Italiaanse warme broodjes

Italianen zijn magistraal. Wie kennis heeft van gastronomie, architectuur en film weet dat. En NRC Handelsblad en Homescreen weten dat blijkbaar ook. Samen presenteren zij de 13-delige dvd-box met de weinig verhullende titel: De Italiaanse Magistralen. Een verzameling van het werk van meesters als Fellini, Antonioni en De Sica. Luigi Comencini’s tweeluik Pane, amore e fantasia (1953) en Pane, amore e gelosia (1954) is de kers op de taart – de afsluiting van de reeks. Deze romantische komedies waren in de jaren vijftig het begin van een meer rooskleurig Italiaans neorealisme en een groot publiekssucces. Maar de tijd heeft de aantrekkelijkheid van de films nog niet aangetast. Vermakelijk zijn ze nog steeds.

Pane, amore e gelosia

Brood, liefde en fantasie en Brood, liefde en jaloezie – de letterlijke vertaling van beide titels – zijn vrolijke films over liefdesperikelen. Over dromen en wensen, tevredenheid en geluk. De belangrijkste ingrediënten zijn een jonge beeldschone boerenmeid en een charmante politiechef van middelbare leeftijd. Voeg daar een plichtsgetrouwe introverte agent en een vrijgevochten vroedvrouw bij. Mix dit met een zoektocht naar liefde, een bemoeizuchtige lokale bevolking en een dosis achterdocht; en daar is het verhaal. Waar fantasie in het eerste deel de weg naar de liefde bereidt, gooit jaloezie in het vervolg roet in het eten. Vinden de ware geliefden hun pad of zullen ze eeuwig dwalen? Het verloop lijkt overduidelijk – een happy end voor allen. Maar zo mierzoet is het niet. Doordat Comencini zich niet neerlegt bij genreclichés blijft het verhaal toch nog een beetje verrassend.

Verademing

Pane, amore e fantasia

Comencini’s tweeluik is een gezellige verademing in deze tijd. Niks buitensporig geweld, grootschalige ellende en digitale bewerkingen. Slechts een prachtige locatie, een aanstekelijke muzikale soundtrack, zwart/wit beelden, een duidelijk verhaal en uitstekende acteurs. Gina Lollobrigida is de temperamentvolle boerenmeid en zorgt voor prachtige plaatjes. Iets minder mooi maar net zo charmant is haar tegenspeler Vittorio De Sica. De Sica, maker van het bekroonde neorealistische meesterwerk Fietsendieven (1948), blijkt onder Comencini’s regie in de rol van innemende korpschef ook een zeer geslaagd acteur te zijn. Vooral de voortreffelijk in beeld gebrachte mimiek van beide hoofdrolspelers maakt de film zo mooi. Die spreekt boekdelen, soms subtiel en soms overduidelijk.

Menselijkheid

Pane, amore e gelosia

Hoewel het gegeven simpel lijkt, schuilt er meer achter deze zoektocht naar liefde en geborgenheid. De eerste woorden van Pane, amore e fantasia zeggen het al: “Dit verhaal is denkbeeldig maar toch heel menselijk.” En dat is het inderdaad. Het bergdorp bestaat niet en de inwoners zijn acteurs. Deze vrolijke volksverhalen vormen een prachtig tijdsbeeld van het Italië in de jaren vijftig. Ze vertellen over de tekortkomingen van rechtshandhaving en religie, de beperkingen van waarden en normen en de gevaren van roddel en achterklap. Ze geven inzicht in menselijk dwalen. En ze vertellen over liefde. Comencini en zijn ijzersterke cast wisten een groot verhaal in een grappig en aantrekkelijk klein jasje te stoppen. In de jaren vijftig gingen de films als warme broodjes over de toonbank. En ook vandaag de dag is dit ogenschijnlijk eenvoudige gerecht van liefdesperikelen nog overheerlijk en magistraal.