Levensloop zonder betekenis

Het verhaal beslaat het leven van Mandela van een jonge man in zijn geboortedorp tot president van Zuid-Afrika. Hieronder valt voor een aanzienlijk deel zijn jeugd bij de politieke protestbeweging ANC. Dit is de Mandela die men over het algemeen minder goed kent, en vooral in dit stuk weet te film te interesseren. Maar er is ook genoeg aandacht voor zijn 27-jarige gevangenschap op Robbeneiland en zijn latere politieke carrière, waarin een boodschap van vrede en eenheid centraal stond.

Idris Elba

Elke biografische film valt of staat bij een goede hoofdrolspeler. Deze keer is het Idris Elba (Thor; Pacific Rim) die de rol op zich neemt (onder andere Danny Glover en Sidney Poitier gingen hem hierin voor). Mandela zelf zei ooit dat Morgan Freeman de enige acteur is die hem goed zou kunnen weergeven. Diens vertolking van Mandela in Invictus was dan ook weergaloos. Maar Elba bevestigt in Mandela: Long Walk to Freedom alleen maar Mandela’s bewering. Hij legt hart en ziel in zijn vertolking, en weet met name goed te overtuigen als de jonge Mandela als activist. Maar hij slaagt er niet in om Mandela’s charisma, charme en latere vergevingsgezindheid in zijn spel te leggen. Het gevolg is dat Elba goed begint, maar na verloop van tijd de identificatie met Nelson Mandela steeds meer afneemt. Wel klinkt hij fantastisch. Het is hem goed gelukt om zich Mandela’s karakteristieke accent eigen te maken. Al met al is het een rol die genoeg is om de film te dragen, maar er niet in slaagt de volledige illusie te creëren waar naar wordt gestreefd.

Het overgrote deel van de verdere personages dienen enkel als raamwerk. Hun personaliteit en rol in de film is compleet gedefinieerd als hun relatie tot Mandela. Alles wat ze doen is spreken over hem, op hem reageren of hem noodzakelijke plotelementen aanreiken. Een aangename uitzondering hierop is Mandela’s tweede vrouw Winnie, gespeeld door Naomie Harris (Skyfall, Pirates of the Carribbean). Haar steeds toenemende radicalisering biedt een interessant contrast met Mandela’s uiteindelijke pacifisme. Harris speelt haar bovendien uitstekend. De relatie tussen Nelson en Minnie is hiermee het enige onderdeel van deze film die echt goed wordt uitgediept.

Geen context

Want daarin ligt het grootste nadeel van Mandela: Long Walk to Freedom. Er gebeurt een hoop, maar vrijwel niets wordt uitgelegd. De film staart zich blind op specifieke gebeurtenissen in het leven van Mandela, maar laat bijvoorbeeld niet zien wat de sociaal-politieke omstandigheden waren in Zuid-Afrika voordat (of nadat) Mandela voorbij kwam. We zien dat hij lid wordt van het ANC, maar wat dat precies voor beweging is (of zelfs waar die afkorting voor staat) wordt niet goed uitgelegd. Op Robbeneiland krijgt Mandela te horen dat over de hele wereld protesten opkomen: ‘Free Nelson Mandela!’ Maar waarom deze Westerse vrijheidsbeweging zich specifiek op hem heeft gericht wordt niet eens aangestipt. Hiermee valt de film alleen echt te begrijpen door zij die goed bekend zijn met het leven van Mandela.

Mandela: A Long Walk to Freedom loopt netjes alle gebeurtenissen in het leven van een groot man af, maar zijn boodschap van liefde en vergeving raakt overschaduwd. Wat dat betreft haalt de film het niet bij het fenomenale Invictus, wat beide aspecten (in zekere mate) goed wist te combineren. Met name voor mensen met een interesse in het leven van Mandela is de film de moeite waard, maar het is verre van zijn definitieve biografie.