Bende zonder respect

Jaren later vertoont de Libanees – hun bijnamen hebben ze altijd gehouden – het zakelijke instinct om het losgeld verdiend bij een ontvoering niet geheel over de bendeleden te verdelen, maar een deel ervan te gebruiken als investering voor hun verdere plannen. Nu zou je misschien verwachten dat de leden zich geleidelijk willen opwerken tot een gerespecteerde en gevreesde bende, maar nee, in hun jeugdig enthousiasme is het eerste doel direct het veroveren van Rome. Al snel worden in een orgie van geweld de leiders van de Romeinse onderwereld uitgemoord.

Van de straat

Dat is nog eens een andere binnenkomer dan The Godfather, ijkpunt aller misdaadfilms, waarin in beginsel alleen doden vallen als het echt moet, waarin concurrerende familiehoofden met elkaar vergaderen en waarin drugs aanvankelijk een vies woord is. Maar de mannen uit Romanzo criminale zijn dan ook jongens van de straat, die, zo wordt benadrukt, niet weten hoe je respectvol omgaat met de Dons uit de maffia.

Romanzo criminale van regisseur Michele Placido (onder andere bekend als hoofdrolspeler in de tv-serie La piovra alias Octopus) is losjes gebaseerd op ware gebeurtenissen rond de misdaadbende Banda della Magliana, die in de jaren zeventig en tachtig de onderwereld van Rome domineerde en contacten had met zowel de Rode Brigades als de Siciliaanse maffia. In het tweeënhalf uur durende epos wordt de bende gedurende twee decennia gevolgd.

Italiaanse geschiedenis

Dit gebeurt, net als in het deels door dezelfde scenaristen geschreven drama La meglio gioventù, tegen de achtergrond van andere belangrijke gebeurtenissen uit de recente Italiaanse geschiedenis, zoals de moord op de ontvoerde premier Aldo Moro in 1978 en de bloedige bomaanslag op het station van Bologna twee jaar later. Dit laatste komt overigens voor niet-Italiaanse kijkers, bij wie locatie, datum en tijd niet in het geheugen gegrift staan, volkomen onverwacht, waardoor het des te meer indruk maakt. Net als in La meglio gioventù staat de soundtrack bol van de bekende popliedjes uit die jaren, waarbij soms verrassende keuzes worden gemaakt: in welke film was bijvoorbeeld eerder Another one bites the dust van Queen te horen?

Teleurstelling

De film heeft op papier dus alles in zich om tot een meeslepend epos uit te groeien dat beklijft. Leiders komen en gaan, nieuwe leden worden opgenomen tot ze verraders blijken te zijn, grote liefdes gaan vreemd of lopen weg. Ook wordt de politie gevolgd, die zich met wisselend succes vastbijt in het onderzoek, wat enkele spannende ondervragingsduels oplevert.

Waar de kijker echter in films als The Godfather of tv-series als The Sopranos met gewetenloze moordenaars meeleeft of in Tarantino-films kan lachen om hun oneliners, daar vervaagt de empathie voor de vrienden-voor-het-leven uit Romanzo criminale al snel. Er vloeit door verschillende wraakacties over en weer zo veel bloed dat het allemaal te veel wordt. Als tot slot ook een van de meest sympathieke personages opgeblazen wordt, ben je als kijker zo murw gebeukt dat de verdere afloop je koud laat. Wat lang een enerverende film leek te worden, ontaardt langzaam in een teleurstelling.