalter geen interviews, maar heeft hij met pure registratie een zwijgend verslag gemaakt.

De deprimerende fabriekshallen waar mensen als robots de meest gruwelijke handelingen uitvoeren op dierenkadavers worden in sterk contrast afgewisseld met poëtische beelden van een school vissen, die vervolgens weer in een grote buis gezogen worden. Daarna zien we hoe de dame uit de fabriekshal haar kopje koffie met broodje nuttigt. Geyrhalter doet een poging om zijn documentaire een menselijk gezicht te geven, maar concentreert zich toch vooral op het onmenselijke; lange rijen tomatenplanten doen de plukker in het niets vallen en de eindeloze hal met op elkaar gepakte kippen doet denken aan de barakken van een concentratiekamp.

Onmenselijke fabriek

~

Door de grote hoeveelheid gelijksoortige beelden zonder bijgaand commentaar is het verslappen van de aandacht hier en daar onvermijdelijk, maar als er dan weer een bruut beeld van een varken dat zijn dood in gejaagd wordt voorbij komt, is de aandacht weer snel aangewakkerd. Our Daily Bread heeft soms iets weg van een soort Koyaanisqatsi van de voedselindustrie, maar dan zonder de thematische muziek van Philip Glass die het die extra laag gaf. Maar deze film zoekt dan ook niet naar beeldpoëzie. Wat hier geïllustreerd wordt is de murw makende, onmenselijke fabriek die wij gecreëerd hebben met onze onverzadigbare vraag naar voedsel. Het feit dat iedereen het eigenlijk al weet en het ons al ‘niet zoveel meer doet’ is eigenlijk nog schokkender dan de beelden van Geyrhalter.

Objectiviteit

~

Our Daily Bread is geen gezellige film voor op de bank met popcorn erbij, maar houdt ons vooral een spiegel voor. Hoewel de film niet sterk verrassend is heeft het als document een grote waarde voor diegenen die nog niet op de hoogte zijn van hoe ons dagelijks brood op tafel komt. Over het algemeen is de film redelijk onderhoudend, maar het blijft de vraag of 92 minuten niet te lang is voor een film als deze. Er is in de montage duidelijk gebruik gemaakt van een cyclus of spanningsboog, maar de verveling slaat bij tijden toch echt toe. Het voorkomt wel dat dit puur een gruweldocumentaire werd waarin we simpelweg gebombardeerd worden met kadavers, bloed en schrikbarende feiten. De benadering van Geyrhalter bezit daarom ook meer integriteit dan die van Wagenhofer. Beide regisseurs proberen een vorm van objectiviteit te hanteren, maar het commentaarloze document van Geyrhalter geeft de kijker iets meer ruimte voor eigen oordeel. Het weglaten van tekst blijkt uiteindelijk dus toch zijn sterkste troef.